Του Γιάννη Βαρουφάκη
Η Eurobank είναι αντιπροσωπευτικό παράδειγμα της ελληνικής εφευρετικότητας. Το όνομά της είναι από μόνο του ένα πραξικόπημα.[1] Πέρα από τη σημασιολογία ωστόσο και ερχόμενοι στις πρόσφατες εξελίξεις, η Eurobank είναι ένα θαυμάσιο παράδειγμα των δαιμόνιων προσπαθειών του ελληνικού κατεστημένου να εξαπατήσει τους έλληνες και ευρωπαίους φορολογούμενους και στη συνέχεια να διακηρύξει ένα λαμπρό ελληνικό success story, εβδομάδες πριν τις ευρωεκλογές. (Έχετε ήδη δει την άλλη συνιστώσα αυτής της καμπάνιας, γνωστής και ως πρωτογενές «πλεόνασμα»…)
Ας ξεκινήσουμε με έναν ζοφερό λογαριασμό [2] της δημόσιας συμμετοχής, προκειμένου να μείνουν ανοιχτές οι πόρτες της Eurobank και να συνεχίσουν να λειτουργούν τα ΑΤΜ της, μετά από την πλήρη και απόλυτη πτώχευση της τράπεζας. Καθώς οι ιδιοκτήτες της δεν συνέβαλαν ούτε ένα ευρώ στη σωτηρία της και κανένας ιδιώτης επενδυτής δεν τόλμησε να συμβάλει στην ανακεφαλαιοποίηση της τράπεζας, το πτωχευμένο ελληνικό κράτος ενεπλάκη και χάρισε στην Eurobank απλόχερα χρήματα, τα οποία οι έλληνες φορολογούμενοι δανείστηκαν από το ευρωπαϊκό αρχικό κεφάλαιο διάσωσης, τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF). Εν ολίγοις:
Πέντε δώρα στη Eurobank
1. Το 2013 το ελληνικό κράτος ήταν ο μόνος αγοραστής της εσπευσμένης έκδοσης μετοχών.Μέσω του ελληνικού EFSF (το επονομαζόμενο Ελληνικό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας-ΕΤΧΣ), το κράτος επένδυσε 5,8 εκατομμύρια ευρώ, πληρώνοντας 1,54 ευρώ ανά μετοχή και κατά συνέπεια αποκτώντας το 95% των ιδίων κεφαλαίων της τράπεζας.
2. Το κράτος αγόρασε επιπλέον προνομιούχες μετοχές αξίας 1,25 δισεκατομμυρίων ευρώ.
3. Το κράτος παραχώρησε το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο στη Eurobank, αφού είχε χορηγήσει 4,06 δισεκατομμύρια στο ΤΤ για να καλύψει το «χρηματοδοτικό κενό» του και ακόμα 550 εκατομμύρια νέων κεφαλαίων για την ανακεφαλαιοποίησή του.
4. Για να «συνδράμει» τη Eurobank να απορροφήσει τη μικρή χρεοκοπημένη λόγω διαφθοράς Proton Bank, το κράτος δώρισε στη Eurobank 760 εκατομ. για να καλύψει το «χρηματοδοτικό κενό» και ακόμα 550 εκατομ. ως νέο κεφάλαιο.
- Επιπλέον 760 εκ δωρήθηκαν, πάλι από το κράτος, στη Eurobank, για τους σκοπούς τής κάλυψης του χρηματοδοτικού κενού μιας άλλης μικρής τράπεζας (Aspis) που ανέλαβε η Eurobank.
Λεφτά υπάρχουν;
Συνολικά, το χρεωκοπημένο ελληνικό κράτος παρέδωσε στη Eurobank το σύνολο των 13,3 δις ή το 7,3% του ΑΕΠ. Λίγους μήνες αργότερα, στη νέα έκδοση μετοχών που έγινε πριν περίπου δύο εβδομάδες, αποκαλύφθηκαν τα εξής, με την έγκριση της κυβέρνησης και της τρόικας:
1. Το κράτος δεν επιτράπηκε να συμμετέχει (μέσω του ΕΤΧΣ) στη νέα έκδοση μετοχών.
