Στο «μοιραίο λάθος» του ΔΝΤ τον Απρίλιο του 2010 χρεώνει το ελληνικό δράμα το πρώην στέλεχος του Ταμείου και ερευνητής του Bruegel Ασόκα Μόντι, προτείνοντας γενναία διαγραφή χρέους έστω και τώρα.
Ο ερευνητής του Bruegel, σε ανάλυσή του, εντοπίζει το εν λόγω μοιραίο λάθος στην απόφαση του 2010 να μην επιτραπεί στην Ελλάδα να κάνει στάση πληρωμών και καλεί το Ταμείο να «επανορθώσει» διαγράφοντας το μεγαλύτερο μέρος του χρέους.
Αναλυτικά, ο Ασόκα Μόντι γράφει:
«Τα διογκούμενα οικονομικά προβλήματα της Ελλάδας την οδηγούν να εξετάσει το έως τώρα αδιανόητο: Την αθέτηση πληρωμής δανείου προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Αντί όμως να ζητά αποπληρωμή και νέα μέτρα λιτότητας το Ταμείο πρέπει να αναγνωρίσει την ευθύνη του για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται η χώρα και να διαγράψει το μεγαλύτερο μέρος του χρέους.
Οι επαχθείς υποχρεώσεις της Ελλάδας προς το ΔΝΤ, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ξεκινούν τον Απρίλιο του 2010, όταν και οι τρεις έκαναν το μοιραίο λάθος. Αντί να επιτρέψουν τότε στην Ελλάδα να κάνει στάση πληρωμών στα ανυπέρβλητα χρέη της προς τους ιδιώτες πιστωτές, επέλεξαν να τη δανείσουν για να τα αποπληρώσει πλήρως.
Τότε πολλοί είχαν ζητήσει μια άμεση αναδιάρθρωση του ιδιωτικού χρέους, κάτι που θα επέφερε ζημιές στις τράπεζες και τους επενδυτές που είχαν δανείσει την Ελλάδα. Μεταξύ αυτών ήταν και αρκετά μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του ΔΝΤ, καθώς και ο Καρλ Οτο Πολ πρώην πρόεδρος της Bundesbank και από τους αρχιτέκτονες του ευρώ. Το ΔΝΤ και οι ευρωπαϊκές αρχές είχαν απαντήσει πως μια αναδιάρθρωση θα προκαλούσε παγκόσμια χρηματοοικονομική αναταραχή. Ο Πολ είχε πει με ειλικρίνεια πως αυτό δεν ήταν παρά ένα προκάλυμμα για να διασωθούν οι γερμανικές και γαλλικές τράπεζες, οι οποίες ήταν και ανάμεσα στους βασικούς υπεύθυνους της ελληνικής ανηθικότητας.
Αυτομάτως, οι εταίροι αντικατέστησαν ένα πρόβλημα με ένα άλλο. Δάνεια του ΔΝΤ και του επίσημου ευρωπαϊκού τομέα χρησιμοποιήθηκαν για να αποπληρωθούν οι ιδιώτες δανειστές. Ως εκ τούτου, παρά την καθυστερημένη αναδιάρθρωση του 2012, οι υποχρεώσεις της Ελλάδας παραμένουν μη βιώσιμες, μόνον που πλέον βρίσκονται στα χέρια του επίσημου τομέα.
Πέντε χρόνια μετά την έναρξη της κρίσης, το δημόσιο χρέος έχει εκτοξευτεί από το 130% του ΑΕΠ σχεδόν στο 180%. Την ίδια στιγμή, η βαθιά οικονομική κάμψη και ο αποπληθωρισμός έχουν πλήξει καίρια την δυνατότητα της κυβέρνησης να αποπληρώσει αυτό το χρέος.
Σχεδόν όλοι συμφωνούν πλέον πως η πίεση στην Ελλάδα να πληρώσει τους ιδιώτες πιστωτές ήταν κακή ιδέα. Η λιτότητα που απαιτήθηκε ήταν απλώς τόσο μεγάλη που προκάλεσε την κατάρρευση της οικονομίας. Το ΔΝΤ αναγνώρισε σε έκθεση του 2013 το λάθος που έκανε στην περίπτωση της Ελλάδας. Σε πρόσφατη έρευνα, το Ταμείο ανέφερε πως όταν μια κρίση απειλεί να επεκταθεί πρέπει να επιδιώκεται μια παγκόσμια λύση αντί να αναγκάζεται μια υπερχρεωμένη οικονομία να επωμιστεί όλο το βάρος. Ο επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ, Ολιβιέρ Μπλανσάρ, προειδοποίησε πως περισσότερη λιτότητα θα πνίξει την ανάπτυξη.
