Σοβαρές παραλείψεις και τεχνικά κενά στη ΜΠΕ επισημαίνει το ΤΕΕ/ΤΔΚ – Ζητά επανεξέταση της χάραξης και ουσιαστική διαβούλευση με τις τοπικές κοινωνίες

Το Περιφερειακό Τμήμα Δυτικής Κρήτης του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΤΕΕ/ΤΔΚ), ως θεσμοθετημένος τεχνικός σύμβουλος της Πολιτείας, εξέδωσε αναλυτική ανακοίνωση με παρατηρήσεις και προτάσεις επί της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) για το τμήμα Χανιά – Κίσσαμος του Βόρειου Οδικού Άξονα Κρήτης (ΒΟΑΚ). Το ΤΕΕ καταγγέλλει ότι δεν του κοινοποιήθηκε ο πλήρης φάκελος της μελέτης από τα συναρμόδια Υπουργεία, ούτε κλήθηκε να συμμετάσχει στη σχετική συνεδρίαση της Επιτροπής Περιβάλλοντος της Περιφέρειας Κρήτης στις 28 Αυγούστου 2025.

Ελλιπής τεκμηρίωση και απόκρυψη κρίσιμων στοιχείων

Κατά την αξιολόγηση του φακέλου που διατέθηκε στο Ηλεκτρονικό Περιβαλλοντικό Μητρώο, το ΤΕΕ/ΤΔΚ επισημαίνει την απουσία βασικών τεχνικών και γεωτεχνικών μελετών, απαραίτητων για την κατανόηση της προτεινόμενης χάραξης και των περιβαλλοντικών της επιπτώσεων. Η απουσία συγκοινωνιακών μελετών, οικονομικών στοιχείων, αποτυπώσεων των υφιστάμενων δικτύων και εναλλακτικών σεναρίων καθιστά αδύνατη την ουσιαστική τεχνική αξιολόγηση.

Παράλληλα, υπογραμμίζεται ότι η προτεινόμενη χάραξη διέρχεται από 47 οικισμούς, εντός ή πλησίον τους, με σοβαρές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής, στην τοπική κυκλοφορία και στο περιβάλλον, χωρίς η ΜΠΕ να περιλαμβάνει επαρκή αντισταθμιστικά μέτρα.

Ανεπαρκής τεχνική αιτιολόγηση και γεωλογικές αβεβαιότητες

Το ΤΕΕ/ΤΔΚ ασκεί έντονη κριτική στην αιτιολόγηση επιλογής χάραξης στην περιοχή του ρέματος Μαυρομούστακου και του οικισμού Καλυδωνίας, χαρακτηρίζοντας τα επιχειρήματα επισφαλή και ελλιπή. Η ίδια η ΜΠΕ παραδέχεται την ύπαρξη κατολισθητικών φαινομένων και προτείνει εναλλακτική λύση με γέφυρες, η οποία όμως επίσης θεωρείται αβέβαιη, λόγω γεωτεχνικών προκλήσεων.

Επισημαίνεται δε ότι σε ολόκληρα τμήματα της προτεινόμενης διαδρομής απαιτούνται μεγάλα ορύγματα και επιχώματα, με δυσανάλογες περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις. Η χάραξη εντός κατοικημένων περιοχών, χωρίς σαφή τεχνική αιτιολόγηση, οδηγεί σε επιβάρυνση με θόρυβο, ρύπανση και οδικούς κινδύνους.

Ανεπαρκής αξιοποίηση υφιστάμενων μελετών και έργων

Το ΤΕΕ καταγγέλλει επίσης ότι στη ΜΠΕ δεν γίνεται καμία αναφορά σε πλήθος υφιστάμενων μελετών και έργων που έχουν εκπονηθεί με δημόσια χρηματοδότηση, όπως ο κόμβος Αγίας Μαρίνας, τα αντιπλημμυρικά έργα στον Ταυρωνίτη και οι γεωτεχνικές επεμβάσεις σε περιοχές κατολισθήσεων. Παράλληλα, απουσιάζει η ολοκληρωμένη αποτύπωση των υφιστάμενων δικτύων ύδρευσης και άρδευσης, στοιχείο κρίσιμο για την προστασία των τοπικών αναγκών και των αγροτικών υποδομών.

