Αποκαλυπτική έρευνα του Σωματείου Μισθωτών Τεχνικών Χανίων δείχνει πώς η τουριστική πίεση εκτοπίζει τους κατοίκους από την πόλη – Το 27% έχασε το σπίτι του λόγω τουριστικοποίησης

Η στεγαστική κρίση στα Χανιά δεν είναι πια απλώς μια συζήτηση για το μέλλον — είναι μια υπαρκτή κοινωνική ασφυξία. Σύμφωνα με την έρευνα του Σωματείου Μισθωτών Τεχνικών (ΣΜΤ) Χανίων, που πραγματοποιήθηκε από τον Ιανουάριο έως τον Μάιο του 2025, η πόλη βιώνει μια πρωτοφανή κρίση στέγασης, με τους εργαζόμενους, τους νέους και τις οικογένειες να βλέπουν την κατοικία να μετατρέπεται σε «είδος πολυτελείας».

Η έρευνα παρουσιάστηκε στο πλαίσιο του 19ου Αντιρατσιστικού Φεστιβάλ Χανίων, στην εκδήλωση με τίτλο «Μια πόλη σε έξωση: στεγαστική κρίση και τουριστικό κεφάλαιο στα Χανιά», όπου συμμετείχαν η μεταδιδακτορική ερευνήτρια Εύα Παπατζανή, η εκπρόσωπος της Ένωσης Ενοικιαστών Θεσσαλονίκης Βάσω Κουτσουπιά και μέλη του ΣΜΤ Χανίων.

Το προφίλ των κατοίκων: εργαζόμενοι, ενοικιαστές και οικογένειες σε πίεση

Από το δείγμα της έρευνας, το 72% των συμμετεχόντων δηλώνει ενοικιαστής, ενώ μόλις το 18% είναι ιδιοκτήτης και ένα 10% φιλοξενείται. Οι περισσότεροι ανήκουν στην ηλικιακή ομάδα 36–50 ετών (45%), ενώ το 40,8% ζει με οικογένεια και παιδιά.

Στην απασχόληση, το 29,6% είναι ιδιωτικοί υπάλληλοι, 28,3% δημόσιοι υπάλληλοι, και 13,3% εποχιακά εργαζόμενοι, στοιχείο που υπογραμμίζει τη μεγάλη εξάρτηση της τοπικής οικονομίας από τον τουρισμό.

Η κατάσταση των κατοικιών δείχνει επίσης σημάδια φθοράς: το 51% των σπιτιών χαρακτηρίζεται “μέτριας” κατάστασης και χρήζει ανακαίνισης, ενώ μόνο το 32% θεωρείται σε καλή κατάσταση.

Τα ενοίκια στα ύψη – Οι μισθοί δεν φτάνουν

Τα στοιχεία για τις τιμές ενοικίων είναι αποκαλυπτικά.

• Για γκαρσονιέρες και στούντιο, το 74% πληρώνει από 251€ έως 400€.

• Για διαμερίσματα δύο δωματίων, το 53% πληρώνει πάνω από 600€.

• Για τριάρι, το 60% δίνει 451–700€, ενώ για τεσσάρι, το 68% ξεπερνά τα 500€.

Πάνω απ’ όλα, όμως, εντυπωσιάζει το ποσοστό 33% των ενοικιαστών που δαπανούν το μισό μισθό τους για το ενοίκιο, ενώ 14% πληρώνει πάνω από το 50% του εισοδήματός του. Το 38% δηλώνει ότι το ενοίκιο αντιστοιχεί περίπου στο ένα τρίτο του μισθού του — ποσοστό που σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα ήδη ορίζεται ως «οριακό».

Περισσότεροι από ένας στους δύο (55%) είδαν το ενοίκιό τους να αυξάνεται την τελευταία διετία από 50 – 100 ευρώ ενώ ένα σημαντικό 17% είδε να αυξάνεται από 100 – 150 ευρώ.

Τουριστικοποίηση και εκτοπισμός: «Ένα στα τέσσερα σπίτια έγινε Airbnb»

Από τα πιο ανησυχητικά ευρήματα της έρευνας είναι ότι το 27% των κατοίκων που αναγκάστηκαν να μετακομίσουν τα τελευταία οκτώ χρόνια, το έκαναν επειδή η κατοικία τους μετατράπηκε σε τουριστικό κατάλυμα.

Οι λόγοι μετακόμισης αποκαλύπτουν τη νέα κανονικότητα:

• 23% λόγω ακατάλληλου χώρου,

• 16% λόγω ακριβού ενοικίου,

• 11% λόγω κακής κατάστασης,

• 9% λόγω ιδιοκατοίκησης,

• ενώ το 27% αφορά πλέον τουριστικοποίηση.

