Εκεί όπου η επιστήμη, συναντά τη…μαγεία!...Εκεί βρίσκεται το Αστεροσκοπείο του Σκίνακα, που φέτος, μετά τους περιορισμούς της πανδημίας, ανοίγει ξανά για το κοινό προσφέροντας μια μοναδική εμπειρία για όσους ανηφορήσουν στο όρος Ίδη, σε υψόμετρο 1,750 μέτρων, προκειμένου να απολαύσουν την ξενάγηση, αλλά και την μοναδική ευκαιρία να έχουν θέα…τα ουράνια αντικείμενα!
Μπορεί ο Αύγουστος, να είναι ο μήνας της… παραλίας, ωστόσο στην Κρήτη, οι επισκέπτες έχουν την δυνατότητα να απολαύσουν, εκτός από τα πανέμορφα καλοκαιρινά τοπία και τις ορεινές περιοχές, που συγκεντρώνουν έντονο ενδιαφέρον σε όλη τη διάρκεια του έτους. Το Αστεροσκοπείο Σκίνακα, αποτελεί ένα από τα μέρη που προσφέρονται αυτή την περίοδο για επισκέψεις, για όσους έχουν την περιέργεια να εξερευνήσουν με μια πιο εστιασμένη “ματιά”, τον Γαλαξία, να μάθουν για τα φαινόμενα που συντελούνται και να περιηγηθούν στον κόσμο της… Αστροφυσικής! Το έντονο ενδιαφέρον πάντως απέδειξε και το “ρεκόρ” επισκεψιμότητας που ξεπέρασε κάθε προσδοκία, με περισσότερους από 700 επισκέπτες να επισκέπτονται το Αστεροσκοπείο, που άνοιξε για το κοινό τις Κυριακές.
Υπενθυμίζεται πως το Αστεροσκοπείο, διοργανώνει ημέρες κοινού για το φετινό καλοκαίρι με τις επόμενες δύο επισκέψιμες Κυριακές, να είναι στις 21 Αυγούστου και στις 11 Σεπτεμβρίου. Στόχος είναι η εξοικείωση του κοινού με την επιστήμη και την τεχνολογία, μέσα από ενδιαφέρουσες παρουσιάσεις και ξενάγηση στο χώρο του Αστεροσκοπείου όπου οι επιστήμονες καταφέρνουν σε απλή και κατανοητή γλώσσα, να μεταφέρουν πληροφορίες μιας γοητευτικής επιστήμης, καθώς και τις κατακτήσεις στην Αστροφυσική, που δεν είναι λίγες τις τελευταίες δεκαετίες. Το Αστεροσκοπείο τις ημέρες αυτές είναι επισκέψιμο από τις 18:00-23:00, προσφέροντας την ευκαιρία στους επισκέπτες να απολαύσουν το τοπίο και στις δύο “όψεις” του, την ημέρα αλλά και όταν πέφτει η νύχτα.
Είχαμε την τύχη να βρεθούμε την περασμένη Κυριακή, στις εγκαταστάσεις του Αστεροσκοπείου, σε μια από τις Κυριακές που διοργανώθηκαν για το κοινό, συμμετέχοντας σε μια μοναδική ξενάγηση και παρουσίαση στο χώρο, έναν χώρο που γεννά μοναδικά συναισθήματα. Πρόκειται για μια ερευνητική υποδομή, που ωστόσο εξελίσσεται διαρκώς και τα επόμενα χρόνια θα μπορέσει πλέον να προσφέρει περισσότερες δυνατότητες για τους επισκέπτες με νέες υποδομές και εγκαταστάσεις.