Προτάσεις και τεχνικές απαιτήσεις

Το ΤΕΕ/ΤΔΚ προτείνει:

• Επαναχάραξη του τμήματος ΧΘ 5+800 έως 8+100, αποφεύγοντας τη διέλευση εντός της Καλυδωνίας και αξιοποιώντας είτε τον υφιστάμενο ΒΟΑΚ είτε την πρόταση του Δήμου Πλατανιά για παράκαμψη μέσω Μαυρομούστακου.
• Προσθήκη ανισόπεδου κόμβου στην Αγία Μαρίνα, βάσει εγκεκριμένων παλαιότερων μελετών.
• Εκπόνηση πλήρους γεωτεχνικής μελέτης πριν την οριστικοποίηση οποιασδήποτε χάραξης.
• Δημιουργία παράλληλων βοηθητικών δρόμων, δικτύων κοινής ωφέλειας, αντιπλημμυρικών και αντιθορυβικών έργων.
• Ρητή σύνδεση του ΒΟΑΚ με το λιμάνι Κισσάμου, αναγνωρίζοντας τον κομβικό του ρόλο στις μεταφορές και την τουριστική ανάπτυξη.

Ζητήματα διαφάνειας και συμμετοχής

Η ανακοίνωση του ΤΕΕ κλείνει με σαφείς αιχμές για το έλλειμμα διαβούλευσης, τη μη ενημέρωση των κατοίκων, αλλά και την υποβάθμιση του ρόλου των τεχνικών φορέων στη διαδικασία σχεδιασμού. Ειδική αναφορά γίνεται στις θέσεις των δημοτικών συμβουλίων Χανίων, Πλατανιά και Κισσάμου, οι οποίες ταυτίζονται σε μεγάλο βαθμό με τις επισημάνσεις του ΤΕΕ.

Το Επιμελητήριο τονίζει ότι, ενώ στηρίζει κατ’ αρχήν το έργο του ΒΟΑΚ ως κρίσιμου αναπτυξιακού άξονα, θεωρεί αδιανόητο να προχωρά ένα τόσο μεγάλο έργο με ελλιπή τεχνικά στοιχεία, χωρίς διάλογο με την τοπική κοινωνία και χωρίς σαφές σχέδιο για την ασφάλεια και τη βιωσιμότητα της χάραξης.

Απαίτηση για επανεξέταση και ουσιαστικό διάλογο

Το ΤΕΕ Δυτικής Κρήτης καλεί την Πολιτεία να αποσύρει την παρούσα ΜΠΕ και να προχωρήσει σε επικαιροποιημένη, πλήρως τεκμηριωμένη πρόταση, με διαφανή διαδικασία, ουσιαστική συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών και σεβασμό στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον.

“Δεν αμφισβητούμε την ανάγκη του έργου. Αμφισβητούμε τον τρόπο με τον οποίο σχεδιάζεται,” καταλήγει η ανακοίνωση του ΤΕΕ/ΤΔΚ, υπογραμμίζοντας ότι το έργο του ΒΟΑΚ μπορεί να αποτελέσει μοχλό βιώσιμης ανάπτυξης μόνο αν σχεδιαστεί με επιστημονική επάρκεια, κοινωνική συναίνεση και τεχνική διαφάνεια.

Αναλυτικά η ανακοίνωση του ΤΕΕ/ΤΔΚ:

Το Περιφερειακό Τμήμα Δυτικής Κρήτης του ΤΕΕ ως θεσμοθετημένος τεχνικός σύμβουλος της Πολιτείας ασχολήθηκε με το θέμα από την πρώτη στιγμή που ενημερώθηκε διά του τύπου, για την έναρξη της διαβούλευσης της Μελέτης Περιβαλλοντικών  Επιπτώσεων (ΜΠΕ) για το τμήμα Κίσσαμος – Χανιά του Β.Ο.Α. Κρήτης.

Σημειώνεται, ότι τα αρμόδια Υπουργεία Περιβάλλοντος & Ενέργειας και Υποδομών & Μεταφορών δεν κοινοποίησαν στο ΤΕΕ τον πλήρη φάκελο της ΜΠΕ του έργου καθώς επίσης το ΤΕΕ δεν κλήθηκενα συμμετάσχει και να διατυπώσει τις απόψεις του στη σχετική συνεδρίαση της Επιτροπής Περιβάλλοντος της Περιφέρειας Κρήτης η οποία πραγματοποιήθηκε στις 28-08-2025.

Σε κάθε περίπτωση ακολουθούν οι παρατηρήσεις και οι θέσεις του ΤΕΕ Τμήματος Δυτικής Κρήτης, όπως διαμορφώθηκαν κατόπιν της αναλυτικής επεξεργασίας, τεκμηρίωσης και εξειδίκευσης επί του υλικού που περιλαμβάνεται στον φάκελο της ΜΠΕ που τέθηκε υπό διαβούλευση.

