Το ταξίδι του επιτρόπου Γιοχάνες Χαν στη Μεγαλόνησο και το πακέτο των 20 δισ.
Του Γιαννη Παλαιολογου
Η επίσκεψη του επιτρόπου περιφερειακής ανάπτυξης της Ε.Ε. Γιοχάνες Χαν στην περιφέρεια Κρήτης στις 11 του μηνός ξεκίνησε κάπως επεισοδιακά. Η πρωινή πτήση για το Ηράκλειο καθυστέρησε λόγω των θυελλωδών βορείων ανέμων.
Οταν το αεροπλάνο πλησίαζε το νησί, κι ενώ φαίνονταν μέσα από τα σύννεφα οι χιονισμένες πλαγιές των βουνών της Κρήτης, ο πιλότος μας ενημέρωνε ότι ενδέχεται να χρειαστεί να προσγειωθεί αλλού λόγω της δύσκολης κατάστασης στο Ηράκλειο.
Ηταν η περιπετειώδης εισαγωγή του Αυστριακού επιτρόπου στα προβλήματα υποδομών που ταλανίζουν την Κρήτη, μεταξύ των οποίων η ανεπάρκεια του αεροδρομίου της πρωτεύουσας του νησιού, που κατέχει περίοπτη θέση. Ο περιφερειάρχης Σταύρος Αρναουτάκης τόνισε την ανάγκη χρηματοδότησης του νέου αεροδρομίου στο Καστέλι από τα διαρθρωτικά ταμεία κατά τη νέα προγραμματική περίοδο (2014-20).
Πολλοί ακόμα φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και της κρητικής οικονομίας, σε συνάντηση με τον κ. Χαν, ζήτησαν επίσης ευρωπαϊκή οικονομική στήριξη για την κατασκευή των 380 χλμ. του Βόρειου Οδικού Αξονα Κρήτης (ΒΟΑΚ). Πρόκειται για ένα έργο που σχεδιάζεται (με ελληνικούς όρους) από τη δεκαετία του ’80, λαμβάνει ευρωπαϊκούς πόρους από την εποχή του Β΄ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης και ακόμα σήμερα δεν έχει υλοποιηθεί ούτε κατά το ένα τέταρτο, με το νησί να πληρώνει βαρύτατο τίμημα σε τροχαία δυστυχήματα κάθε χρόνο (160 νεκροί ανά ένα εκατομμύριο πληθυσμού, από τα υψηλότερα ποσοστά στην Ευρώπη). Ο κ. Αρναουτάκης δήλωσε στην «Κ» ότι για να ολοκληρωθεί ο δρόμος, απαιτούνται περίπου 2 δισ. ευρώ.
Η στρατηγική
Ο επίτροπος, για τον οποίο η Κρήτη ήταν η έβδομη ελληνική περιφέρεια που έχει επισκεφθεί –«για να αποκτήσω προσωπική εικόνα της κατάστασης», είπε στους τοπικούς εκπροσώπους του Τύπου– δεν δεσμεύτηκε για κανένα από τα δύο θέματα. Για το Καστέλι είπε ότι συνήθως, για ένα νησί με την έκταση και τον πληθυσμό της Κρήτης, ένα αεροδρόμιο αρκεί.
Γενικότερα, υπογράμμισε τη σημασία τού να ενταχθούν τα έργα στην «ολοκληρωμένη στρατηγική μεταφορών» που καλείται να παρουσιάσει στην Κομισιόν η ελληνική κυβέρνηση, εξειδικεύοντας τη γενική της πρόταση για την «εταιρική συμφωνία» (partnership agreement) μεταξύ Βρυξελλών και Αθήνας, που θα διέπει τη νέα προγραμματική περίοδο. Αυτή είναι η νέα λογική της κατανομής των διαρθρωτικών ταμείων, όπως ανέφερε στους Κρητικούς συνομιλητές του: ότι το κάθε έργο «πρέπει να ακολουθεί τη στρατηγική», ώστε να μεγιστοποιηθούν τα οφέλη του για την οικονομία, και όχι η στρατηγική να ακολουθεί τα έργα.
Οπως εξηγεί η εκπρόσωπος του επιτρόπου Σιρίν Γουίλερ, ήδη στην τρέχουσα προγραμματική περίοδο (2007-2013) έγινε μία προσπάθεια να προσαρμοστούν τα χρηματοδοτούμενα έργα στους στόχους της ατζέντας της Λισσαβώνας (για την ανταγωνιστικότητα και την οικονομία της γνώσης). Ωστόσο, με τη νέα περίοδο οι αλλαγές πάνε πολύ βαθύτερα: οι Βρυξέλλες πλέον απαιτούν ολοκληρωμένο σχεδιασμό, με στρατηγικές προτεραιότητες και υποχρεωτικές ποσοστώσεις ανά κατηγορία επενδύσεων (καινοτομία, ενεργειακή αποδοτικότητα, στήριξη μικρομεσαίων επιχειρήσεων κ.ο.κ.).
Ο επίτροπος και το επιτελείο του επισκέφθηκαν την Αθήνα τον Νοέμβριο του 2012 για να παρουσιάσουν στις ελληνικές αρχές την έκθεσή τους (positiopaper) με τις κατευθυντήριες γραμμές για την ερχόμενη επταετία.
