Σε μια εκτενή συνέντευξη στο Action24, ο πρώην υπουργός και βουλευτής Χανίων του ΣΥΡΙΖΑ, Γιώργος Σταθάκης, τοποθετήθηκε για το νέο βιβλίο του Αλέξη Τσίπρα, τη διαχείριση της διαπραγμάτευσης του 2015, τα πρόσωπα – κλειδιά της πρώτης διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ και το ενδεχόμενο ανασύνθεσης του προοδευτικού χώρου. Παράλληλα, σχολίασε την πρόταση Τσίπρα προς την Έφη Αχτσιόγλου για την ηγεσία της κοινοβουλευτικής ομάδας.

Αφετηρία της συζήτησης αποτέλεσε το ερώτημα αν ο Γιώργος Σταθάκης διακρίνει αυτοκριτική στο βιβλίο του Αλέξη Τσίπρα ή, αντίθετα, μια μετακύλιση ευθυνών στους συνεργάτες του.

Ο ίδιος ήταν κατηγορηματικός:

«Κοιτάξτε, καταρχάς νομίζω ότι οι πρωθυπουργοί δεν πρέπει να κάνουν αυτοκριτική. Μου είναι αδιανόητο ένας Μητσοτάκης, ένας Παπανδρέου, ένας Καραμανλής, που κυβερνάνε 45 από τα 50 τελευταία χρόνια, να κάνουν αυτοκριτική. Εντούτοις, ο Αλέξης Τσίπρας, που είναι ο μόνος πρωθυπουργός που δεν ανήκει στις οικογένειες, γράφει ένα βιβλίο το οποίο έχει δύο πράγματα κατά τη γνώμη μου».

Το πρώτο, κατά τον πρώην υπουργό, είναι «η πιστή καταγραφή των γεγονότων». Όπως είπε, «εκεί είναι αντικειμενικό το βιβλίο, δηλαδή – εγώ που τα ’χω δει – είναι τα γεγονότα με τη σειρά όπως έγιναν. Στις διαπραγματεύσεις, στις ομιλίες με τη Μέρκελ, πώς ξεμπλοκάρανε ή δεν ξεμπλοκάρανε τον ELA κτλ. Είναι αληθή αυτά που λέει. Η αποτύπωση είναι πολύ καλή».

Το δεύτερο στοιχείο, που θεωρεί κρίσιμο, είναι ότι ο συγγραφέας εξηγεί πώς ελήφθησαν όλες οι μείζονες αποφάσεις:

«Από την απόφαση να προχωρήσει στο δημοψήφισμα μέχρι τις εκλογές του Σεπτέμβρη, μέχρι όλα όσα είπατε. Περιγράφει κάθε φορά με τι κριτήριο πήρε την απόφαση. Δεν λέει ότι θα κάτσει να ασκήσει κρίση στην κρίση του· την κρίση του για τα τότε. Μα το κάνει αντικειμενικά, αφού περιγράφει την απόφαση».

Ενδεικτικά, ο Σταθάκης αναφέρθηκε στο επίμαχο δημοψήφισμα:

«Το δημοψήφισμα έγινε σε ένα υπουργικό συμβούλιο – τα γράφει όλα. Ο Δραγασάκης είπε αυτό, διαφώνησε. Ο Σταθάκης είπε αυτό, διαφώνησε. Είχε ένα σκεπτικό. “Εγώ επέλεξα αυτή την απόφαση με αυτή την έννοια”. Είναι ένα πολύ καλό βιβλίο, γραμμένο από έναν άνθρωπο που κυβέρνησε τη χώρα 4,5 χρόνια και πήρε πολύ σημαντικές αποφάσεις».

Κατά την άποψή του, «αυτό το διπλό επίπεδο – “αυτά είναι τα γεγονότα, αυτές ήταν οι κρίσιμες αποφάσεις που πήρα και τις πήρα με αυτό το σκεπτικό, ακούγοντας και τους άλλους που είχαν διαφορετική άποψη” – νομίζω ότι είναι ό,τι καλύτερο μπορούσε να γράψει».