Γενικές Παρατηρήσεις :

1. Ο φάκελος της ΜΠΕ όπως αυτός διατίθεται στο Ηλεκτρονικό Περιβαλλοντικό Μητρώο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας δεν περιλαμβάνει το συμπληρωματικό υλικό των τεχνικο-οικονομικών θεμάτων που άπτονται της ΜΠΕ, ήτοι τις τεχνικές εκθέσεις των συγκοινωνιακών μελετών, τον Π/Υ κατασκευής του έργου, τον έλεγχο οδικής ασφάλειας, την προμελέτη αποχέτευσης – αποστράγγισης των ομβρίων, την προμελέτη των τεχνικών, την οριστική γεωλογική μελέτη, τις γεωτεχνικές μελέτες με την αξιολόγηση των γεωτεχνικών ερευνών, την εκπόνηση του κυκλοφοριακού μοντέλου και τις προμελέτες των Η/Μ έργων. Τα παραπάνω αποτελούν τα ελάχιστα παραδοτέα μελετών οδικών έργων στο στάδιο της προμελέτης και η έλλειψή τους στερεί από τους συμμετέχοντες στη διαβούλευση τη δυνατότητα να λάβουν γνώση τεχνικών δεδομένων που απαιτούνται, προκειμένου να διατυπώσουν αρτιότερη άποψη επί της ΜΠΕ. Το γεγονός αυτό εκ των πραγμάτων υποβαθμίζει τη διαδικασία της προβλεπόμενης από την νομοθεσία γνωμοδότησης, τουλάχιστον εκ μέρους του Τεχνικού Συμβούλου της Πολιτείας.

• Από την ΜΠΕ απουσιάζει η τεχνική παρουσίαση και η τεχνική τεκμηρίωση των εναλλακτικών λύσεων που εξετάστηκαν, ήτοι της διέλευσης του ΒΟΑΚ σε νέα χάραξη νοτίως του υφιστάμενου και της διέλευσης σε νέα χάραξη βορείως του υφιστάμενου. Αντί αυτού αναφέρεται ως βασική αρχική του σχεδιασμού η διαπλάτυνση του υφιστάμενου ΒΟΑΚ και επιλέγεται να γίνει μια συνοπτική αιτιολόγηση του σχεδιασμού εστιάζοντας σε κάποια από τα τμήματα του έργου στα οποία προτείνεται νέα χάραξη. Σε σχέση με την αιτιολόγηση αυτή διαπιστώνονται τα εξής:
• Η αναφορά ότι η υιοθέτηση της νέας λύσης της ΝΑ χάραξης στην περιοχή του ρέματος Μαυρομούστακο Κισσάμου έναντι της διαπλάτυνσης του υφιστάμενου ΒΟΑΚ θα δημιουργήσει δύο εναλλακτικές διαδρομές διέλευσης (η υφιστάμενη οδός και ο νέος αυτοκινητόδρομος) στην προβληματική από γεωλογικής άποψης περιοχής του Μαυρομούστακου οπότε σε περίπτωση μελλοντικής κατολίσθησης ή άλλου έκτακτου γεγονότος θα υπάρχει πάντα εναλλακτική διαδρομή, κρίνεται ανεπαρκής δεδομένου ότι υπονοεί επισφάλεια και αβεβαιότητα ως προς την προτεινόμενη νέα χάραξη και την τεχνική υλοποίηση των έργων τα οποία αυτή περιλαμβάνει.
• Η αναφορά ότι με την υιοθέτηση της νέας λύσης της ΝΑ χάραξης στην περιοχή του ρέματος Μαυρομούστακο Κισσάμου εξασφαλίζεται η σύνδεση με ισόπεδο κόμβο στον υφιστάμενο ΒΟΑΚ της εγκεκριμένης Στρατηγικής Τουριστικής Επένδυσης COSTA NOPIA, που αναμένεται να λειτουργήσει βορειοδυτικά από τη θέση 6+500 του ΒΟΑΚ, κρίνεται ανεπαρκής δεδομένου ότι κατά την άποψή μας η διασφάλιση σύνδεσης με μεμονωμένη τουριστική υποδομή δεν αποτελεί ουσιώδες κριτήριο επιλογής.
• Η αναφορά ότι η επιλογή της όδευσης στο τμήμα από 7+600 έως 8+800 (Καλυδωνία), ανατολικά της χάραξης που δόθηκε κατά την φάση της αναγνωριστικής μελέτης, έγινε με σκοπό να μειωθεί στο ελάχιστο η διευθέτηση του ρέματος Μαυρομούστακο δεν κρίνεται ως ουσιώδες κριτήριο επιλογής δεδομένου ότι δεν μπορεί να τεθεί λογική κόστους οφέλους όταν η νέα προβλεπόμενη χάραξη, η οποία περνά εντός και διχοτομεί τον οικισμό της Καλυδωνίας, θα προκαλεί έντονη όχληση στους κατοίκους κατά τη λειτουργία του έργου, λόγω αυξημένων επιπέδων θορύβου, ατμοσφαιρικής ρύπανσης και κινδύνων οδικής ασφάλειας.
• Η αναφορά ότι στο τμήμα ΧΘ 20+000 έως 28+800 περίπου ο άξονας του ΒΟΑΚ έχει μετατοπιστεί νότια κατά 6,0μ για την απεμπλοκή από το υφιστάμενο καλώδιο μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας 150kV που έχει εγκατασταθεί στο βόρειο άκρο του υφιστάμενου ΒΟΑΚ κρίνεται ανεπαρκής δεδομένου ότι το κριτήριο αυτό δεν φαίνεται να υιοθετείται σε άλλα τμήματα μήκους περίπου 21,7χλμ της οδού για τα οποία θα απαιτηθεί μετατόπιση του καλωδίου σε κατάλληλη θέση σε υφιστάμενη ή νέα υπό μελέτη οδό.