Παραδόξως όμως η πρόταση του ΔΝΤ για το τι πρέπει να κάνει στο εξής η Ελλάδα παραμένει αμετάβλητη: Της ζητά να δανειστεί νέα χρήματα (αυτήν την φορά από τις ευρωπαϊκές αρχές) για να αποπληρώσει μια ομάδα πιστωτών (το ΔΝΤ) και να παραμείνει προσηλωμένη στην λιτότητα. Οι τελευταίες προβλέψεις του Ταμείου κάνουν λόγο για πρωτογενές πλεόνασμα 4,5% του ΑΕΠ, μια λιτότητα τέτοιας έκτασης που ελάχιστες κυβερνήσεις έχουν αντέξει ποτέ για σημαντικό χρονικό διάστημα.
Η προτεραιότητα πρέπει να είναι να αποτραπεί νέα βύθιση στη λιτότητα
Ακολουθώντας την Γερμανία, οι αξιωματούχοι του ΔΝΤ έχουν εναποθέσει την πίστη τους στις λεγόμενες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις – αλλαγές στην αγορά εργασίας και σε άλλου τομείς – που υποτίθεται ότι θα βελτιώσουν τις μακροπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης της χώρας. Θα έπρεπε να γνωρίζουν καλύτερα. Το τελευταίο World Economic Outlook (Εκθεση για τις παγκόσμιες Προοπτικές Ανάπτυξης) του Ταμείου αμφισβητεί την ιδέα πως τέτοιου τύπου μεταρρυθμίσεις θα αντιμετωπίσουν το πρόβλημα χρέους της Ελλάδας έγκαιρα και αξιόπιστα. Τα πιο αξιόλογα μέτρα ενθαρρύνουν την έρευνα και την ανάπτυξη και βοηθούν την τόνωση των τομέων υψηλής τεχνολογίας. Όλα αυτά είναι καλά, αλλά τα κέρδη αυτά δεν θα παίξουν κάποιο ρόλο για τα επόμενα πέντε χρόνια. Η προτεραιότητα πρέπει να δοθεί στο να αποτραπεί μια περαιτέρω βύθιση της Ελλάδας στο σπιράλ χρέους και αποπληθωρισμού. Δυστυχώς κάποιες μεταρρυθμίσεις θα επιταχύνουν στην πραγματικότητα το σπιράλ αυτό, εξασθενώντας την ζήτηση».
Αδιαμφισβήτητα, στο τέλος θα υπάρξει μια ανακούφιση του χρέους – θα δοθεί όμως σε σταγόνες και με αδυσώπητο πόνο. Η ελληνική κυβέρνηση θα χρειαστεί παρακρατήσει πληρωμές σε προμηθευτές και εργαζομένους και να στραγγίξει το ρευστό των ασφαλιστικών ταμείων. Σε πέντε χρόνια από σήμερα, η οικονομική και κοινωνική πίεση στη χώρα μπορεί να είναι ακόμη πιο οξεία από σήμερα. Το ερώτημα είναι: Γιατί δεν υπήρξε ελάφρυνση του χρέους νωρίτερα; Κανείς δεν είναι πρόθυμος να αντιμετωπίσει αυτή τη δυσάρεστη αριθμητική και επικρατούν ξανά οι ευσεβείς πόθοι.
Το ΔΝΤ απέτυχε στο πρώτο του τεστ στην Ελλάδα και ρισκάρει να αποτύχει και στο δεύτερο.. Παραμένει παγιδευμένο από τις προτεραιότητες των μετόχων, στους οποίους τα τελευταία χρόνια συμπεριλαμβάνονται η Βρετανία και η Γερμανία. Για να επιβεβαιώσει και πάλι την ανεξαρτησία του και να ανακτήσει την χαμένη αξιοπιστία του πρέπει να διαγράψει ένα μεγάλο μέρος του ελληνικού χρέους και να αναγκάσει τους πλούσιους μετόχους του να υποστούν τις ζημιές».