Βαρουφάκης, Κωνσταντοπούλου, Λαφαζάνης: επιτυχημένες και αποτυχημένες επιλογές

Η κουβέντα μεταφέρθηκε στη σκληρή κριτική που ασκεί ο Αλέξης Τσίπρας σε ορισμένα πρόσωπα της πρώτης κυβερνητικής περιόδου. Στο ερώτημα αν οι συγκεκριμένες επιλογές έκαναν κακό στην παράταξη, ο Γιώργος Σταθάκης παρέμεινε πιστός στη γραμμή του βιβλίου:

«Κοιτάξτε, το λέει πολύ ωραία στο βιβλίο. Υπουργός Οικονομικών θα γινόμουν εγώ. Λέει και δύο καλά λόγια, ότι “έχω στρατηγικό μυαλό” κτλ. Μετά λέει: “αποφάσισα να βάλω τον Βαρουφάκη γιατί ήθελα μια πιο συγκρουσιακή κατάσταση”. Στους δύο μήνες είχε καταλάβει ότι ο Βαρουφάκης δεν έκανε τη δουλειά. Το λέει ευθέως, δηλαδή δεν είναι κάτι που το υπονοεί. Αναλύει επί μακρόν γιατί απέτυχε η επιλογή Βαρουφάκη».

Στο ίδιο πλαίσιο τοποθέτησε και την περίπτωση της Ζωής Κωνσταντοπούλου: «Αυτά τα πρόσωπα, λοιπόν – προφανώς, αφού ανέλαβαν ένα ρόλο – η κυρία Κωνσταντοπούλου, πρόεδρος της Βουλής, και απέτυχε παταγωδώς… Θέλω να πω ότι τα πρόσωπα που θεωρεί πολύ λανθασμένες επιλογές ήταν ο Βαρουφάκης και η Κωνσταντοπούλου ουσιαστικά, στα δύο πρώτα χρόνια».

Για τον Παναγιώτη Λαφαζάνη η κριτική, όπως είπε, είναι άλλης τάξης:

«Και τον Λαφαζάνη. Αλλά με τον Λαφαζάνη η κριτική του είναι πολιτική, δηλαδή καθαρά πολιτική. Δεν είναι μία με το Βαρουφάκη, όπου έχει και προσωπική διάσταση».

Ταυτόχρονα, ο Σταθάκης υπενθύμισε ότι «δεν του βγήκε ο Βαρουφάκης, του βγήκε ο Τσακαλώτος – και πολλοί άλλοι. Το υπουργικό συμβούλιο, δηλαδή, του βγήκε: ο Κοτζιάς, πολλοί. Ήταν η πρώτη γραμμή ΣΥΡΙΖΑ στη διακυβέρνηση, που θεωρώ ότι ήταν εξαιρετική διακυβέρνηση – το λέω να το ξέρετε. Σε όλα τα κρίσιμα θέματα, οικονομία, εξωτερική πολιτική…».

Το «κενό» στον προοδευτικό χώρο και το ενδεχόμενο νέου φορέα

Ένα σημαντικό τμήμα της συνέντευξης αφιερώθηκε στη σημερινή κατάσταση της κεντροαριστεράς, στη Νέα Αριστερά – όπου πλέον ανήκει ο Γιώργος Σταθάκης – και στο ενδεχόμενο επιστροφής του Αλέξη Τσίπρα με νέο πολιτικό σχήμα.

«Υπάρχει, όμως, ένα τεράστιο κενό. Το τεράστιο κενό είναι δεδομένο: ο αντιπολιτευτικός, προοδευτικός χώρος πρέπει να συγκροτηθεί. Είναι κενό. Δεν γίνεται με πέντε κόμματα και ο καθένας να λέει “ωραία”», σημείωσε.