• Από την ΜΠΕ απουσιάζει πλήρως η καταγραφή των υφιστάμενων υποδομών και δικτύων ύδρευσης και άρδευσης σε όλη την έκταση του έργου. Επιλέγεται μόνο η αναφορά στην υποχρέωση του αναδόχου να προβεί στην αποτύπωση όλων των δικτύων κοινής ωφέλειας, τα οποία αναμένεται να επηρεάσει, χωρίς να αναφέρεται ρητά στα επηρεαζόμενα δίκτυα των ΤΟΕΒ Αγίας Μαρίνας, Αγυιάς-Κολυμβαρίου, Κόλπου Κισσάμου καθώς και στα δίκτυα των ΔΕΥΑ που διατρέχουν κάθετα ή παράλληλα τον υφιστάμενο ΒΟΑΚ. Θα έπρεπε να γίνεται ρητή αναφορά για την υποχρέωση αποκατάστασης ή μετατόπισης αυτών των δικτύων άρδευσης, ύδρευσης και υδροληψιών (κατόπιν συνεργασίας με τους εμπλεκόμενους).

• Από την ΜΠΕ απουσιάζει η αναφορά στη συσχέτιση και την αξιοποίηση έργων και μελετών τα οποία έχουν χρηματοδοτηθεί από το ελληνικό Δημόσιο και σχετίζονται με τη χάραξη. Ενδεικτικά αναφέρονται:
• Η μελέτη με τίτλο: «Ολοκλήρωση οριστικής μελέτης ανισόπεδου κόμβου Αγίας Μαρίνας του ΒΟΑΚ νομού Χανίων». Το έργο αφορά στην εκπόνηση μελετών (Κτηματογράφηση,  Εκτέλεση και αξιολόγηση Γεωτεχνικών Ερευνών, Σύνταξη Κτηματολογίου και πράξεων Αναλογισμού, Οριστική μελέτη Τεχνικών και Γεωτεχνικών και Η/Μ) στα φυσικά αντικείμενα που υπολείπονται για την ολοκλήρωση της μελέτης του Ανισόπεδου Κόμβου της Αγ. Μαρίνας. Για το έργο υπάρχει δεσμευμένο ποσό 300.000€ (ενάριθμο έργο 2016ΣΜ07100001 της ΣΑΜ 071). Έχουν ήδη εγκριθεί η Προκαταρκτική Μελέτη του Ανισόπεδου Κόμβου Αγ. Μαρίνας (Απόφαση Έγκρισης ΔΜΕΟ/ε/ο/768/15-7-1999), η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Απόφαση Έγκρισης ΕΥΠΕ 143787/28-8-2009) και η Οριστική Μελέτη Οδοποιίας Ανισόπεδου Κόμβου Αγ. Μαρίνας (Απόφαση Έγκρισης ΔΜΕΟ/οικ/7543/ε/1103/21-12-2009).
• Το υλοποιημένο έργο «Επείγουσες εργασίες προσωρινών μέτρων αντιμετώπισης των κατολισθητικών φαινομένων στις θέσεις Απτέρα – Μεγάλα Χωράφια, Σταλός και Γαλατάς ΠΕ Χανίων».
• Η οριοθέτηση (ΦΕΚ Δ΄/ 215 / 01.06.2009), καθώς και τα υφιστάμενα έργα διευθέτησης στον Ταυρωνίτη ποταμό. Επίσης, τα μέχρι στιγμής δεδομένα της διαδικασίας οριοθέτησης του ποταμού Κερίτη, η οποία έχει ξεκινήσει και βρίσκεται σε εξέλιξη.

