Ηταν κρίμα κι άδικο. Το κτίριο που στεκόταν αγέρωχο από το 1925 να καταρρεύσει λίγο πριν από την επέτειο των 100 χρόνων του. Στις 27 Σεπτεμβρίου 2021, όμως, μια σεισμική δόνηση 6 βαθμών Ρίχτερ με επίκεντρο το Αρκαλοχώρι Ηρακλείου ήταν λες και το είχε βάλει στόχο. Αμείλικτη η φύση, αλλά πανίσχυρη και η ανθρώπινη θέληση. Ιδίως του δασκάλου που αγαπάει τη δουλειά του.

Η ιστορία αυτή, που μοιάζει βγαλμένη από τα βιβλία, έχει επίκεντρο λίγο πιο πέρα από το Αρκαλοχώρι, στο Χουδέτσι, ένα χωριό χτισμένο στις παρυφές του φαραγγιού της Σπηλιώτισσας, που φημίζεται για τα επιτραπέζια σταφύλια του, για τον Ρος Ντέιλι (εκεί έστησε το καλλιτεχνικό καταφύγιό του ο Ιρλανδός καλλιτέχνης) και το πετρόκτιστο δημοτικό σχολείο, με τις όμορφες και συμμετρικά τοποθετημένες πελεκημένες πέτρες. Το 2021, ο δάσκαλος Σπύρος Ανδρουλάκης μετρούσε ήδη οκτώ χρόνια στο σχολείο. «Ανήσυχο» πνεύμα, είχε αποφασίσει να επιστρέψει στην ιδιαίτερη πατρίδα του ύστερα από «περιπλάνηση» χρόνων σε διάφορα σχολεία της Κρήτης. «Βρέθηκα εκεί από σπόντα», λέει στην «Κ» (τον βρήκαμε στην Αθήνα, στο Ηρώδειο, όπου στο πλαίσιο της φωτογραφικής ομάδας του σχολείου κάλυπτε φωτογραφικά τη συναυλία του Ρος Ντέιλι!). «Παρουσιάστηκε η ευκαιρία, πήρα την απόφαση σε πέντε λεπτά και έμεινα μέχρι σήμερα. Δουλεύοντας σε σχολεία, έχω αισθανθεί πολλές φορές δημιουργικό κορεσμό». Αυτός ήταν που τον οδήγησε στο Χουδέτσι, αυτός είναι που ενδεχομένως μια μέρα τον απομακρύνει από εκεί.

Το 2021, λοιπόν, την ημέρα που χτύπησε ο Εγκέλαδος, μία ημέρα μετά του Αη Γιαννιού, πολιούχου του χωριού, ο Ανδρουλάκης ήταν στο σχολείο. Ηταν τυχαίο. Το σχολείο του Χουδετσίου είχε μεταφερθεί εκείνο τον καιρό στον Αγιο Βασίλειο λόγω εργασιών στο βοηθητικό δεύτερο λυόμενο κτίριο του οικοπέδου. «Εγώ πεταγόμουν στο σχολείο για να κάνω διάφορα γραφειοκρατικά. Τη στιγμή του σεισμού, μιλούσα στο τηλέφωνο. Ηταν τρομακτικό, αν λειτουργούσαμε θα είχαμε σοβαρά ζητήματα, αλλά ευτυχώς φύγαμε εφτάγεροι».

Οι 38 μαθητές του σχολείου σώθηκαν, όμως το κτίριο καταστράφηκε. Και ό,τι έμεινε όρθιο εκείνη την ημέρα, κατέρρευσε τις επόμενες στους μετασεισμούς. «Μόνο το κέλυφος είχε μείνει», θυμάται ο Σπύρος. Μοιραία η «μετακόμιση» στον Αγιο Βασίλειο έγινε πιο μόνιμη. Ο δάσκαλος, από τη θέση του διευθυντή πια, επισκεπτόταν το ρημαγμένο κτίριο τακτικά. «Ακόμη και όταν το σπίτι, συγγνώμη το σχολείο, ήταν χωρίς προοπτική, πήγαινα, μάζευα, πότιζα τους κήπους, τα δέντρα, έκανα κάτι γιατί αισθανόμουν ότι αν το αφήσω θα μας αφήσει».

Η μοίρα του σχολείου πήρε άλλη τροπή το επόμενο καλοκαίρι στη… Σχοινούσα. Ο Ανδρουλάκης ήταν καλεσμένος στο νησί σε σπίτι φίλων, πρώτη φορά στο νησί, όταν ένα βράδυ σε ένα τραπέζι η οικοδέσποινα τον σύστησε στην ομήγυρη.

«Από εδώ ο Σπύρος, διευθυντής ενός σχολείου που δυστυχώς έπεσε από σεισμό. Προσπαθεί να βρει τρόπους να το επαναφέρει στη ζωή». «Θα το φτιάξω εγώ», του είπε διακριτικά ο κύριος που καθόταν δίπλα του, Ελληνας εφοπλιστής, όπως έμαθε στη συνέχεια ο δάσκαλος. Τα στοιχεία του είναι στη διάθεση της «Κ», ωστόσο ο ίδιος δεν επιθυμεί τη δημοσιότητα.

Οι μηχανικοί έφτασαν σε λίγες εβδομάδες και οι εργασίες άρχισαν άμεσα σε συνεργασία με τον διευθυντή και αρχιτέκτονες. «Τα παιδιά παρακολουθούσαν τις εργασίες καθημερινά, όλοι τα έδιναν όλα για να γίνουν τα πράγματα στην εντέλεια. Μια μέρα θυμάμαι είχαμε πάει με τα παιδιά εκδρομή κάτω στο ποτάμι, όπου είχαμε μαζέψει αγριομαργαρίτες. Εκείνη την ημέρα έριχναν τσιμέντο, δούλευε ένα μηχάνημα που έκανε απίστευτο θόρυβο. Είχε αρχίσει να βρέχει και χωρίς να τους πω τίποτα, άφησαν τα λουλούδια στο μηχάνημα για τον Γιάννη τον εργοδηγό. Κι εκείνος, χωρίς να πει τίποτα, συνέχισε να δουλεύει παρά τη βροχή μέχρι να τελειώσει η δουλειά». Ο εργολάβος, ο εργοδηγός έγιναν οικογένεια. Ηρθαν και οι δύο με τις οικογένειές τους στον αγιασμό.

Οι εργασίες έφτασαν τις 600.000 ευρώ και σε 8-10 μήνες το σχολείο ήταν έτοιμο. «Και όταν λέμε έτοιμο, εννοούμε καλύτερο από πριν. Οχι μόνο γερό, αλλά και ένα από τα ωραιότερα σχολεία της χώρας». Με προτροπή του Σπύρου, καλλιτέχνες δώρισαν έργα τους που το στολίζουν εσωτερικά, ενώ έχουν αξιοποιηθεί και τα παμπάλαια πλακάκια του παλιού σχολείου.