- Η σπονδυλική στήλη του ΣΥΡΙΖΑ είχε ραγίσει μετά το τρίτο μνημόνιο, που δεν το ψήφισα, όπως και κανένα άλλο μνημόνιο, εξάλλου δεν ήμουν τότε βουλευτής. Αυτό το ράγισμα έγινε σπάσιμο μετά το Μάτι και την ανόητη συνέντευξη τύπου που οργάνωσε ο υστερότερα γραμματέας του. Έσπασε, επίσης, με την υποχώρηση στους εκβιασμούς και τις απειλές του Καμμένου, με τον οποίο έχουν καλές σχέσεις μέχρι σήμερα πρωτοκλασάτα στελέχη του σε πολλά «στρατόπεδα» του ΣΥΡΙΖΑ. Και τον υποστηρίζουν εμπράκτως αυτά τα στελέχη που από την άλλη «ομνύουν» στην Συμφωνία των Πρεσπών. Θυμίζω, εξάλλου, ότι στα ακροδεξιά παραληρήματα του Καμμένου δεν υπήρξαν απαντήσεις από τον μηχανισμό του ΣΥΡΙΖΑ. Αντίθετα, μια από τις τελευταίες πράξεις της κυβέρνησής του ήταν να με στείλουν το 2019 στην Εισαγγελία με την επιδίωξη να με φυλακίσουν μαζί με τέσσερα στελέχη του Υπουργείου Εξωτερικών (που όλα δικαιώθηκαν δικαστικά, και βέβαια δεν άκουσαν κάποια συγγνώμη) στη βάση των καταγγελιών του Καμμένου και των πλαστών εγγράφων που διακίνησε ο τότε ΥΠΕΞ Κατρούγκαλος.
Στη συνέχεια, ο ΣΥΡΙΖΑ με σπασμένη την σπονδυλική του στήλη, αφού αρνήθηκε την συνεργασία με τις τέσσερις πολιτικές κινήσεις με τις οποίες κατήλθε στις εκλογές του 2015 και χάρη και σε αυτές τις συνεργασίες δημιούργησε την εικόνα μιας μεγάλης και σοβαρής παράταξης, πέρασε στην αντιπολίτευση χωρίς, όμως, να επιλέξει μια ουσιαστική και σταθερή αντιπολίτευση έναντι της ΝΔ, ερχόμενος σε άλλη μια ρήξη με όλους εμάς που του κάναμε κριτική για αυτήν την απραξία του. Ταυτόχρονα, κάποιοι πριόνιζαν την καρέκλα του Α. Τσίπρα, έχοντας καταλήξει, ήδη από το 2020 στην διάδοχό του. Η συμπεριφορά αυτής της ομάδας στελεχών δημιούργησε πολλαπλούς θυμούς σε ένα κόμμα που είχε ξεχάσει την έννοια της συλλογικότητας και στο οποίο είχε μεταφερθεί στο εσωτερικό του το πρωθυπουργοκεντρικό σύστημα.
Μετά την παραίτηση του Τσίπρα, δήλωσε υποψήφια Πρόεδρος η Αχτσιόγλου έναντι της οποίας συμπυκνώθηκε όλος ο θυμός μεγάλου τμήματος του ευρύτερου κόσμου του ΣΥΡΙΖΑ (δεν κρίνω, απλά καταγράφω) και αυτό αποτέλεσε μια σοβαρή αιτία ήττας της. Στη συνέχεια ο νέος Πρόεδρος, Κασσελάκης, στράφηκε και αυτός με την σειρά του ενάντια στον Αλέξη Τσίπρα με στόχο να τον αποδομήσει και εκείνον και την διακυβέρνηση της χώρας την περίοδο 2015-2019, περίοδο στην οποία ο ίδιος φλέρταρε ακόμα με την ΝΔ.
