Μια νέα εκτενής δημοσκόπηση της Kapa Research, που διεξήχθη για το ίδρυμα Χάινριχ Μπελ, αποκαλύπτει αυτό που ήδη ξέραμε: οι Έλληνες πολίτες έχουν χάσει την εμπιστοσύνη τους στους κρατικούς θεσμούς, ενώ κυριαρχούν συναισθήματα απογοήτευσης και αδικίας.

Η διαφθορά ως καθημερινή πραγματικότητα

Το πιο εντυπωσιακό εύρημα της έρευνας; Σχεδόν το σύνολο των πολιτών (97%) πιστεύει πως η διαφθορά είναι ευρέως διαδεδομένη στη χώρα, ένα στοιχείο που οι ερευνητές χαρακτηρίζουν “τρομακτικό”. Την ίδια στιγμή, μόλις το 3% των Ελλήνων αισθάνεται ότι επικρατεί δικαιοσύνη σε προσωπικό επίπεδο.

Το σύστημα δικαιοσύνης συγκεντρώνει ελάχιστη εμπιστοσύνη: πάνω από 7 στους 10 πολίτες δηλώνουν πως δεν το εμπιστεύονται καθόλου ή το εμπιστεύονται ελάχιστα.

Ποιος εμπνέει ακόμη εμπιστοσύνη;

Από όλους τους θεσμούς, μόνο ο στρατός διατηρεί ποσοστά εμπιστοσύνης άνω του 50% – εύρημα συνεπές με προηγούμενες έρευνες. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν όμως οι διαφοροποιήσεις: οι νέοι, συμπεριλαμβανομένων των στρατεύσιμων, δείχνουν μικρότερη εμπιστοσύνη στις ένοπλες δυνάμεις. Επίσης, οι γυναίκες εμπιστεύονται λιγότερο τον στρατό από τους άνδρες, ενώ χαμηλά ποσοστά καταγράφονται μεταξύ αριστερών ψηφοφόρων και εργατών.

Στο κατώφλι της εμπιστοσύνης

Τη χειρότερη εικόνα παρουσιάζουν η Βουλή, οι τράπεζες, τα πολιτικά κόμματα, οι συνδικαλιστικές οργανώσεις και τα μέσα ενημέρωσης. Για τα ΜΜΕ ειδικότερα, το 92% των πολιτών εκφράζει μηδενική ή ελάχιστη εμπιστοσύνη – ένα πραγματικά ανησυχητικό στοιχείο. Η αξιωματική αντιπολίτευση δεν τα πηγαίνει καλύτερα, με αρνητική αξιολόγηση από το 75% των ερωτηθέντων.

Χαστούκι στην κυβέρνηση

Σχεδόν σε όλους τους τομείς, υποδομές, ενέργεια, υγεία, οικονομία, παιδεία, μεταναστευτικό, στέγαση, δημογραφικό, η κυβερνητική πολιτική κρίνεται αρνητικά. Μοναδική εξαίρεση αποτελεί ο τομέας της τεχνολογίας, που συγκεντρώνει θετικές αξιολογήσεις άνω του 50%.

Οι νέοι αναζητούν διέξοδο

Ιδιαίτερα ανησυχητική είναι η αποστασιοποίηση των νέων από το πολιτικό σύστημα. Νιώθουν όχι απλά αναντιπροσώπευτοι, αλλά αποκρούονται από την πολιτική λόγω της έλλειψης διαφάνειας και του αισθήματος συγκάλυψης.

Παράδοξα, οι ίδιοι νέοι δηλώνουν – σε μεγαλύτερο βαθμό από κάθε άλλη ηλικιακή ομάδα – πως θα ενεργοποιούνταν πολιτικά αν αντιμετωπίζονταν οι κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες. Επιπλέον, περίπου ένας στους δύο πολίτες απαντά πως θα τον παρακινούσε να ασχοληθεί με τα κοινά η εμφάνιση ενός νέου πολιτικού κόμματος που θα τους αντιπροσώπευε αληθινά.

Αυτή η επιθυμία είναι εντονότερη σε όσους αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες, στους αριστερούς ψηφοφόρους, αλλά και σε εκείνους που δεν ταυτίζονται με κανένα πολιτικό χώρο. Το ερώτημα παραμένει: ποιος θα είναι αυτός ο νέος φορέας;

Τα τρία κύρια συμπεράσματα της έρευνας

Σύμφωνα με τους συντάκτες της μελέτης με τίτλο «Πολίτες και πολιτεία: Εμπιστοσύνη, ανισότητα ευκαιριών, πολιτική συμμετοχή», τα βασικά πορίσματα είναι:

Πρώτον, εδραιώνεται η καταβαράθρωση της εμπιστοσύνης προς τους θεσμούς και η αποσύνδεση πολιτών και κομμάτων, τάση που επιβεβαιώνεται από όλες τις πρόσφατες δημοσκοπήσεις.

Δεύτερον, αναδεικνύονται οικονομικές και γεωγραφικές ανισότητες, ενώ κυριαρχούν συναισθήματα απογοήτευσης, φόβου, θυμού και αδικίας.

Τρίτον, επικρατεί η πεποίθηση πως όποιος δεν έχει οικονομική ευχέρεια συναντά τεράστια εμπόδια σε κάθε επίπεδο, και ότι το κράτος αποτυγχάνει ή δεν επιθυμεί να εξασφαλίσει δημοκρατική και ίση πρόσβαση σε ευκαιρίες για όλους.