Ένα αποκαλυπτικό ρεπορτάζ για τους ανθρώπους που έχει επιστρατεύσει η Ουκρανία στο πλευρό της, μεταξύ των οποίων και ο ρώσος νεοναζί Denis Kapustin, φιλοξενεί το Politico.
«Είμαστε οι κακοί, αλλά πολεμάμε με πραγματικά πολύ κακούς» δηλώνει ο Kapustin στο Politico.
Όπως χαρακτηριστικά σχολιάζει ο αρθρογράφος, προς το παρόν η Ουκρανία είναι πρόθυμη να αγκαλιάσει τη μορφή του «κακού». Ως ρώσος μαχητής που ηγήθηκε εντυπωσιακών παραστρατιωτικών επιδρομών στη Ρωσία από το ουκρανικό έδαφος φέτος και πέρυσι, το Κίεβο βλέπει ότι ο Kapustin έχει ρόλο να παίξει ως σύμμαχος εναντίον του Βλαντίμιρ Πούτιν.
Αλλά υπάρχουν κίνδυνοι στο να τον κρατάει κανείς πολύ κοντά του. Οι γερμανικές αρχές λένε ότι ο Kapustin – γνωστός και ως Denis Nikitin- είναι «ένας από τους πιο επιδραστικούς νεοναζί ακτιβιστές» στην ευρωπαϊκή ήπειρο, και αυτό είναι θεόσταλτο για τους ρώσους προπαγανδιστές, οι οποίοι επιδιώκουν να «ξεπλύνουν» τη δολοφονική εισβολή στην Ουκρανία ως μια προσπάθεια «αποναζιστικοποίησης» του Κιέβου.
«Σκεφτείτε την ταινία ‘Ο καλός, ο κακός και ο άσχημος’», προσθέτει ο Kapustin, ο οποίος ηγείται του Ρωσικού Σώματος Εθελοντών (RVC), της μεγαλύτερης από τις τρεις ρωσικές πολιτοφυλακές κατά του Κρεμλίνου που μάχονται για την Ουκρανία. «Πριν, είχατε απλώς καλούς και κακούς ντυμένους στα μαύρα σε καουμπόικες ταινίες, και μετά έρχεται ο Κλιντ Ίστγουντ και είναι επίσης ντυμένος στα μαύρα και πολεμάει για το καλό», λέει ο ίδιος.
Ο Kapustin είναι όντως ντυμένος στα μαύρα για τη συζήτησή του με το Politico σε ένα ξενοδοχείο στο κέντρο του Κιέβου – αν και τα ρούχα του είναι απαλλαγμένα από νεοναζιστικά λογότυπα. Αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι έχει μια ακροδεξιά σειρά ρούχων από μπλουζάκια και καπέλα διακοσμημένα με λευκές εθνικιστικές και ξενοφοβικές εικόνες, καθώς και με το ναζιστικό σύμβολο 88 – το οποίο είναι ένας όχι και τόσο διακριτικός κώδικας για το «Χάιλ Χίτλερ».
«Περπατώ σε μια λεπτή γραμμή», λέει ο Kapustin, αμφισβητώντας την ταμπέλα του νεοναζί και σημειώνοντας, σχεδόν πειραχτικά, ότι δεν βάζει σβάστικες σε κανένα από τα μπλουζάκια που πουλάει, λες και αυτό αποδεικνύει κάτι.
Τα ρωσικά κρατικά μέσα ενημέρωσης απολαμβάνουν να επισημαίνουν την καταγωγή του Kapustin ως ακροδεξιού χούλιγκαν του ποδοσφαίρου, καθώς αυτό ενισχύει το πρόσχημα για τον πόλεμο.
Ωστόσο, η συνεχής προσπάθεια της Μόσχας να παρουσιάσει τον αγώνα της ως επανάληψη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου κατά του ναζισμού είναι «κούφια» στην πραγματικότητα. Ο πρόεδρος της Ουκρανίας δεν είναι μόνο Εβραίος, αλλά τα ακροδεξιά εξτρεμιστικά κόμματα έχουν σχεδόν αμελητέα υποστήριξη στην εθνική αντιπροσωπευτική πολιτική.
