Η Κρήτη, με την πλούσια γεωλογική και παλαιοντολογική της ιστορία, συνεχίζει να εκπλήσσει. Η ευρύτερη επιστημονική κοινότητα γνωρίζει καλά ότι το νησί κάποτε βρισκόταν βυθισμένο κάτω από τα νερά μιας αρχαίας θάλασσας — μια πραγματικότητα που μαρτυρούν τα πολυάριθμα απολιθώματα θαλάσσιων οργανισμών, από οστρακοειδή μέχρι ιχθυόμορφες δομές, ακόμη και σε κορυφές ορεινών όγκων. Πολλά από αυτά φυλάσσονται σήμερα στο Μουσείο Παλαιοντολογίας του Ρεθύμνου.

Ωστόσο, η πρόσφατη ανακάλυψη ενός απολιθωμένου ψαριού εντός του φαραγγιού της Σαμαριάς — ενός από τα πιο επισκέψιμα και προστατευόμενα οικοσυστήματα της Κρήτης — έρχεται να προσθέσει έναν εντελώς νέο κρίκο στην αλυσίδα της παλαιογεωγραφικής μνήμης του τόπου.

Η ανακάλυψη: «Ένα απολίθωμα που περνούν όλοι… και δεν βλέπει κανείς»

Ο καθηγητής Ηλίας Λουλούδης από το Ρέθυμνο, λάτρης της φύσης και τακτικός επισκέπτης της Αγίας Ρουμέλης και του φαραγγιού, ήταν αυτός που εντόπισε το απολίθωμα:

«Πάνω από τριάντα χρόνια ανελλιπώς, επισκέπτομαι την Αγία Ρουμέλη και τη διαδρομή μέχρι τις Πόρτες της Σαμαριάς την έχω κάνει ουκ ολίγες φορές. Φέτος, ύστερα από υπόδειξη, ανακάλυψα ότι βρίσκεται ένα απολίθωμα ψαριού πάνω σε φυσική πέτρα, λίγο μετά το φυλάκιο».

Πρόκειται για ένα απολίθωμα μήκους περίπου 30 εκατοστών, το οποίο φέρει καθαρές αποτυπώσεις από το σώμα και τα πτερύγια του προϊστορικού οργανισμού. Χιλιάδες επισκέπτες περνούν κάθε χρόνο από το σημείο, ωστόσο, λίγοι γνωρίζουν πως κάτω από τα βήματά τους διασώζεται ένα σιωπηλό απομεινάρι μιας προϊστορικής εποχής.

«Είναι διαφορετικό από αυτό που είχε βρεθεί το 2017», σημειώνει ο κ. Λουλούδης, προσδίδοντας ακόμη μεγαλύτερη σημασία στην πρωτοτυπία του ευρήματος.

Έκκληση για προστασία πριν είναι αργά

Ο κ. Λουλούδης κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την αμέλεια απέναντι σε ευρήματα τέτοιας σημασίας:

«Θα ήταν σημαντικό να υπάρξει μέριμνα από τους αρμόδιους φορείς, ώστε το απολίθωμα να προστατευθεί και να αναδειχθεί — με μια απλή σήμανση ή ενημερωτική πινακίδα — πριν χαθεί από τη φθορά του χρόνου και τα βήματα των περαστικών».

Το εύρημα δεν είναι το πρώτο στο φαράγγι της Σαμαριάς. Κατά το παρελθόν, σε διάφορα σημεία του μονοπατιού έχουν εντοπιστεί απολιθωμένα όστρακα, ενώ στη χαρακτηριστική τοποθεσία με το τοπωνύμιο «Ψάρι» δεσπόζει ένας μεγάλος βράχος που αποτελεί απολίθωμα θαλάσσιου πλάσματος.

Μουσείο πέτρας στην Αγία Ρουμέλη: Ένα βήμα προς την ανάδειξη της γεωλογικής κληρονομιάς

Η παρουσία τέτοιων απολιθωμάτων εντός του εθνικού δρυμού της Σαμαριάς έχει ήδη οδηγήσει στη δημιουργία του μικρού Μουσείου Πέτρας στη νότια είσοδο του φαραγγιού, στην Αγία Ρουμέλη. Το μουσείο προσφέρει μια πρώτη γνωριμία με τη γεωλογική ταυτότητα της περιοχής, ωστόσο η σήμανση επί του πεδίου παραμένει ελλιπής.

Η ανακάλυψη του απολιθωμένου ψαριού ανοίγει έναν νέο κύκλο συζήτησης για την ανάγκη συστηματικής χαρτογράφησης, προστασίας και ανάδειξης των παλαιοντολογικών θησαυρών του νησιού — όχι μόνο ως φυσικά μνημεία, αλλά και ως στοιχεία πολιτιστικής και επιστημονικής αξίας.