2. Οι ιδιώτες επενδυτές επιτράπηκε να αγοράσουν τις νέες μετοχές με 80% έκπτωση από την τιμή που το κράτος είχε πληρώσει για τις μετοχές μόλις πριν λίγους μήνες -πλήρωσαν ένα ευτελές 31 σεντς ανά μετοχή, όταν το κράτος είχε καταβάλει 154 σεντς ανά μετοχή.
3. Η τιμή που πληρώθηκε ανά μετοχή από τους ιδιώτες επενδυτές (31 σεντς/μετοχή) ήταν, όχι μόνο πολύ χαμηλότερη από την τιμή που είχε πληρώσει το κράτος λίγους μήνες νωρίτερα, αλλά επίσης χαμηλότερη ακόμα κι από την τιμή εισαγωγής στο Χρηματιστήριο Αθηνών κατά τον χρόνο έκδοσης των μετοχών.
4. Για να καλύψει τα νώτα της, η κυβέρνηση πέρασε μια νομοθετική πράξη στο Κοινοβούλιο, το οποίο, αναίσχυντα, χορήγησε διαρκή ασυλία από δίωξη γι’ αυτό το θέμα στο συμβούλιο του ΕΤΧΣ -για το ότι συμφώνησε, ενάντια στα συμφέροντά του, να μη συμμετάσχει στη νέα έκδοση μετοχών.
Ως αποτέλεσμα της νέας έκδοσης μετοχών, οι ιδιώτες επενδυτές (περιλαμβανομένων των συνήθων αμοιβαίων αντισταθμιστικών κεφαλαίων) πλήρωσαν 2,86 δισ. και απέκτησαν 65% μιας τράπεζας, στην οποία το ελληνικό κράτος είχε τόσο πρόσφατα συνεισφέρει 13,3 δισ. Δεδομένου ότι η κρατική χρηματοδότηση στη Eurobank έχει απομειωθεί στο 35% των μετοχών, οι οποίες υποτιμήθηκαν ως αποτέλεσμα αυτής της πώλησης φωτιά, το υπόλοιπο μετοχικό κεφάλαιο της κυβέρνησης έχει πέσει σε μόλις 2 δισ.
Για να ανακεφαλαιώσουμε, το κράτος διέσωσε τη Eurobank με ένα κόστος για τους έλληνες και ευρωπαίους φορολογούμενους, με τουλάχιστον 13,3 δισεκατομ. ευρώ. Λίγους μήνες αργότερα παρέδωσε τα κλειδιά της τράπεζας σε μια κοινοπραξία που αποτελείται από τους υφιστάμενους ιδιοκτήτες και ξένα (κυρίως αντισταθμιστικά) κεφάλαια, κρατώντας μετοχικό κεφάλαιο 2 δισεκατομμυρίων.
Υπήρχε άλλος δρόμος
Θα μπορούσε το κράτος να είχε δράσει διαφορετικά, χωρίς να θέσει σε κίνδυνο την τράπεζα και χωρίς να επιβαρύνει με επιπλέον 10 δισ. επιπλέον χρέους το δύσμοιρο έλληνα φορολογούμενο, ο οποίος τώρα δεν έχει εναλλακτική (εξαιτίας της αφερεγγυότητάς του/της), παρά να μεταφέρει κάποιες από τις απώλειες σε άλλους ευρωπαίους φορολογούμενους (μέσω της αναπόφευκτης αναδιάρθρωσης χρέους που αναμένεται πολύ, πολύ σύντομα);
Μια λύση, που επιπλέον συνάδει με τις δεσμεύσεις λόγω του σχεδίου διάσωσης της Ελλάδας, θα ήταν το κράτος να επενδύσει το ίδιο 2,86 δισ. ευρώ που προήλθαν από τη νέα (2014) έκδοση μετοχών, αντλώντας το από τα εναπομείναντα δάνεια που το ελληνικό κράτος έχει ακόμα αποταμιευμένα στο ΕΤΧΣ. Με αυτόν τον τρόπο το κράτος θα είχε διατηρήσει τον έλεγχο της τράπεζας και ο φορολογούμενος θα είχε ωφεληθεί πλήρως από οποιαδήποτε ανάκαμψη μεσοπρόθεσμα. Από τη στιγμή που η κυβέρνηση διοχέτευσε 13,3 δισ. στη Eurobank και δεδομένης της δικής της πρόβλεψης για βελτίωση τιμών των τραπεζικών μετοχών, πληρώνοντας επιπλέον 2,86 δισ. για να διατηρήσει τον έλεγχο και να αποσβέσει την τεράστια επένδυσή της, θα αποτελούσε προτεραιότητα για μια ενάρετη κυβέρνηση που βάζει τα συμφέροντα των πολιτών πάνω από εκείνα των τραπεζιτών.