Κατά τον ίδιο, «είναι εμφανές ότι ο κόσμος ζητάει να φτιαχτεί ένας φορέας ο οποίος να μπορεί να διεκδικήσει τις εκλογές. Αυτά απλά πράγματα είναι. Ποιος θα το κάνει και πώς θα το κάνει είναι το επίμαχο θέμα. Δεν ξέρω αν θα προχωρήσει ο Αλέξης Τσίπρας να φτιάξει κόμμα και να προσπαθήσει να ενοποιήσει. Δεν το ξέρω. Εννοώ ότι κάνει τα βήματά του αργά. Δεν έχει δεσμευτεί».

Στο ερώτημα αν ο ίδιος θα στήριζε μια προσπάθεια ενοποίησης του προοδευτικού χώρου υπό τον Τσίπρα, ο Σταθάκης απάντησε λακωνικά: «Μάλιστα».

Παράλληλα, όμως, αναγνώρισε ότι μέσα στη Νέα Αριστερά υπάρχουν και άλλες φωνές:

«Συζητάμε τώρα, έχουμε δύο διαφορετικές απόψεις. Διότι και αυτοί αποδέχονται ότι χωρίς ενότητα – και ότι το καλό είναι η ενότητα – το αποδέχονται. Απλώς θεωρούν ότι δεν υπάρχουν προϋποθέσεις, είτε γιατί ο Τσίπρας δεν θα το πετύχει αυτό, είτε διότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι “κάπως” και δεν διευκολύνεται η ενότητα».

Ο πρώην υπουργός κάλεσε σε αναμονή:

«Νομίζω ότι ας περιμένουμε λίγο. Είναι σε όλους γνωστό ότι οι εξελίξεις θα είναι ραγδαίες. “Βράζει” το πράγμα. Θα διαμορφωθούν πράγματα τα οποία εκ των πραγμάτων θα φτιάξουν ένα νέο πολιτικό σκηνικό. Διότι, ως έχει το πράγμα, απ’ τον Μάρτη μπαίνουμε σε προεκλογικό έτος – Μάρτη με Μάρτη. Δεν γίνεται να μείνει κενή αυτή η κατάσταση».

«Ο Τσίπρας με το καλημέρα θα πάει καλά» – Η συζήτηση για τα ποσοστά

Οι δημοσιογράφοι πίεσαν τον Γιώργο Σταθάκη να τοποθετηθεί και σε πιο εκλογικά – μετρήσιμα – μεγέθη, σε περίπτωση επανεμφάνισης του πρώην πρωθυπουργού.

«Να ’μαστε να τα λέμε ευθέως τώρα. Αν πάει και πάρει 6%, πάει, πάπαλα. Χάσατε 17%, γνωστό. Εγώ έχω τρομερή επαφή με τον κόσμο. Ξέρω 10.000 Χανιώτες, τα Χανιά τα ξέρω απέξω», είπε χαρακτηριστικά.

Για την απήχηση ενός ενδεχόμενου νέου εγχειρήματος Τσίπρα, εκτίμησε:

«Ο Τσίπρας, με το “καλημέρα”, θα πάει καλά. Δεν υπάρχει αμφιβολία. Πόσο είναι το ποσοστό; 15, 10, 12; Δεν έχει εκεί σημασία. Σημασία έχει ότι μία βάση την έχει έτοιμη, μια βάση εκκίνησης, πριν διαμορφώσει την πολιτική του».

Και πρόσθεσε: «Το αν θα πάει στο 20 είναι θέμα πολιτικής: πώς θα το οργανώσει. Το ζήτημα είναι ότι έχει αυτή την επιρροή στους ψηφοφόρους του 18% που ψήφισαν τελευταία φορά ΣΥΡΙΖΑ. Έχει επιρροή, προφανώς έχει, παρότι ο κόσμος έχει τραυματιστεί».

