Οι αγορές εργασίας του μέλλοντος θα χρειαστεί να προσαρμοστούν σε συνθήκες που θα κυριαρχούν οι μεσήλικες και οι εργαζόμενοι μεγαλύτερης ηλικίας. Σε μια εποχή όπου η γήρανση του πληθυσμού και η αύξηση της μακροβιότητας καλούν σε ριζική αναδιαμόρφωση των οικονομιών και των κοινωνιών, οι εταιρείες θα πρέπει να προσαρμοστούν σε ένα περιβάλλον μειωμένου εργατικού δυναμικού και ηλικιακά μεγαλύτερου.

Η πληθυσμιακή συρρίκνωση της Ελλάδας την τελευταία εικοσαετία πλήττει κυρίως τις εργασιακά ενεργές γενιές των 20άρηδων και 30άρηδων, ενώ η αναλογία μισθωτών – συνταξιούχων στην Ελλάδα διαμορφώνεται στο 1,7 προς 1 και θέτει σε κατάσταση επιφυλακής το συνταξιοδοτικό σύστημα.

Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία, η μείωση του πληθυσμού άνω των 15 ετών το 2024 έφτασε τις 22,14 χιλ. άτομα, με την μεγαλύτερη μείωση να καταγράφεται στην ηλικιακή ομάδα 30+ (78,3 χιλ. ή 4%) και τη δεύτερη μεγαλύτερη στην ομάδα 20-24 ετών (15,1 χιλ. ή 3,1%).

Καθώς λοιπόν ο ενεργός πληθυσμός της χώρας μας μειώνεται, με την πτώση να είναι μεγαλύτερη στην πιο δυναμική ηλικιακή κατηγορία των νέων, αυξάνεται η εξάρτηση από εργαζομένους με …γκρίζα μαλλιά, καθώς οι εκτιμήσεις κάνουν λόγω για διεύρυνση του εργατικού δυναμικού ηλικίας 55-64 χρόνων και άνω των 65 ετών.

Μείωση εργατικού δυναμικού 30%

Σύμφωνα με τις προβλέψεις του ΟΟΣΑ, ειδικά στην Ελλάδα, το εργατικό δυναμικό το 2050 θα μειωθεί κατά 2 εκατ. σε σχέση με το 2024, σημειώνοντας ποσοστιαία μείωση 30%.

Είναι χαρακτηριστικό ότι η συρρίκνωση του εργατικού δυναμικού λόγω της γήρανσης εκτιμάται ότι μπορεί να προκαλέσει μέχρι το 2050 μείωση 8% στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ στις χώρες του ΟΟΣΑ, σε σχέση με το 2021. Η εκτίμηση για την αντίστοιχη μείωση στην Ελλάδα, αν δεν ληφθούν μέτρα, είναι περίπου διπλάσια (15%), λόγω της αυξημένης επιβάρυνσης της χώρας μας από τις δυσμενείς δημογραφικές εξελίξεις.

Στα σενάρια που εξετάζονται για την αντιμετώπιση των προκλήσεων κεντρικό ρόλο έχει η αξιοποίηση δεξαμενών εργατικού δυναμικού, οι οποίες σήμερα εμφανίζουν χαμηλά ποσοστά συμμετοχής στην αγορά εργασίας. Ειδικότερα στην Ελλάδα, η ανεργία των γυναικών μετρήθηκε στο 11% τον Σεπτέμβριο 2025, ενώ η ανεργία των ανδρών ανήλθε σε 6%. Τον ίδιο μήνα η ανεργία των νέων ηλικίας 15-24 διαμορφώθηκε στο 19%, ενώ η συνολική ανεργία ήταν 8%.

Τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι υπάρχουν σημαντικά περιθώρια για την αύξηση του εργατικού δυναμικού με την ενσωμάτωση περισσότερων γυναικών και νέων. Παράλληλα, αυτό που άμεσα θα μπορούσε να αποδώσει, όπως δείχνουν παραδείγματα από τη διεθνή πρακτική, είναι η αξιοποίηση της νόμιμης μετανάστευσης για την στοχευμένη κάλυψη ελλείψεων στην αγορά εργασίας.

Η κατανόηση της σύνδεσης μεταξύ της ηλικιακής δομής του εργατικού δυναμικού και της παραγωγικότητας συνιστά κρίσιμο παράγοντα για τον σχεδιασμό των πολιτικών που θα καθορίσουν την αγορά εργασίας. Η ανάγκη για πολιτικές που προωθούν τη δια βίου μάθηση μέσω της κατάρτισης και της επανακατάρτισης, τη διευκόλυνση της εργασιακής κινητικότητας των 50+ εργαζομένων, τη δημιουργία νέων υπηρεσιών και επαγγελμάτων που σχετίζονται με τη μακροχρόνια φροντίδα και την υγιή γήρανση, είναι πιο έντονη από ποτέ.

Αξίζει να σημειωθεί πως στις 11 και 12 Νοεμβρίου διεξάγεται το 2ο Ετήσιο Συνέδριο του Κέντρου Κρήτης του ΟΟΣΑ για τη Δυναμική των Πληθυσμών με τίτλο «Η πρόκληση του δημογραφικού: Διαμορφώνοντας τις αγορές εργασίας του μέλλοντος».