Όσοι βρεθούν στο όρος Ίδη, έχουν την μοναδική δυνατότητα να παρατηρήσουν από το τηλεσκόπιο ένα ουράνιο αντικείμενο που είναι ορατό την τρέχουσα περίοδο, μια αναμφίβολα αξέχαστη εμπειρία που ταξιδεύει στο… άπειρο! Η διαδρομή, ιδιαίτερα για όσους επισκεφτούν από νωρίς το χώρο και με το φως της ημέρας, αποτελεί ένα ξεχωριστό κεφάλαιο της συνολικής εμπειρίας αφού απολαμβάνει μια εκδρομή…πάνω από τα σύννεφα που τον οδηγεί σε ένα εντελώς διαφορετικό περιβάλλον, τόσο από πλευράς εμπειριών, όσο και κλιματικών δεδομένων. Η θερμοκρασία “πέφτει” κατακόρυφα για αυτό και απαιτείται κατάλληλη ενδυμασία ωστόσο, αυτό δεν εμποδίζει το πλήθος των επισκεπτών να παραμείνουν καθώς νυχτώνει, όταν η ατμόσφαιρα με θέα τα ουράνια αντικείμενα, θυμίζει κάτι…από παραμύθι.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΊΝΑ ΚΛΑΨΙΝΟΎ
Λίγα Λόγια για το Αστεροσκοπείο του Σκίνακα
Η ιδέα να αποτελέσει ο Σκίνακας τόπο αστρονομικής έρευνας ξεκίνησε το καλοκαίρι του 1984 και άρχισε να υλοποιείται με την διάνοιξη δρόμου προς την κορυφή του βουνού. Το Πανεπιστήμιο Κρήτης, το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (τότε Ερευνητικό Κέντρο Κρήτης) και το Ινστιτούτο Max Planck Εξωγήινης Φυσικής (MPE) της Γερμανίας συμφώνησαν να τοποθετήσουν και να λειτουργήσουν από κοινού ένα τηλεσκόπιο με έμφαση τόσο στην σύγχρονη εκπαίδευση των φοιτητών του Πανεπιστημίου στην Αστρονομία όσο και στην έρευνα εκτεταμένων ουράνιων αντικειμένων όπως οι κομήτες και τα αέρια νεφελώματα. Καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία του αστεροσκοπείου είχαν ο καθ. Ιωάννης Παπαμαστοράκης και ο καθηγητής και Διευθυντής του MPE Gerhard Haerendel.
Η άφιξη του κομήτη του Halley, o οποίος μετά από 76 χρόνια περιπλάνηση επρόκειτο να πλησιάσει την άνοιξη του 1986 και πάλι τη Γη, έθετε και τον χρονικό ορίζοντα εγκατάστασης του τηλεσκοπίου, τύπου Schmidt-Cassegrain, του οποίου το ευρύ οπτικό πεδίο και η υπερευαίσθητη ηλεκτρονική κάμερα το έκαναν ιδιαίτερα κατάλληλο για την παρατήρηση του κομήτη. Πράγματι, μετά τη διάνοιξη δρόμου μέσα από το βραχώδες βουνό και την κάτω από ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες κατασκευή του πρώτου, πετρόχτιστου Αστεροσκοπείου, εκατοντάδες επώνυμοι και ανώνυμοι πολίτες από όλη την Ελλάδα συνέρρευσαν στον Σκίνακα για να συμμετάσχουν στα εγκαίνια, στις 12 Απριλίου 1986, και την παρατήρηση του κομήτη του Halley. Το 1988 ολοκληρώθηκε και η κατασκευή του επίσης πετρόχτιστου ξενώνα που χρησίμευσε αμέσως για να στεγάσει το πρώτο σχολείο παρατηρησιακής αστροφυσικής στην Ελλάδα.