Και σαν να μην έφτανε αυτό, η επιμονή της Μόσχας ότι οι δυνάμεις της Ουκρανίας είναι ναζιστές, παραβλέπει το γεγονός ότι και οι δηλωμένες νεοναζιστικές ομάδες μάχονται για τη Ρωσία. Συμπεριλαμβανομένης της διαβόητης πολιτοφυλακής Rusich, η οποία επιδεικνύει ευχαρίστως ναζιστικά σύμβολα, υποστηρίζει τη ρατσιστική ιδεολογία και έχει κατηγορηθεί για φρικαλεότητες στο πεδίο της μάχης στην Ουκρανία και τη Συρία, καθώς και το Ρωσικό Αυτοκρατορικό Κίνημα της λευκής υπεροχής, το οποίο έχει χαρακτηριστεί «τρομοκρατική οργάνωση» από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Το 2022, η γερμανική υπηρεσία πληροφοριών BND δήλωσε ότι ο ρωσικός στρατός έχει καλωσορίσει νεοναζιστικές ομάδες στις τάξεις του, καθιστώντας «τον υποτιθέμενο λόγο του πολέμου, τη λεγόμενη αποναζιστικοποίηση της Ουκρανίας, παράλογο».
Ωστόσο, τίποτα από αυτά δεν εμποδίζει τους Ρώσους να αγνοούν τους ναζί στις τάξεις τους και να επικεντρώνονται στον Kapustin, ο οποίος χρησιμοποιεί το ψευδώνυμο «White Rex», όπως και η ετικέτα των ρούχων του.
Το RVC του Kapustin και δύο άλλες παραστρατιωτικές ομάδες κατά του Πούτιν με έδρα την Ουκρανία -η Λεγεώνα Ελευθερία της Ρωσίας και ο νεότερος σχηματισμός, το Τάγμα Σιβηρίας- βρίσκονται και πάλι στην επικαιρότητα, αφού στις 12 Μαρτίου εξαπέλυσαν τις μεγαλύτερες διασυνοριακές επιδρομές τους στον πόλεμο γύρω από το Κουρσκ και το Μπέλγκοροντ, παραμένοντας σε ρωσικό έδαφος και πολεμώντας για περισσότερες από δύο εβδομάδες. Πριν από αυτό, η μεγαλύτερη επιδρομή τους ήταν τον Μάιο του 2023, όταν εισέβαλαν σε χωριά και πόλεις στην περιοχή του Μπέλγκοροντ.
Ο Αλεξέι Μπαρανόφσκι της Λεγεώνας Ελευθερίας της Ρωσίας υποστήριξε σε συνέντευξη Τύπου την περασμένη εβδομάδα ότι οι τελευταίες επιδρομές «διατάραξαν τα σχέδια του ρωσικού στρατού και του προκάλεσαν σημαντική ζημιά».
Το θολό καθεστώς των πολιτοφυλακών της Ουκρανίας
Το καθεστώς αυτών των ομάδων πολιτοφυλακής σε σχέση με τις ένοπλες δυνάμεις της Ουκρανίας, είναι θολό.
Ο Baranovsky ισχυρίζεται ότι η ομάδα του είναι «τακτική μονάδα των Ενόπλων Δυνάμεων της Ουκρανίας», λέγοντας στο Politico κατά τη συνέντευξη Τύπου της περασμένης εβδομάδας: «Όταν βρισκόμαστε στο έδαφος της Ουκρανίας – είμαστε στρατιώτες του ουκρανικού στρατού, ίσοι σε όλα τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις με όλους τους άλλους στρατιώτες της Ουκρανίας. Όταν πηγαίνουμε στο έδαφος της Ρωσίας – δεν είμαστε πλέον στρατιώτες της Ουκρανίας, είμαστε ρώσοι πολίτες που έχουν πάρει τα όπλα».
Ορισμένοι στον τακτικό στρατό της Ουκρανίας αποδοκιμάζουν τη σύνδεση μεταξύ των πολιτοφυλακών (ιδίως της RVC) και της στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών της Ουκρανίας (HUR), υποστηρίζοντας ότι προσφέρει στους Ρώσους μια ευκαιρία προπαγάνδας.
«Και για ποιο λόγο;», αναρωτήθηκε ένας αξιωματούχος που συμμετέχει στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας και Άμυνας της Ουκρανίας, αλλά ζήτησε να μην κατονομαστεί για να μπορέσει να μιλήσει ελεύθερα. «Αυτές οι πολιτοφυλακές δεν μπορούν να επηρεάσουν τη δυναμική του πολέμου. Ίσως αναστατώνουν λίγο πίσω από τις γραμμές και είναι ενοχλητικές για το Κρεμλίνο, αλλά αυτό δεν αντισταθμίζει τα συνολικά προπαγανδιστικά μειονεκτήματα της χρήσης τους», πρόσθεσε ο αξιωματούχος.