Η πρόταση στην Έφη Αχτσιόγλου και η «κρίση εμπιστοσύνης»

Κεντρικό σημείο της συνέντευξης αποτέλεσε η αποκάλυψη – που ήδη βρίσκεται στις σελίδες του βιβλίου – ότι ο Αλέξης Τσίπρας είχε προτείνει στην Έφη Αχτσιόγλου να αναλάβει την ηγεσία της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ, με τον ίδιο να παραμένει πρόεδρος του κόμματος.

Ο Γιώργος Σταθάκης επιβεβαίωσε: «Φυσικά και το ήξερα» και σημείωσε ότι «το ξέραμε» στο εσωτερικό της ηγετικής ομάδας.

Οι δημοσιογράφοι διάβασαν επί λέξει το σχετικό απόσπασμα από το βιβλίο:

«Το σχέδιο ήτανε σαφές. Θα εμφανιζόμουν στη Βουλή και την ίδια μέρα που θα συνεδρίαζε η κοινοβουλευτική ομάδα θα πρότεινα την Αχτσιόγλου για να αναλάβει την ηγεσία της. Εγώ θα παρέμενα πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ. Μου είπε πως ποτέ δεν της είχε περάσει από το μυαλό η προοπτική να ηγηθεί του ΣΥΡΙΖΑ και ότι ένιωθε ανέτοιμη για ένα τέτοιο βάρος. Η στάση της με αιφνιδίασε. Την επόμενη μέρα το πρωί μου τηλεφώνησε και μου μετέφερε την οριστική της άρνηση. Απογοητεύτηκα, δεν το κρύβω. Όλη αυτή η ιστορία πυροδότησε μέσα μου μία κρίση εμπιστοσύνης».

Ο Σταθάκης δεν έκρυψε τη δική του θέση:

«Εγώ είμαι φανατικός υποστηρικτής Αχτσιόγλου ως φυσικός διάδοχος του Τσίπρα, να ξεκαθαρίζουμε. Θεωρώ ότι ήταν η καλύτερη επιλογή να διαδεχτεί τον Τσίπρα και να δώσει τη μάχη των εκλογών και πιστεύω ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα πήγαινε πολύ καλά, καλύτερα. Θα είχε μια προοπτική».

Για την άρνηση της ίδιας, σχολίασε:

«Δεν ξέρω τι πρυτάνευσε στο “όχι”. Γιατί μετά έβαλε υποψηφιότητα για να γίνει πρόεδρος. Άρα πρυτάνευσε η ιδέα ότι ανάμεσα στις δύο εκλογές ήταν η χειρότερη στιγμή για να μπορέσει να δώσει τη μάχη. Δεν ξέρω τι πρυτάνευσε στο μυαλό της. Νομίζω, εφόσον βγήκε το βιβλίο, η ίδια θα μιλήσει».

Σημείωσε επίσης ότι «ήταν μία απόφαση που την πήρε η ίδια. Προφανώς έχει ένα σκεπτικό. Δεν το ξέρω ακριβώς, το σκεπτικό με το οποίο επέλεξε. Θεωρούσε ότι ανάμεσα στις δύο εκλογές δεν ήταν η σωστή στιγμή. Στο βιβλίο, στο τέλος, αφήνει και μια αιχμή. Λέει δηλαδή ότι προφανώς θεώρησε πως “θέλει να το πάρει μόνη της και όχι με την κηδεμονία μου”».

«Ο προοδευτικός χώρος δεν μπορεί να μείνει κενός» – Ο ρόλος του ΠΑΣΟΚ

Ο Σταθάκης κλήθηκε να τοποθετηθεί και για τη στάση του ΠΑΣΟΚ σε μια πιθανή διαδικασία ενοποίησης του προοδευτικού χώρου.