• Η προτεινόμενη χάραξη στο τμήμα από τη ΧΘ 5+800 έως 6+650 κρίνεται ως επισφαλής. Για το συγκεκριμένο τμήμα η ίδια η ΜΠΕ αναγνωρίζει ότι η διέλευση της οδού στις ΒΔ/κές κλιτύες ανάντη του ρέματος από όπου διέρχεται ο υφιστάμενος ΒΟΑΚ, αλλά και στις απέναντι ΝΑ/κές απότομες κλιτύες, καθίσταται ιδιαιτέρως δυσχερής, δεδομένου ότι θα απαιτηθούν χωματουργικά έργα μικτής διατομής (ορυγμάτων και επιχωμάτων) τα οποία αναμένεται να διαταράξουν την οριακή ισορροπία των φυσικών πρανών. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της Γεωλογικής Μελέτης, στα πρανή εκατέρωθεν του ρέματος έχουν λάβει χώρα εκτεταμένες εδαφικές αστάθειες υπό μορφή παλαιών και σύγχρονων ενεργών βαθιών περιστροφικών ολισθήσεων και βραχοκαταπτώσεων μεγάλου όγκου. Για το λόγο αυτό η ΜΠΕ προκρίνει προκαταρκτική εναλλακτική λύση της διέλευσης της οδού με επιχώματα και γέφυρα, διερχόμενα κατά μήκος του κατάντη ρέματος και σε όλο το μήκος της προβληματικής περιοχής, αποφεύγοντας τις εκσκαφές στις προβληματικές κλιτύες εκατέρωθεν του ρέματος. Όμως και για την εναλλακτική αυτή λύση η ΜΠΕ αναφέρει δύο προβληματικές περιοχές στη ΧΘ 6+425 και στη ΧΘ 6+550. Επισημαίνεται ότι στο τμήμα αυτό του υφιστάμενου ΒΟΑΚ εκπονήθηκε τον Απρίλιο 2019 γεωτεχνική μελέτη αποκατάστασης και έργα κατασκευής πασσαλοστοιχείων μέσα στη μάζα της ολίσθησης, καθώς και συνοδά χωματουργικά έργα διαμόρφωσης πρανών επιχωμάτων (Έργα αντιμετώπισης των κατολισθητικών φαινομένων στις θέσεις Μαυρομούστακο και Μεγάλα Χωράφια του ΒΟΑΚ, στην Περιφερειακή Ενότητα Χανίων π/υ δημοπράτησης 7,9εκ ευρώ). Η ίδια η ΜΠΕ αναφέρει ότι για τον ορθό γεωτεχνικό σχεδιασμό του έργου, θα απαιτηθεί εκπόνηση λεπτομερούς γεωλογικής – γεωτεχνικής έρευνας και μελέτης αποκατάστασης κατολίσθησης, σύμφωνα με τις ΟΜΟΕ.

• Η προτεινόμενη χάραξη στο τμήμα Χ.Θ. 6+650 έως τη Χ.Θ. 8+100 κρίνεται προβληματική. Για τη διέλευση της χάραξης προβλέπεται η κατασκευή γεφυρών (μονού και διπλού κλάδου) και υψηλών τοίχων αντιστήριξης στο περιβάλλον των απότομων μορφολογικών κλιτύων ανάντη του ρέματος. Η ίδια η ΜΠΕ επισημαίνει ότι θα απαιτηθεί σχολαστική γεωτεχνική έρευνα για την εξειδίκευση των έργων.

• Οι προτεινόμενοι κόμβοι χωροθετούνται στις ΧΘ 1+200, ΧΘ 4+460, ΧΘ 9+440, ΧΘ 12+400, ΧΘ 15+700, ΧΘ 22+475, ΧΘ 29+090. Από το σχεδιασμό αυτό προκύπτει συνεχές οδικό τμήμα μήκους περίπου 6,6χλμ μεταξύ των Α/Κ Πλατανιά και Α/Κ Γαλατά το οποίο διέρχεται από περιοχές έντονης τουριστικής δραστηριότητας οι οποίες δεν θα εξυπηρετούνται από κόμβο.

• Τμήμα της προτεινόμενης χάραξης επικαλύπτεται με προτεινόμενες οικιστικές επεκτάσεις από το Β1 στάδιο του ΓΠΣ Δήμου Χανίων στις περιοχές Αγίας Μαρίνας, Πάνω Γαλατά, Πάνω και Κάτω Δαράτσου.