- Ο Κασσελάκης είναι ένα επικοινωνιακά χαρισματικό πρόσωπο που στην ρητορεία του χρησιμοποιεί όλα τα νέα τεχνολογικά βοηθήματα. Χωρίς βάθος και ιστορική αντίληψη (εξ’ ου και «το ΝΑΤΟ είναι ιερά συμμαχία»), με προβλήματα στην ανάγνωση κειμένων μεγαλύτερων των δύο παραγράφων και αδυνατώντας να γράψει ο ίδιος κάποιο σοβαρό πολιτικό κείμενο.
Ο Κασσελάκης με τον δυναμισμό του ενέπνευσε ελπίδες σε μερίδα του ΣΥΡΙΖΑ και για αυτό από κάποιους υποστηρίχθηκε με πάθος. Από την άλλη έφερε την ύβρη και την συκοφαντία ενάντια στην αριστερά ως πρόεδρος του μεγαλύτερου κόμματός της. Χαρακτήρισε την αριστερά και μαζί τους βασανισμένους από κουκουλοφόρους, ως «κουκουλοφόρους». Συνολικά, έδωσε στην πιο μαύρη αντίδραση επιχειρήματα για να τα χρησιμοποιεί τις επόμενες δεκαετίες σε βάρος των αγωνιστών της αριστεράς. Το αξιοπρόσεκτο είναι πώς πολλοί από τους «θαυμαστές» του Κασσελάκη, ακόμα και μέλη της ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ και βουλευτές/βουλεύτριες τον υποστηρίζουν παρά τις ύβρεις, γεγονός που δείχνει πόσο λάθος έκανε ο Τσίπρας που αντί να ανανεώσει ενωτικά και δια της κοινής δράσης την αριστερά, όπως έκανε το 2015, ταύτισε δεξιούς και απολίτικους το 2019-2023 με την ανανέωσή της προοδευτικής παράταξης.
- Εξήγησα ήδη ποιοι θυμοί έκαναν τον Κασσελάκη προσωρινά πλειοψηφικό στον άρρωστο ΣΥΡΙΖΑ. Εξίσου σημαντικό είναι να εξηγήσω ποια υπήρξαν, πέραν των συχνά δικαιολογημένα θυμωμένων μελών του ΣΥΡΙΖΑ, τα επιπλέον στηρίγματά του, τα οποία συγκρότησε ο ίδιος:
Το πρώτο ήταν «οι νεοχουλιγγάνοι» μια ομάδα που δημιουργήθηκε στη διάρκεια της δικής του προεδρίας και πιθανά με πρωτοβουλία του. Στη δράση αυτής της ομάδας, το πολιτικό επιχείρημα αντικαταστάθηκε με την ύβρη και την συκοφαντία με τρόπο που δεν διέφερε καθόλου από όσα παράγει η σημερινή υπόγα του Μαξίμου. Η ομάδα αυτή δεν έχει τίποτα από την κουλτούρα διαλόγου της αριστεράς και δεν δίνει καμία προοπτική σε αριστερή κατεύθυνση. Απλά εισάγει νεοφιλελεύθερα επιχειρήματα στις γραμμές της αριστεράς και κλασσικές ύβρεις ενάντιά της, ιδιαίτερα προκειμένου να αποδομηθεί η διακυβέρνηση Τσίπρα από το 2015, που όσες αδυναμίες και αν είχε, όσα λάθη και αν έκανε, υπεράσπισε την πατρίδα και την κοινωνία και την έσωσε από πολλές αρνητικές καταστάσεις.
Η δεύτερη ομάδα είχε αρχίσει να δημιουργείται επί Τσίπρα και συγκροτήθηκε σε σταθερή δομή επί Κασσελάκη. Είναι η ομάδα «των νεοδεξιών». Στελέχη της ΝΔ και του ΛΑΟΣ, καθώς και γνωστοί αντικομουνιστές στα πανεπιστήμια, ανέλαβαν να μας διδάξουν πώς πρέπει να είναι η σημερινή αριστερά. Το χαρακτηριστικό τους είναι ότι (α) αντί να φτιάξουν μια δική τους κίνηση, εντάχθηκαν στον ΣΥΡΙΖΑ. Επιπλέον, αυτή η ένταξη (β) έγινε χωρίς τα μέλη αυτής της ομάδας να κάνουν καν «τον κόπο» να μας εξηγήσουν ποια είναι η κριτική τους στη δεξιά και στην ακροδεξιά από την οποία φεύγουν και τι τους προσέλκυσε στην αριστερά. Ακόμα και σήμερα το κύριο που κάνουν είναι να επιτίθενται σε αρχές, σε αξίες, σε πρόσωπα της αριστεράς, όπως θα έκαναν αν είχαν παραμείνει στην ΝΔ, που δεν παρέμειναν διότι δεν είχαν κανένα μέλλον σε αυτήν.
