Η διαφάνεια γύρω από την πορεία του Βόρειου Οδικού Άξονα Κρήτης (ΒΟΑΚ) και δεκάδων άλλων δημόσιων έργων τίθεται για ακόμη μία φορά στο προσκήνιο, μετά την αποκάλυψη του ΠΑΣΟΚ–Κινήματος Αλλαγής πως η κυβέρνηση απέκρυψε την απένταξη ή τροποποίηση συνολικά 108 έργων από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

Σύμφωνα με τη λίστα που δόθηκε στη δημοσιότητα τον Ιούλιο, μεταξύ των έργων που επηρεάζονται περιλαμβάνεται και ο ΒΟΑΚ, το μεγαλύτερο αναπτυξιακό εγχείρημα στην Κρήτη και ένα από τα σημαντικότερα έργα υποδομής της χώρας.

Το σημείο-κλειδί: Αφαιρείται το ενδιάμεσο ορόσημο για το 2025

Η επίμαχη αναφορά στη λίστα αφορά τα ορόσημα 261 και 262 του μέτρου 16630, που σχετίζονται άμεσα με την πρόοδο των κατασκευαστικών εργασιών του ΒΟΑΚ.

Το απόσπασμα αναφέρει χαρακτηριστικά:

«8. Τα ορόσημα 261 και 262 του μέτρου 16630 που αφορούν στον Βόρειο Οδικό Άξονα Κρήτης (Β.Ο.Α.Κ.) και συγκεκριμένα την πρόοδο των κατασκευαστικών εργασιών του BOAK (ορόσημο 261 – ολοκλήρωση του 60% της αξίας των κατασκευαστικών εργασιών του βόρειου οδικού άξονα Κρήτης, έγκριση από ανεξάρτητο μηχανικό για το υποέργο 2: Χερσόνησος–Νεάπολη και το υποέργο 3: Νεάπολη–Άγιος Νικόλαος) καθώς και την ολοκλήρωση του έργου (ορόσημο 262 – ολοκλήρωση του 100% της αξίας των εργασιών με την πιστοποίηση ανεξάρτητου μηχανικού με το πιστοποιητικό ολοκλήρωσης να φέρει έγκριση του Υπουργείου Υποδομών).»

Σύμφωνα με το κείμενο, η Ελλάδα ζήτησε την αφαίρεση του ενδιάμεσου στόχου 261, που ήταν προγραμματισμένος για το δεύτερο τρίμηνο του 2025. Η κίνηση αυτή προκαλεί έντονους προβληματισμούς για την πραγματική πρόοδο του έργου και την ικανότητα απορρόφησης των ευρωπαϊκών κονδυλίων εντός των προβλεπόμενων χρονοδιαγραμμάτων.

Πολιτική αντιπαράθεση για τη διαφάνεια και την ενημέρωση των πολιτών

Το ΠΑΣΟΚ–Κίνημα Αλλαγής υποστηρίζει πως με τη δημοσιοποίηση της λίστας «κάνει εκείνο που αρνήθηκε να κάνει η κυβέρνηση», δηλαδή να ενημερώσει με διαφάνεια την κοινή γνώμη για τις αναθεωρήσεις, τις απεντάξεις και τις καθυστερήσεις στα έργα του Ταμείου Ανάκαμψης.

Η παράταξη τονίζει ότι η ενημέρωση των πολιτών αποτελεί υποχρέωση κάθε κυβέρνησης, ειδικά για έργα που χρηματοδοτούνται με δημόσιους και ευρωπαϊκούς πόρους και έχουν άμεσο αναπτυξιακό και κοινωνικό αποτύπωμα.

Αντιθέτως, κυβερνητικές πηγές –ανεπίσημα– αποδίδουν την αφαίρεση ορισμένων ενδιάμεσων οροσήμων σε τεχνικές προσαρμογές του προγράμματος, χωρίς να υπάρχει «ουσιαστική μεταβολή στο χρονοδιάγραμμα». Ωστόσο, η έλλειψη επίσημης ανακοίνωσης συντηρεί το κλίμα αμφισβήτησης γύρω από το έργο.

Ο ΒΟΑΚ στο επίκεντρο – Χρηματοδότηση, εμπλοκές και εκκρεμότητες

Το έργο του Βόρειου Οδικού Άξονα Κρήτης παραμένει ένα τεράστιο αναπτυξιακό στοίχημα, αλλά και πεδίο καθυστερήσεων και αντιδράσεων.

Σύμφωνα με πρόσφατες πληροφορίες του powergame.gr, έχει γίνει ειδική αναφορά στην ανάγκη να επιταχυνθεί το κεντρικό τμήμα Χανιά – Ηράκλειο (με προαίρεση για το Κίσσαμος – Χανιά), το οποίο εκτελείται με σύμβαση παραχώρησης που κυρώθηκε από τη Βουλή τον περασμένο Μάιο.

Η σύμβαση έχει υπογραφεί με τον όμιλο ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ενώ κυκλοφορούν πληροφορίες για διεύρυνση του μετοχικού σχήματος με τη συμμετοχή των ομίλων AKTOR και Metlen.

Το χρηματοδοτικό μοντέλο, ύψους περίπου 2 δισ. ευρώ, περιλαμβάνει και «ένεση» 200 εκατομμυρίων ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης, γεγονός που συνδέει άμεσα την πορεία του έργου με τις ευρωπαϊκές εγκρίσεις.

Ωστόσο, πέρα από το ζήτημα των απαλλοτριώσεων, το έργο αντιμετωπίζει σειρά προσφυγών από δήμους της Κρήτης που διαφωνούν με τη χάραξη και τη χωροθέτηση κόμβων, γεγονός που απειλεί να παρατείνει τις καθυστερήσεις.

Τα υπόλοιπα τμήματα του ΒΟΑΚ και η πολυδιάσπαση του έργου

Στο Ταμείο Ανάκαμψης έχουν ενταχθεί επίσης τα δύο υπόλοιπα τμήματα του έργου:

• Χερσόνησος – Νεάπολη, το οποίο υλοποιείται με Σύμπραξη Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ), και

• Νεάπολη – Άγιος Νικόλαος, που προχωρά ως δημόσιο έργο.

Η πολυδιάσπαση αυτή έχει δημιουργήσει πολλαπλές πηγές καθυστέρησης, καθώς κάθε τμήμα προχωρά με διαφορετικό ρυθμό, διαφορετικές μελέτες και διαφορετικά χρηματοδοτικά εργαλεία.

Ειδικά το τμήμα Χανιά – Ηράκλειο, το σημαντικότερο και πολυπλοκότερο, αποτελεί τον πυρήνα του ΒΟΑΚ, συνδέοντας δύο περιφερειακές ενότητες και εξυπηρετώντας το μεγαλύτερο μέρος της τουριστικής και εμπορευματικής κίνησης του νησιού.

Η Κρήτη περιμένει εδώ και δεκαετίες τη ριζική αναβάθμιση του Βόρειου Οδικού Άξονα, ενός δρόμου που έχει χαρακτηριστεί «δρόμος-καρμανιόλα» και έχει κοστίσει εκατοντάδες ζωές. Κάθε καθυστέρηση στην υλοποίησή του δεν είναι απλώς τεχνικό ή οικονομικό ζήτημα — είναι θέμα ζωής και ασφάλειας.