Θέσεις – Προτάσεις ΤΕΕ/ΤΔΚ :

Το ΤΕΕ κατόπιν της αναλυτικής επεξεργασίας, τεκμηρίωσης και εξειδίκευσης επί του υλικού που περιλαμβάνεται στον φάκελο της ΜΠΕ που τέθηκε υπό διαβούλευση, διατυπώνει επιφυλάξεις για τις επιπτώσεις της επιλογής της προτεινόμενης χάραξης ως προς το ανθρωπογενές και φυσικό περιβάλλον. Επισημαίνεται ότι η προτεινόμενη χάραξη διέρχεται πλησίον (εντός της ζώνης των 1000μ) από 47 οικισμούς και εντός των οικισμών Νωπήγεια και Καλυδωνία και ότι για τις ανάγκες του έργου θα απαιτηθεί η χρησιμοποίηση υλικών επιχωμάτων της τάξεως των 1.409.000μ3, ασφαλτικών, υλικών οδοστρωσίας καθώς και υλικών επένδυσης πρανών και η απόθεση πλεοναζόντων υλικών της τάξεως των 770.000μ3. Κατά μήκος, δε, του άξονα της προτεινόμενης χάραξης περιλαμβάνονται ορύγματα συνολικού μήκους τουλάχιστον 1700μ (με μέγιστο ύψος ορύγματος περί τα 20μ και μήκους ορύγματος τα 221μ) και επιχώματα συνολικού μήκους τουλάχιστον 3000μ (με μέγιστο ύψος επιχώματος περί τα 23μ και μήκους επιχώματος 869μ).

1. Το ΤΕΕ επισημαίνει πρωτευόντως την επιτακτική ανάγκη εκπόνησης μελέτης Γεωτεχνικών Ερευνών (γεωτεχνικών ερευνών υπαίθριων και εργαστηριακών δοκιμών) και την εξειδίκευση των τεχνικών για τα τμήματα του έργου από τη ΧΘ 5+800  έως τη Χ.Θ. 8+100 καθώς επίσης και στα αμφίπλευρα ορύγματα της υφιστάμενης οδού τα οποία ενσωματώνονται στο νέο έργο σε τμήματα όπου η νέα χάραξη ακολουθεί την υπάρχουσα οδό (Χ.Θ. 19+600, Χ.Θ. 24+300, Χ.Θ. 24+900, Χ.Θ. 26+700, Χ.Θ. 27+450 και Χ.Θ. 28+200). Γεωτεχνική έρευνα και μελέτη απαιτείται και για τον καθορισμό των κλίσεων στα πρανή εκσκαφής. Ειδικά για το τμήμα από τη ΧΘ 5+800  έως τη Χ.Θ. 8+100 ζητά την επανεξέταση της χάραξης είτε αξιοποιώντας τον υφιστάμενο ΒΟΑΚ είτε λαμβάνοντας υπόψη την εναλλακτική πρόταση που διατυπώθηκε από το Δήμο Πλατανιά για τη δημιουργία παράκαμψης από τον Α/Κ Κολυμβαρίου μέχρι την περιοχή του Μαυρομούστακου (Χ.Θ. 7+000) και μη διέλευση του νέου ΒΟΑΚ μέσα από τον οικισμό της Καλυδωνίας.

• Προτείνεται η προσθήκη νέου Α/Κ τεσσάρων κλάδων (ή έστω Η/Κ) στο ύψος της Αγίας Μαρίνας πλησίον της Χ.Θ. 26+000 αξιοποιώντας και τις εγκεκριμένες μελέτες του Ανισόπεδου Κόμβου Αγ. Μαρίνας (Απόφαση Έγκρισης ΔΜΕΟ/ε/ο/768/15-7-1999), της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Απόφαση Έγκρισης ΕΥΠΕ 143787/28-8-2009) και της Οριστικής Μελέτης Οδοποιίας Ανισόπεδου Κόμβου Αγ. Μαρίνας (Απόφαση Έγκρισης ΔΜΕΟ/οικ/7543/ε/1103/21-12-2009).

• Κρίνεται απολύτως απαραίτητη η υλοποίηση του έργου της παράκαμψης Κισσάμου και της σύνδεσης του νέου ΒΟΑΚ με το Λιμένα Κισσάμου/Καβονήσι, είτε εντασσόμενο στην Παραχώρηση, είτε ως συνοδό έργο της Παραχώρησης.

Για την συγκεκριμένη απαίτηση επισημαίνονται τα εξής:

• Τα κυκλοφοριακά στοιχεία και οι κυκλοφοριακοί φόρτοι που αναφέρονται στην ΜΠΕ και οι οποία αποτέλεσαν την ουσιαστική αιτία ώστε να επιλεγεί, μέσω της άσκησης προαίρεσης, η ένταξη του τμήματος Χανιά – Κίσσαμος στο έργο Παραχώρησης δεν διακόπτονται απότομα στην προτεινόμενη από την ΜΠΕ αρχή του έργου Παραχώρησης (Χ.Θ. 1+200) αλλά συνεχίζουν να υφίστανται και στο δυτικότερο τμήμα του υφιστάμενου ΒΟΑΚ μέχρι την είσοδο της πόλης της Κισσάμου καθώς και στην επαρχιακή οδό η οποία διέρχεται κατά μήκος αυτής δεδομένου ότι κατά κύριο λόγο (οι κυκλοφοριακοί αυτοί φόρτοι) αφορούν στις μετακινήσεις προς δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς και το λιμένα Κισσάμου.
• Ο λιμένας Κισσάμου βρίσκεται στις βορειοδυτικές ακτές της Κρήτης, εντός του ομώνυμου κόλπου και αποτελεί τον δυτικότερο λιμένα της Κρήτης. Κατατάσσεται στους λιμένες τοπικής σημασίας σύμφωνα με την Υπουργική Απόφαση 8315.2/02/07 (ΦΕΚ 202/Β/2007), ενώ ο προτεινόμενος από το Περιφερειακό Χωροταξικό Πλαίσιο (Π.Χ.Π) Κρήτης σχεδιασμός (ΥΑ 42284/13.10.2017, ΦΕΚ 260/ΑΑΠ/2017), τον χαρακτηρίζει ως προς την επιβατική και εμπορευματική του λειτουργία ως λιμένα εθνικής σημασίας (διαπεριφερειακής εμβέλειας). Σύμφωνα με το Π.Χ.Π., ο λιμένας Κισσάμου αποτελεί επίσης δευτερεύουσας σημασίας λιμενική πύλη εισόδου για την Κρήτη, καθώς εξυπηρετεί για αρκετές δεκαετίες την ακτοπλοϊκή σύνδεση του δυτικού τμήματος της Κρήτης με την ηπειρωτική Ελλάδα. Επίσης φιλοξενεί τα ημερόπλοια που δραστηριοποιούνται στην περιοχή, ενώ παράλληλα υποδέχεται αλιευτικά σκάφη της περιοχής, μικρές λέμβους, καθώς και διερχόμενα σκάφη, εξυπηρετώντας τόσο τους κατοίκους όσο και τους επισκέπτες της ευρύτερης περιοχής. Το έργο της οδικής Σύνδεσης του Βόρειου Οδικού Άξονα Κρήτης με το Λιμένα Κισσάμου θα βελτιώσει σημαντικά τις κυκλοφοριακές συνθήκες σύνδεσης του Λιμένα Κισσάμου ενώ ταυτόχρονα το νέο οδικό τμήμα θα παραλαμβάνει κυκλοφοριακούς φόρτους από την μετακίνηση προσώπων και αγαθών προς τους δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς της Δυτικής Κισσάμου. Καθίσταται σαφές ότι το έργο θα συμβάλλει ουσιαστικά στην ανάπτυξη συνδυασμένων μεταφορών και στην ενίσχυση της διατροπικότητας του συστήματος μεταφορών, η οποία εστιάζει στη διασύνδεση των υποδομών με τα διευρωπαϊκά δίκτυα μεταφορών.
• Σύμφωνα με την από 19/06/2018 Προκήρυξη του Διεθνούς Διαγωνισμού για την ανάθεση σύμβασης Παραχώρησης του έργου «ΜΕΛΕΤΗ, ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ, ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ, ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ, ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΚΑΙ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΒΟΡΕΙΟΥ ΟΔΙΚΟΥ ΑΞΟΝΑ ΚΡΗΤΗΣ (Β.Ο.Α.Κ.) ΣΤΟ ΤΜΗΜΑ ΧΑΝΙΑ ΗΡΑΚΛΕΙΟ», η Αναθέτουσα Αρχή διατηρεί δικαίωμα προαίρεσης για την ανάθεση στον Παραχωρησιούχο της μελέτης , κατασκευής, χρηματοδότησης, λειτουργίας, συντήρησης και εκμετάλλευσης και έτερων τμημάτων του Βόρειου Οδικού Άξονα Κρήτης (Β.Ο.Α.Κ.) όπως αυτός ορίζεται στην απόφαση με αρ.ΔΟΥ/οικ/5776 απόφαση του Υπουργού Υποδομών Μεταφορών και Δικτύων «Χαρακτηρισμός και Αρίθμηση Αυτοκινητοδρόμων» (ΦΕΚ 253/ ΑΑΠ 21.12.2015), συνολικού μέγιστου μήκους τριάντα έξι (36) χιλιομέτρων. Σύμφωνα δε με το άρθρο 15.7 «ΑΣΚΗΣΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΠΡΟΑΙΡΕΣΗΣ» της Σύμβασης Παραχώρησης 15.7 το Δημόσιο δικαιούται κατά την επέλευση της πρώτης δωδεκάμηνης επετείου της Ημερομηνίας Έναρξης Παραχώρησης να ασκήσει το εκ της παρούσης Σύμβασης Δικαίωμα Προαίρεσης.