Η έκθεση αυτή –που συντάσσεται για πρώτη φορά– θέτει πέντε βασικές προτεραιότητες για την επένδυση των κοινοτικών πόρων: τη δημιουργία φιλικού επιχειρηματικού κλίματος, την αύξηση της συμμετοχής στην αγορά εργασίας, την κατασκευή βιώσιμων υποδομών, έργα προστασίας του περιβάλλοντος και διοικητική μεταρρύθμιση. Με βάση την έκθεση αυτή διεξήχθησαν διαπραγματεύσεις μεταξύ της Κομισιόν και της ελληνικής πλευράς, που οδήγησαν στην προαναφερθείσα γενική πρόταση εταιρικής συμφωνίας, την οποία εξετάζουν αυτές τις ημέρες οι υπηρεσίες του επιτρόπου.
Ενίσχυση μικρομεσαίων
Στο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού της ευρωπαϊκής οικονομίας, ο κ. Χαν δείχνει ιδιαίτερα προσηλωμένος στην ενίσχυση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, αναφέροντας στην «Κ» την πρόθεσή του να αυξηθούν οι πόροι για τη στήριξή τους πανευρωπαϊκά από τα 70 δισ. ευρώ στην τρέχουσα προγραμματική περίοδο στα 140 δισ. στην επόμενη (σχεδόν οι μισοί πόροι των διαρθρωτικών ταμείων για το 2014-20). «Το βασικό είναι να βρούμε τα κατάλληλα εργαλεία για τον επιμερισμό του κινδύνου, δεδομένου ότι πολλές από αυτές τις επιχειρήσεις δεν έχουν επαρκή μετοχικά κεφάλαια ή ενέχυρα» σημειώνει ο επίτροπος με ειδική αναφορά στην Ελλάδα. Αν, ακόμα και με τα πιο ιδιοφυή χρηματοοικονομικά εργαλεία, μπορούν η Κομισιόν και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων να κάνουν τη διάφορα στη χώρα μας, δεδομένης της ασφυκτικής πολιτικής λιτότητας και της σφοδρότητας της ελληνικής ύφεσης, είναι ένα άλλο ερώτημα, στο οποίο δεν είχε πειστική απάντηση.
Κρητική τσικουδιά σε… ανοιξιάτικο κλίμα
Το πρόγραμμα του επιτρόπου στην Κρήτη ήταν ασφυκτικά γεμάτο. Ο κ. Αρναουτάκης τον παρέλαβε στις αφίξεις και δεν τον άφησε ούτε λεπτό. Μετά τις πρώτες συναντήσεις στην έδρα της περιφέρειας, υπό παγερό αέρα και χιονόνερο –κλίμα το οποίο ο επίτροπος, επικαλούμενος την αλπική του καταγωγή, χαρακτήρισε «ανοιξιάτικο»– μεταφερθήκαμε σε κεντρικό ξενοδοχείο για τη συνάντηση με τους τοπικούς φορείς. Εκεί, οι ομιλητές εξέφρασαν τις ανησυχίες τους για την κλειστή δημοτική βιβλιοθήκη του Ηρακλείου, τους λάθος πολλαπλασιαστές του ΔΝΤ και την απειλή της Χρυσής Αυγής, ενώ κάποιοι αφιέρωσαν τις δυνάμεις τους σε ένα ενσταντανέ με τον επίτροπο, για να προσδώσουν ευρωπαϊκό αέρα στις τοπικές πολιτικές τους φιλοδοξίες.
Στον δρόμο για το ΙΤΕ, οι σύμβουλοι του επιτρόπου ενημερώθηκαν για την ψήφιση από τη Βουλή του νόμου για τους οδικούς άξονες. Οπως όλα έδειχναν, η έγκριση των κοινοτικών κονδυλίων μπορούσε επιτέλους να δοθεί. Ωστόσο, επειδή πολλές φορές τους προηγούμενους μήνες οι άνθρωποι του επιτρόπου είχαν φτάσει στην πηγή χωρίς να πιουν νερό, ήταν έκδηλη η επιφυλακτικότητά τους απέναντι στην είδηση.
Μετά την εμπειρία της «διάχυτης νοημοσύνης», σειρά είχε η εταιρεία «Κουβίδης», δημιούργημα ενός ηλεκτρολόγου με ποιοτικό όραμα, που κατασκευάζει αγωγούς και σωλήνες πολλαπλών χρήσεων και έχει στηρίξει την ανάπτυξή της εν μέρει σε ευρωπαϊκή χρηματοδότηση. Εκεί, παρουσία του τοπικού δημάρχου, ο κ. Χαν δοκίμασε κρητική τσικουδιά και ξεναγήθηκε στον χώρο παραγωγής. Μια ξενάγηση πιο ωφέλιμη για το πνεύμα τον περίμενε στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, στους θησαυρούς του οποίου, όπως μάθαμε, το κοινό δεν είχε πρόσβαση για 7 χρόνια, καθώς καθυστερούσε ο διαγωνισμός για την απαραίτητη μουσειολογική μελέτη από το υπ. Πολιτισμού.