Το όλο εγχείρημα είναι ένα σχέδιο του Kyrylo Budanov, του επικεφαλής της HUR. Καθώς οι διασυνοριακές επιδρομές εκτυλίσσονταν τον περασμένο μήνα, ο Budanov επαίνεσε τους ρώσους παραστρατιωτικούς ως «καλούς πολεμιστές» σε εθνικό δελτίο ειδήσεων. «Μας βοηθούν από την πρώτη μέρα… Έχουν πολεμήσει σε πολλά από τα πιο καυτά σημεία της Ουκρανίας. Θα προσπαθήσουμε να τους βοηθήσουμε όσο περισσότερο μπορούμε», είπε.
Όσον αφορά το HUR, ο εχθρός του εχθρού τους είναι φίλος τους. Σύμφωνα με τον Andriy Yusov, εκπρόσωπο της HUR: «Η Ουκρανία θα πρέπει προφανώς να βοηθήσει και εκείνους τους Ρώσους που αγωνίζονται κατά του καθεστώτος Πούτιν για την απελευθέρωση της Ρωσίας». Είπε ότι οι πολιτοφυλακές δεν δρουν στη Ρωσία με άμεσες εντολές του Κιέβου και οι ενέργειές τους απλώς δείχνουν ότι «το Κρεμλίνο για άλλη μια φορά δεν έχει τον έλεγχο της κατάστασης στη Ρωσία».
Ίσως ναι, αλλά εξαρτάται από το πώς ορίζετε το «υπό εντολή».
Ο Kapustin λέει ότι οι πολιτοφυλακές έχουν ελευθερία δράσης μόλις περάσουν τα σύνορα, αλλά οι επιδρομές συντονίζονται στενά με το HUR, το οποίο παρέχει υλικοτεχνική βοήθεια, ελέγχει τα επιχειρησιακά τους σχέδια, τους οπλίζει και τους πληρώνει. Και οι τρεις πολιτοφυλακές είναι επίσημα μέρος των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων, καταταγμένες στη Διεθνή Λεγεώνα, λέει ο Kapustin. «Είμαστε επίσημο μέρος του ουκρανικού στρατού, αλλά έχουμε σοβαρές πολιτικές φιλοδοξίες και πολιτική ατζέντα – να απαλλαγούμε από τον Πούτιν», προσθέτει.
Από τα γήπεδα ποδοσφαίρου στο πεδίο της μάχης
Ο 40χρονος Kapustin γεννήθηκε στη Μόσχα. Μετακόμισε με τους γονείς του στην ηλικία των 17 ετών στην Κολωνία της Γερμανίας, όπου γρήγορα απέκτησε μια τρομακτική φήμη ως ένας λευκός skinhead, ο οποίος είναι πάντα έτοιμος να τσακωθεί με όλους, ειδικά με τους ακτιβιστές της Antifa. Λέει στο Politico ότι ήταν δυσαρεστημένος με τη μετακόμιση, του έλειπαν οι φίλοι του και ένιωθε αποκομμένος.
Εδώ και πολύ καιρό έχει εξέχουσα θέση στην ευρωπαϊκή σκηνή του ποδοσφαιρικού χουλιγκανισμού και των ακροδεξιών μαχητικών λεσχών πολεμικών τεχνών – συμμετείχε στα επεισόδια στο τουρνουά ποδοσφαίρου UEFA Euro 2016 στη γαλλική πόλη-λιμάνι Μασσαλία. Αφού μετακόμισε στο Κίεβο, η Γερμανία ακύρωσε την άδεια παραμονής του το 2019 και του επέβαλε απαγόρευση εισόδου στη Σένγκεν για «προσπάθειες κατά του φιλελεύθερου δημοκρατικού πολιτεύματος».
Έχει διασυνδέσεις με αμερικανικές νεοναζιστικές ομάδες και το 2021 συνδιοργάνωσε ένα podcast με τον Ρόμπερτ Ρούντο, ιδρυτή του κινήματος Rise Above, το οποίο συμμετείχε στη συγκέντρωση των λευκών ρατσιστών στο Σάρλοτσβιλ.