Παράλληλα, το 81% των συμμετεχόντων δήλωσε ότι αναζήτησε κατοικία τα τελευταία δύο χρόνια, με 19% να μην έχει βρει ακόμη σπίτι. Από όσους τα κατάφεραν, 38% χρειάστηκαν έως έξι μήνες και 20% από έξι έως δώδεκα, ενώ 14% χρειάστηκαν πάνω από έναν χρόνο.

Εμπόδια και αποκλεισμοί: «Υψηλά ενοίκια, μεσιτικά, συμβόλαια υπό όρους»

Τα εμπόδια στην αναζήτηση κατοικίας αποτυπώνουν ένα ασφυκτικό περιβάλλον για κάθε νέο ενοικιαστή:

• Το 90,1% επικαλείται υψηλά ενοίκια.

• Το 76,8% μιλά για ελάχιστες διαθέσιμες επιλογές.

• Το 65,2% βρήκε σπίτια διαθέσιμα μόνο για χειμερινή μίσθωση.

• Το 31,6% κατήγγειλε μεσιτικές αμοιβές ως εμπόδιο.

• Το 20,1% βρέθηκε αντιμέτωπο με ιδιοκτήτες που αρνούνται να υπογράψουν συμβόλαιο.

• Το 7,6% αντιμετώπισε άρνηση ενοικίασης λόγω εθνικότητας.

Οι προτάσεις των πολιτών: πλαφόν, κοινωνικές κατοικίες και περιορισμοί Airbnb

Η έρευνα του ΣΜΤ Χανίων δεν περιορίστηκε στη διάγνωση του προβλήματος. Ζήτησε από τους συμμετέχοντες να προτείνουν λύσεις.

• Το 77,7% προτείνει πλαφόν στα ενοίκια, με βάση κριτήρια όπως τα τετραγωνικά και η κατάσταση του ακινήτου.
• Το 69,9% ζητά έλεγχο ή απαγόρευση της τουριστικής χρήσης κατοικιών σε συγκεκριμένες περιοχές.
• Το 63,2% θεωρεί αναγκαία τη διάθεση του ανεκμετάλλευτου δημόσιου κτιριακού αποθέματος, ενώ το 61,4% προτείνει κρατική χρηματοδότηση για κοινωνικές κατοικίες.

Όπως σημειώνουν τα μέλη του ΣΜΤ, τα Χανιά «μετατρέπονται σταδιακά από πόλη κατοίκων σε τουριστικό πεδίο επενδυτικής κερδοσκοπίας», με τις συνέπειες να αγγίζουν «όχι μόνο την εργατική τάξη, αλλά το σύνολο της τοπικής κοινωνίας».

«Μια πόλη σε έξωση»: Το μήνυμα του φεστιβάλ και το καθήκον της Πολιτείας

Η παρουσίαση της έρευνας στο πλαίσιο του Αντιρατσιστικού Φεστιβάλ Χανίων δεν ήταν τυχαία. Το σύνθημα της φετινής διοργάνωσης που εμπνεύστηκε από τον στίχο του Τάσου Λειβαδίτη —«Εμείς γι’ αυτά τα λίγα πολεμάμε: για ένα σπίτι, μια στεριά, για την ειρήνη»— λειτούργησε ως σύνοψη ενός συλλογικού αιτήματος: το δικαίωμα στη στέγη ως βασικό ανθρώπινο δικαίωμα.

Σε μια πόλη που αντιμετωπίζει σοβαρό στεγαστικό πρόβλημα, τα ευρήματα της έρευνας του ΣΜΤ Χανίων λειτουργούν σαν καμπανάκι πολιτικής αφύπνισης. Αν δεν υπάρξει άμεση ρύθμιση της αγοράς ενοικίων, η κρίση στέγασης κινδυνεύει να μετατραπεί σε κοινωνική αποδόμηση.

Η ευθύνη της κοινωνίας και της Πολιτείας

Τα Χανιά, με την ιστορία, το φυσικό κάλλος και την σύνθετη ταυτότητα τους, δεν μπορούν να μετατραπούν σε βιτρίνα χωρίς ανθρώπους.

Η έρευνα του Σωματείου Μισθωτών Τεχνικών Χανίων αποκαλύπτει μια πραγματικότητα που διαβρώνει τον κοινωνικό ιστό. Η απάντηση, όπως δείχνουν οι προτάσεις των πολιτών, βρίσκεται στην πολιτική βούληση: από τα πλαφόν στα ενοίκια έως την αξιοποίηση δημόσιων κτιρίων και τη θεσμοθέτηση κοινωνικών κατοικιών.

Η πόλη χρειάζεται πολιτικές που να υπηρετούν τους κατοίκους της.