Η επιτυχημένη εγκατάσταση και λειτουργία του πρώτου, πλην όμως με 0.3μ διάμετρο κατόπτρου, μικρού τηλεσκοπίου επιβεβαίωσε και τις άριστες συνθήκες που προσφέρει η κορυφή του Σκίνακα για αστρονομικές παρατηρήσεις υψηλής ποιότητας στην περιοχή της Μεσογείου. Γι αυτό τα συνεργαζόμενα ιδρύματα απεφάσισαν την περαιτέρω ανάπτυξη του Αστεροσκοπείου με την εγκατάσταση μεγαλύτερου και πιο σύγχρονου τηλεσκοπίου τύπου Ritchey-Chrétien, με διάμετρο κατόπτρου 1,3μ. Το τηλεσκόπιο, το οποίο εγκαινιάστηκε το φθινόπωρο του 1995, τοποθετήθηκε σε μεταλλικό κτίριο ώστε να ελαχιστοποιούνται τοπικά φαινόμενα θερμικών αναταράξεων (ατμοσφαιρική τύρβη). Το τηλεσκόπιο των 1,3μ αποτελεί ένα μεγάλο συλλέκτη φωτός κατασκευασμένο με υψηλές προδιαγραφές ευκρινούς και πιστής απεικόνισης ευρέως οπτικού πεδίου. Οι ιδιότητες αυτές εξασφαλίζουν την άριστη φωτογράφιση και μελέτη εκτεταμένων ουράνιων αντικειμένων όπως γαλαξιών, σμηνών άστρων και γαλαξιών και αέριων νεφελωμάτων. Για την περαιτέρω βελτίωση της παρατήρησης εκτεταμένων αντικειμένων κατασκευάσθηκε Μειωτής Εστιακής Απόστασης ο οποίος προσαρμοσμένος στο τηλεσκόπιο σχεδόν διπλασιάζει το οπτικό πεδίο παρατήρησης, προσφέροντας ταυτόχρονα τη δυνατότητα φασματοσκοπίας.
Το 2006, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Tuebingen της Γερμανίας, εγκαταστάθηκε στον Σκίνακα ένα τρίτο τηλεσκόπιο τύπου Cassegrain με το όνομα “Γανυμήδης”, με διάμετρο κατόπτρου 0.6 μέτρα, το οποίο λειτουργεί με τηλεχειρισμό μέσω διαδικτύου και διαθέτει μεγάλο οπτικό πεδίο. Το τηλεσκόπιο δε χρησιμοποιήθηκε από το 2013, οπότε έπαθε σημαντικές ζημιές ο ο θόλος στον οποίο στεγαζόταν, μέχρι τις αρχές του 2022 οπότε ολοκληρώθηκε από το Παν. Κρήτης νέο κτήριο και θόλος διαμέτρου 5.3 μ. στο οποίο τοποθετήθηκε εκ νέου.
"google ad"
Στις 29 Σεπτεμβρίου 2019, έγινε από τον Πρύτανη του Παν. Κρήτης καθ. Π. Τσακαλίδη, η επίσημη ονοματοδοσία του ξενώνα σε “Ξενώνα Ιωάννη Παπαμαστοράκη“. H τελετή αυτή, η οποία συνέπεσε με τα 35 χρόνια από την ίδρυση του Αστεροσκοπείου και με τα 10 χρόνια από την συνταξιοδότηση κ. Ιωάννη Παπαμαστοράκη, Ομότιμου Καθηγητή του Τμήματος Φυσικής και Διευθυντή του Αστεροσκοπείου από το 1984 μέχρι το 2009, αναγνώρισε την καταλυτική συνεισφορά του τιμώμενου στη δημιουργία και συνεχή βελτίωση του Αστεροσκοπείου Σκίνακα.
Το Αστεροσκοπείο Σκίνακα υποστηρίζεται από τα μέλη του Ινστιτούτου Αστροφυσικής – ΙΤΕ και του Τμήματος Φυσικής του Παν. Κρήτης. Από το 2019, Διευθυντής του Αστεροσκοπείου είναι ο καθηγητής Βασίλης Χαρμανδάρης.
Το Αστεροσκοπείο Σκίνακα βρίσκεται στο όρος Ίδη (Ψηλορείτης) στην κεντρική Κρήτη σε υψόμετρο 1750 μ. Η απόστασή του από την πόλη του Ηρακλείου είναι 25 χλμ. σε ευθεία γραμμή, ενώ οδικώς απέχει 50 χλμ. Καθ’οδόν, 20 χλμ. πριν φθάσει κάποιος στο Σκίνακα, συναντά την παραδοσιακή πόλη των Ανωγείων, γνωστή για το σημαντικό της ρόλο στη νεώτερη ιστορία της Κρήτης. Βορειοδυτικά από το Αστεροσκοπείο, σε ευθεία απόσταση περίπου 6 χλμ., βρίσκεται το Ιδαίον Άνδρον, το διάσημο σπήλαιο όπου, σύμφωνα με την αρχαία ελληνική μυθολογία, ανατράφηκε ο Δίας.