Παρ’ όλα αυτά, ο Kapustin αντιστέκεται στο να αποκαλείται και ο ίδιος νεοναζί, αν και ο ίδιος είναι «θολός» σχετικά με το τι είναι. Απολαμβάνει τις σπαζοκεφαλιές με τους δυτικούς δημοσιογράφους, βλέποντας πόσο αμήχανα αισθάνονται πολλοί από αυτούς να του παίρνουν συνέντευξη, διχασμένοι ανάμεσα στην αποδοκιμασία της ακροδεξιάς ιδεολογίας και του χουλιγκανικού ιστορικού του και στη συμπάθειά τους για την Ουκρανία, μη θέλοντας να βάλουν τη χώρα σε «κακό φως» για το δυτικό φιλελεύθερο κοινό.
«Θα προσπαθήσετε να παραμείνετε αμερόληπτοι;» ρωτάει. «Είναι μια πολύ αστεία θέση για εσάς και τους συναδέλφους σας, επειδή όλοι σας προσπαθείτε σκληρά να μας βάζετε σε κακό μάτι εδώ και χρόνια. Νεοναζί, ρατσιστές, λευκοί ρατσιστές, τρομεροί τύποι, μπλα, μπλα, μπλα. Και τότε φτάνει η πιο σκοτεινή ώρα στη σύγχρονη ιστορία της Ουκρανίας. Και ξαφνικά οι αιώνιοι κακοί αποδεικνύονται γενναίοι, θαρραλέοι, αποφασισμένοι, πεισματάρηδες και ήρωες. Και λένε: ‘Να πάρει, πώς να γράψω γι’ αυτούς;’».
Ο Kapustin απολαμβάνει πλήρως τη φήμη του. «Σε όλη μου τη ζωή, πάντα ήθελα να είμαι ο κακός τύπος τύπου Χόλιγουντ. Ο Darth Vader είναι η απόλυτη έμπνευσή μου. Στην ηλικία των επτά ετών, είδα τον Πόλεμο των Άστρων και είπα: ‘Ουάου, αυτός ο τύπος είναι τόσο γ@μ@τος’», λέει.
Αν λοιπόν δεν είναι νεοναζί, τότε τι είναι;
«Σίγουρα συντηρητικός, σίγουρα παραδοσιακός, σίγουρα δεξιός», λέει.
«Είναι πιο εύκολο για μένα να πω τι απεχθάνομαι, τι αντιμάχομαι στον σύγχρονο κόσμο από το να ονομάσω τις προσωπικές μου πολιτικές απόψεις», προσθέτει. «Θεωρώ τον εαυτό μου μεγάλο μέρος του δεξιού κινήματος. Αλλά όταν λέμε δεξιό κίνημα, τι σημαίνει αυτό; Θα σήμαινε αυτό ότι αγωνίζομαι για τον ξυλοδαρμό μεταναστών ή κάτι τέτοιο; Όχι, είμαι ένας ενήλικας άνθρωπος. Και αν είχα την εποχή μου ως νεαρός που τσακωνόμουν με μετανάστες στον δρόμο, αυτή η εποχή έχει περάσει προ πολλού. Σκεφτόμασταν ότι ο μετανάστης είναι ο εχθρός. Δεν είναι αυτό το πρόβλημα. Το πρόβλημα είναι η κυβέρνηση του Πούτιν», προσθέτει.
Πάνω απ’ όλα, λέει, είναι ρώσος εθνικιστής, άρα αγωνίζεται για την Ουκρανία, επειδή οι ρώσοι εθνικιστές πρέπει να είναι εναντίον του Πούτιν. «Το να είσαι πατριώτης, να είσαι εθνικιστής, προφανώς σημαίνει να εύχεσαι το καλύτερο για τους δικούς σου ανθρώπους, για τα παιδιά σου, για τη χώρα σου. Αλλά ξέρω ακριβώς ότι ο Πούτιν είναι το χειρότερο που θα μπορούσε να συμβεί στη Ρωσία. Γι’ αυτό λοιπόν οι τύποι, οι πρώην σύντροφοί μου, που πολεμούν γι’ αυτόν και θεωρούν τους εαυτούς τους εθνικιστές, είναι ο χειρότερος εχθρός για μένα. Με θεωρούν προδότη. Εγώ τους θεωρώ προδότες», εξηγεί.