Η τρίτη ομάδα είναι των «νεογραφειοκρατών». Ανθρώπους που ο Κασσελάκης τους βρήκε στον ΣΥΡΙΖΑ. Ξεκαθαρίζω εξαρχής ότι αυτή η ομάδα δεν αποτελείται μόνο από γραφειοκράτες, ούτε οι καρεκλοκένταυροι που υπάρχουν στον προοδευτικό χώρο είναι μόνο σε αυτή την ομάδα. Αλλά σίγουρα στον πυρήνα του αυτό το τρίτο στήριγμα που συγκρότησε ο Κασσελάκης, έχει γραφειοκρατικά χαρακτηριστικά. Πολλοί από τους «νεογραφειοκράτες» δεν θα μπορούσαν να σταθούν σε άλλο πολιτικό κόμμα της αριστεράς, ή σε μεγάλους προοδευτικούς σχηματισμούς και πολύ λιγότερο σε συμμαχίες ενότητας. Και αυτό γιατί τα χαρακτηριστικά τους δεν τους κάνουν ελκυστικούς στο ευρύτερο κοινό των δημοκρατών-πατριωτών. Επ’ ευκαιρίας να σημειώσω ότι από τον Γενάρη ο όρος «πατριωτισμός» εξαφανίστηκε από τα χείλη του μέχρι πρότινος Προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ και των στηριγμάτων του.
- Είναι φανερό ότι ενώ ο θυμωμένος κόσμος του Σύριζα νιώθει ότι είναι αριστερός και επιθυμεί την αναγέννηση μιας χειραφετημένης χώρας, ο Κασσελάκης και τα τρία στηρίγματά που εκείνος δημιούργησε στο κόμμα που προέδρευε δεν ήταν και δεν είναι σε θέση να παλέψουν για την αλλαγή και την αναγέννηση της ελληνικής κοινωνίας. Πέραν από ατάκες και επιμέρους ενδιαφέρουσες προτάσεις δεν είχαν να πουν κάτι βαθύ, να διαμορφώσουν στρατηγική και να ανατρέψουν την νεοφιλελεύθερη ιδεολογική κυριαρχία. Ασφαλώς ούτε οι άλλες δυνάμεις εντός του ΣΥΡΙΖΑ διαθέτουν επάρκεια σε αυτούς τους τομείς και σε αυτούς υπάρχει πολύ «Εγώ» και ατομικές στρατηγικές. Ελπίζω, όμως, να επιδείξουν από τούδε και στο εξής μια ενωτική στάση, υπέρ των συμμαχιών και του δημοκρατικού διαλόγου. Ίδωμεν.
- Η κατάσταση στον ΣΥΡΙΖΑ σκόρπισε απογοήτευση σε πολύ προοδευτικό κόσμο και αυτό θα αποδειχτεί μακρόχρονο πρόβλημα. Για αυτήν έχουν πολλοί και διαφορετικοί ευθύνες. Αλλά όσες ευθύνες και να υπάρχουν δεν πρέπει να ξεχνά κανείς το κύριο: Ο ΣΥΡΙΖΑ κυβέρνησε με μεγαλύτερη υπευθυνότητα απέναντι στην ιστορία της χώρας, με μεγαλύτερη ευαισθησία απέναντι σε έναν λαό που πείναγε και υπέφερε από κάθε άλλη δύναμη, ακόμα και έναντι των όσων έκανε ο ίδιος μετά το 2019. Η σχεδόν πενταετία του έδωσε στην πατρίδα και στον λαό της πολλά περισσότερα και θετικά από ότι οι προηγούμενες κυβερνήσεις μετά το 1987. Και το κύριο, όπως το ΠΑΣΟΚ του 1981-7, έδειξε ότι μπορούν να κυβερνήσουν και οι κοινωνικά «αποκλεισμένες» δυνάμεις με θάρρος και σθένος.