«Κατά τη γνώμη μου, το ΠΑΣΟΚ έπρεπε από καιρό να έχει πάρει τις δικές του πρωτοβουλίες για ενοποίηση του προοδευτικού χώρου, κατά την ταπεινή μου γνώμη – αλλά δεν μου πέφτει και λόγος. Υπάρχουν πάρα πολλές φωνές στο ΠΑΣΟΚ που θέλουν να κάνει ανοίγματα, ενωτικά ανοίγματα οποιασδήποτε μορφής. Δεν μπορεί να είναι το ΠΑΣΟΚ που λέει “θα κερδίσω με μία ψήφο τον Μητσοτάκη” αφού δεν πρόκειται…», είπε, αφήνοντας σαφείς αιχμές για τη μέχρι σήμερα στρατηγική της Χαριλάου Τρικούπη.

«Ναι, θα ήθελα να είμαι στη θέση του Βαρουφάκη» – Η διαπραγμάτευση του 2015

Σε ένα από τα πιο προσωπικά σημεία της συνέντευξης, ο Γιώργος Σταθάκης ρωτήθηκε αν, δέκα χρόνια μετά, θα ήθελε να είναι στη θέση του Γιάνη Βαρουφάκη στην πρώτη διαπραγμάτευση με τους θεσμούς.

Η απάντησή του ήταν καθαρή:

«Η απάντησή μου είναι “ναι”, διότι υπήρχε μία προετοιμασία, αντίθετα με ό,τι είναι πιστευτό. Εμείς το ’14 κάναμε διεθνείς επαφές. Προσωπικά είχα πάει στο ΔΝΤ δύο φορές. Είχα δει τους Γερμανούς, τους συμβούλους της Μέρκελ. Είχα μιλήσει με τις επενδυτικές τράπεζες στο Λονδίνο τρεις φορές. Είχα πάει στη Νέα Υόρκη. Δηλαδή προετοιμαζόταν».

Υποστήριξε ότι «έπρεπε να είναι εξοικειωμένος ο πολιτικός και οικονομικός κόσμος με το τι προτίθεται να κάνει η διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Επειδή είχα παίξει μεγάλο ρόλο σε αυτό, υπήρχε μια προετοιμασία. Και ο Βαρουφάκης ήταν διεθνές όνομα, δεν υπάρχει θέμα επ’ αυτού. Άρα, ναι, η απάντηση είναι “ναι”, αφού αυτό γινόταν».

Στο ερώτημα αν θα ξαναμπαίναμε στη «βάσανο των υπουργείων», απάντησε με διάκριση ανάμεσα στη διακυβέρνηση και τα μνημόνια:

«Όχι των μνημονίων, όχι. Μετά το μνημόνιο, δεν θέλουμε ούτε εμείς να ξαναμπούμε σε τέτοια βάσανο».

Παρά τις δυσκολίες, χαρακτήρισε εκείνη την περίοδο «συναρπαστική»:

«Πέρα από τις τεράστιες δυσκολίες που υπήρξαν, νομίζω ότι ήταν συναρπαστικό, γιατί πρώτα εμείς ξέραμε τι θέλαμε περίπου και μέχρι πού μπορούσαμε να πάμε τα πράγματα».

Στάθηκε ιδιαίτερα σε ένα «κενό» της ιστορικής αφήγησης, που όπως είπε δεν έχει ακόμη ερμηνεύσει:

«Οι Ευρωπαίοι κάνανε πίσω τέλη Απρίλη–αρχές Μάη στις διαπραγματεύσεις. Αυτό το κενό δεν το έχω καταφέρει ποτέ να ερμηνεύσω, γιατί έγινε. Το ήξερα από τις διαπραγματεύσεις, που κατέβασαν τα μολύβια και είπανε… Μετατόπισαν λίγο τα goalposts, ξαναέφεραν παλιά θέματα. Έγινε μια όξυνση εκεί μεγάλη και ο Τσίπρας το αναλύει πολύ αυτό το κομμάτι. Αλλά δεν έχω καταλάβει ποτέ ποια ήταν η πολιτική δύναμη που είπε ότι “τώρα μπορεί και να τελειώσουμε το ΣΥΡΙΖΑ στην Ευρώπη”».