Για τον Kapustin, το καθεστώς του Πούτιν δεν είναι αρκετά εθνικιστικό. Διαμαρτύρεται: «Μπορείς να έχεις μια γαλλική εθνική ποδοσφαιρική ομοσπονδία στη Ρωσία… Αλλά ποτέ δεν μπορείς να έχεις μια πραγματικά ρωσική. Κάθε φορά που λες, θέλω να ξεκινήσω έναν ρωσικό εθνικό σύλλογο για κάτι, σου λένε: ‘Ο παππούς σου πολεμούσε κατά των Ναζί και τώρα είσαι νεοναζί!’».
Σε ένα ταξίδι του στη Νότια Αφρική, ο Kapustin ισχυρίζεται ότι διαπίστωσε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι πίστευαν ότι η ζωή ήταν καλύτερη υπό το Απαρτχάιντ – αν και παραδέχεται ότι δεν μίλησε με μαύρους Νοτιοαφρικανούς.
«Το ταξίδι μου στη Νότια Αφρική ήταν πολύ σημαντικό για μένα γιατί συνειδητοποίησα τι ήταν παλιά και τι είναι τώρα, αυτή η αποσύνθεση, είναι προφανώς πολύ κρίμα να το βλέπεις αυτό». Ο ίδιος παραδέχεται: «Δεν μίλησα με τους μαύρους. Γι’ αυτό και είμαι ανοιχτός. Απλά έλεγα πώς ήταν τα πράγματα».
Ο Kapustin ξεκίνησε την RVC με μόλις πέντε μέλη. Όπως και οι διοικητές των άλλων δύο ρωσικών πολιτοφυλακών με έδρα την Ουκρανία, της Λεγεώνας Ελευθερίας της Ρωσίας και του Τάγματος της Σιβηρίας, δεν λέει πόσους μαχητές έχει τώρα, αν και η Ρωσία τον περασμένο μήνα δήλωσε ότι περισσότεροι από 2.000 μαχητές συμμετείχαν στις επιδρομές στο Κουρσκ και το Μπέλγκοροντ.
«Είμαστε επίσημο τμήμα του ουκρανικού στρατού, αλλά έχουμε σοβαρές πολιτικές φιλοδοξίες και πολιτική ατζέντα – να βαδίσουμε προς τη Μόσχα και να διαλύσουμε το καθεστώς Πούτιν. Αυτό είναι προφανώς προς το συμφέρον της Ουκρανίας», λέει ο Kapustin, χωρίς όμως να εξηγεί ποιο σύστημα διακυβέρνησης θα ήθελε να δει στη Ρωσία.
«Είμαστε πλέον σίγουρα μια αξιόλογη δύναμη, διαθέτοντας τα δικά μας όπλα και οχήματα, τους δικούς μας όλμους, τα δικά μας βαριά πολυβόλα και το δικό μας πυροβολικό. Η RVC δεν είναι πλέον μια συμμορία. Είναι ένα σύνταγμα. Έχουμε βάσεις. Έχουμε το δικό μας σύστημα στρατολόγησης», λέει ο Kapustin.
Ο αρχικός πυρήνας της RVC αποτελούνταν από Ρώσους που ζούσαν ήδη στην Ουκρανία πριν ο Πούτιν ξεκινήσει την εισβολή τον Φεβρουάριο του 2022. Ο Kapustin λέει ότι οι περισσότεροι νεοσύλλεκτοι τώρα είναι Ρώσοι που ταξιδεύουν μέσω της Γεωργίας για να καταταγούν. «Δεν είναι αποστάτες του ρωσικού στρατού στο σύνολό τους», λέει.
Αναφέρει ότι οι τρεις πολιτοφυλακές έχουν διαφορετικές πολιτικές θέσεις. «Και εξαιτίας αυτού έχουμε διαφορετικές προσεγγίσεις στη στρατολόγηση, στον τρόπο με τον οποίο διοικούμε τις μονάδες μας. Στο σώμα μου έχουμε διαλέξεις για την ιδεολογία, όχι μόνο για τη στρατιωτική τέχνη, όχι μόνο για τη σωματική αγωγή, γιατί κατά την άποψή μου η ιδεολογία είναι κάτι που οχυρώνει μια μονάδα», λέει.
«Ένας από τους συναδέλφους σας προσπάθησε να με στριμώξει πρόσφατα και με ρώτησε αν θα δεχόμασταν έναν μαύρο, ή ομοφυλόφιλο ή τρανσέξουαλ που ήθελε να ενταχθεί στο σώμα. Και του απάντησα: ‘Όχι, γιατί δεν θα αισθανόταν άνετα γύρω μας και εμείς δεν θα αισθανόμασταν άνετα γύρω του’».