Είναι ενδιαφέρον να δούμε ένα επιχείρημα που χρησιμοποίησε η κυβέρνηση, για να μην το κάνει αυτό και, αντίθετα, να προχωρήσει σε τόσο βαθύ κούρεμα και με τόσο απρεπή βιασύνη, στην επένδυση στη Eurobank. Το επιχείρημά τους ήταν ότι, επειδή οι τράπεζες Πειραιώς και Alpha επέστρεψαν σε ιδιωτική ιδιοκτησία, «η διατήρηση της Eurobank σε δημόσια ιδιοκτησία για λίγο περισσότερο χρόνο, θα κατέστρεφε τη φήμη της στην αγορά!»
Μπορείτε να φανταστείτε τη Royal Bank of Scotland, να την ξεφορτώνεται η βρετανική κυβέρνηση σε αμοιβαία αντισταθμιστικά κεφάλαια, με τεράστιο κόστος για το βρετανό φορολογούμενο, ώστε να αποφύγει το στίγμα της δημόσιας ιδιοκτησίας; Ειλικρινά, εγώ δεν μπορώ.
Ευθύνη έναντι των…τραπεζών
Ένα άλλο συναρπαστικό, μέσα στην θρασύτητά του, επιχείρημα για την υποστήριξη της πώλησης φωτιά της Eurobank, είναι ότι η απώλεια του κράτους (περισσότερα από 10 δισ. ευρώ) είναι της ίδιας τάξης με την απώλεια της Eurobank στο PSI του 2012, από το οποίο η τράπεζα έχασε 9,4 δισ. Σαφώς, η ελληνική κυβέρνηση δεν κατανοεί την έννοια των αμετάκλητων δαπανών και δεν έχει καμμία αίσθηση ότι η πρωταρχική ευθύνη της είναι έναντι των πολιτών της και όχι έναντι των τραπεζιτών (οι οποίοι, εξάλλου, επέλεξαν να εφοδιαστούν με κρατικά ομόλογα πριν το 2012).
Σε μια τελική σημείωση, που απευθύνεται στους ιρλανδούς αναγνώστες μου, μπορεί να ενδιαφέρεστε να σημειώσετε ότι οι επενδυτές στους οποίους δόθηκαν τα κλειδιά της Eurobank από την ελληνική κυβέρνηση, περιλαμβάνονται οι Fairfax, WLR (ενδιαφερόντων του Wilbur Ross), Fidelity [σ.τ.μ. εταιρίες επενδύσεων και συμμετοχών] κλπ. Με άλλα λόγια, οι σημαντικότεροι μέτοχοι στην Τράπεζα της Ιρλανδίας, από την οποία αποκόμισαν μια ωραία απόδοση του 280%. Υπό αυτή την έννοια, το ιρλανδικό και το ελληνικό success story του σχεδίου διάσωσης αρχίζουν να ενώνονται.
Σημειώσεις:
[1] Έχοντας προβλέψει πριν από όλους στην Ευρώπη, ότι το κοινό νόμισμα της Ευρώπης θα έπρεπε να ονομάζεται «ευρώ», η πανούργα εφοπλιστική ελληνική οικογένεια, καταχώρησε το όνομα της νεογέννητης τράπεζάς της πριν η ΕΕ μπορέσει να αποκλείσει την ονομασία μιας ιδιωτικής τράπεζας όπως το επίσημο νόμισμα.
[2] Αυτό το άρθρο βασίζεται σε έρευνα του Ηλία Καραβόλια.