- Οι δυνάμεις της πολιτικής αντίδρασης και των τζακιών, της κοινωνικοοικονομικής Ολιγαρχίας είδαν τον «θάνατο» μπροστά στα μάτιά τους. Με χίλιες προσπάθειες μπόρεσαν να διαφθείρουν κάποιους, να τους προσελκύσουν στο σύστημά τους, να διασπάσουν και να δημιουργήσουν διχόνοιες αξιοποιώντας αδύναμους χαρακτήρες και ανιστόρητους. Όμως, ταυτόχρονα, διέκριναν έναν κίνδυνο. Ο κύριος στόχος τους ως προς την μη κομμουνιστική αριστερά, ήταν και είναι να διαλύσουν τον ΣΥΡΙΖΑ και τον ευρύτερο χώρο, ώστε να μην ξανακινδυνεύσουν, τουλάχιστον σε αυτή την γενιά, να ελέγξουν ή να περιθωριοποιήσουν την αριστερά και τα λαϊκά στρώματα από την «μεγάλη πολιτική». Πιθανό να το πετύχουν. Αν συμβεί αυτό θα οφείλεται στο ότι το σύστημα πήρε πολύ πιο σοβαρό τον ΣΥΡΙΖΑ από ότι ο ΣΥΡΙΖΑ τον εαυτό του.
Εδώ θέλω να σημειώσω ότι την ολιγαρχία σήμερα την διευκολύνει μια πολιτική που την κοινωνικά μόνη θετική επιλογή της πρόσφατης ιστορίας, τις κυβερνήσεις Τσίπρα του 2015-9, τις εχθρεύεται και προσπαθεί να τις αμαυρώσει και να τις υποβαθμίσει.
- Εκείνο που σήμερα απαιτείται από όλους μας είναι σοβαρότητα, νηφαλιότητα, σεμνότητα, στρατηγική σκέψη, έξυπνες τακτικές επιλογές, πολιτική αρχών με αξίες και ευθύνη, καθώς και συνεχή μελέτη.
- Τα πιο πάνω, τα γράφει κάποιος που οργανώθηκε από μικρό παιδί στην αριστερά, πάνω από έξη δεκαετίες (από το 1963 ως μαθητής γυμνασίου) και παρέμεινα σταθερά και μαχητικά πιστός σε αυτήν. Πέρασε τη ζωή του μαχόμενος ενάντια σε θεούς και δαίμονες και ουδέποτε έκανε πίσω. Που ποτέ δεν φλέρταρε με το σύστημα και τους ολιγάρχες, που συνέβαλε πολλές φορές αποφασιστικά στην ήττα της πολιτικής των λίγων. Επί δέκα χρόνια δεν μίλησα για την κατάσταση στην αριστερά. Απέφυγα να πω κάτι που να πληγώσει τον κόσμο της αριστεράς παρά τις πολλαπλές και συχνά άδικες πληγές που μου δημιούργησαν οι διάφορες ηγεσίες της. Όμως, ο καθένας μας κουβαλά και μια ιστορική ευθύνη. Ήρθε, λοιπόν, η ώρα να μιλήσω ενάντια σε κάθε κατεργάρη, ανεύθυνο και επιπόλαιο. Και θα είμαι αυστηρός, πολύ αυστηρός. Με την δική μου ανάλυση και όπως πάντα με τις προτάσεις του ΠΡΑΤΤΩ και τις δικές μου.
(Ο Νίκος Κοτζιάς είναι επικεφαλής του “Πράττω”, πρώην υπουργός Εξωτερικών και συγγραφέας)