• Σε συνέχεια των γενικών παρατηρήσεων που προαναφέρθηκαν, υιοθετούνται οι παρακάτω προτάσεις όπως αυτές διατυπώνονται από το Δημοτικό Συμβούλιο Πλατανιά:
• Κατασκευή ισόπεδου κυκλικού κόμβου (round about) στο σημείο συμβολής της ΠΕΟ στο Γεράνι, με τη συνδετήρια οδό από τον Α/Κ Πλατανιά. Έχει εκπονηθεί η σχετική μελέτη από τον ΟΑΚ ΑΕ. Η σκοπιμότητά του κρίνεται αναγκαία για την ασφαλέστερη διευθέτηση του αυξημένου κυκλοφοριακού φόρτου που διοχετεύεται από τον ΒΟΑΚ στο σημείο αυτό.
• Παράκαμψη του οικισμού Καλυδωνίας και της προβληματικής γεωλογικά περιοχής Μαυρομούστακου, με μετατόπιση της χάραξης νοτιότερα και δημιουργία σήραγγας, αν τυχόν απαιτηθεί, από τη Χ.Θ. 7+000 (Μαυρομούστακο) έως την Χ.Θ. 10+000 (διασταύρωση προς Ροδωπού) και ταυτόχρονη μετατόπιση του Α/Κ Καλυδωνίας.
• Μελέτη οριοθέτησης και διευθέτησης του ρέματος που συναντάται στη νέα χάραξη, από την Χ.Θ. 9+400 έως τη Χ.Θ. 11+600, το οποίο στο πρόσφατο παρελθόν έχει δώσει σημαντικά πλημμυρικά φαινόμενα στον οικισμό Κολυμβαρίου. Η νέα μελέτη, επί της ουσίας το καταργεί, με απρόβλεπτες συνέπειες. Θεωρούμε ότι πρέπει να προηγηθεί μελέτη οριοθέτησης και διευθέτησης του ρέματος αυτού, σε όλο το μήκος του, από τον οικισμό Καλυδωνίας έως τη συμβολή του με το Σπηλιανό ρέμα.
• Δημιουργία παράλληλων οδών για τη διασύνδεση των κόμβων Α/Κ Κολυμπάρι – Α/Κ Ταυρωνίτη και Α/Κ Ταυρωνίτη – Α/Κ Πλατανιά, με αξιοποίηση υφιστάμενου οδικού δικτύου και δημιουργία νέων τμημάτων, ώστε να εξασφαλιστεί η απρόσκοπτη πρόσβαση σε τοπικούς προορισμούς, ιδιοκτησίες και παραλιακές ζώνες. Το πλάτος του παράλληλου και βοηθητικού οδικού δικτύου θα πρέπει να προβλεφθεί στα 7 μέτρα τουλάχιστον.
• Αντιπλημμυρικά έργα: Λήψη υπόψη και υλοποίηση έργων διευθέτησης σε όλα τα ποτάμια και ρέματα που διασταυρώνονται με τον νέο ΒΟΑΚ, για την προστασία οικισμών, αγροτικής γης και υποδομών. Επίσης, στις Κάτω Διαβάσεις θα πρέπει να προβλεφθεί ο διαχωρισμός της διέλευσης των ρεμάτων από αυτήν του οδικού δικτύου.
• Αντιθορυβικά πετάσματα, θα πρέπει να προβλεφθούν τόσο κατά την κατασκευή, περιμετρικά του εργοταξίου, όσο και κατά τη λειτουργία του έργου, πλησίον των οικισμών Πλατανιά, Γεράνι, Πύργου Ψηλονέρου, Μάλεμε, Ταυρωνίτη, Καμισιανών, Κολυμβαρίου και Καλυδωνίας.
• Εφαρμογή ζωνών ελεύθερης διέλευσης, σε χωρικό επίπεδο της Π.Ε. Χανίων, που μπορούν να διασφαλίσουν την απαλλαγή του ή την προνομιακή μεταχείριση και σε κάθε περίπτωση, την ελεύθερη διέλευση των μόνιμων κατοίκων των περιφερειακών Δήμων για τις τακτικές μετακινήσεις τους από και προς την πόλη των Χανίων και στους Α/Κ Πλατανιά, Αγίας Μαρίνας (νέος) και Γαλατά.

• Σε συνέχεια των γενικών παρατηρήσεων που προαναφέρθηκαν, υιοθετούνται οι παρακάτω προτάσεις όπως αυτές διατυπώνονται από το Δημοτικό Συμβούλιο Κισσάμου:
• Ο βόρειος παράπλευρος δρόμος που αποτελεί τμήμα της εναλλακτικής διαδρομής (από το τμήμα 12N-SR07A (ΧΘ 5.200) έως το τμήμα 12N-ΚΟδ03 (ΧΘ 1.500) ) απαιτείται να έχει πλάτος οδοστρώματος 7m (δύο πλήρεις λωρίδες κυκλοφορίας) και κυρίως να διαπλατυνθούν και να βελτιωθούν τα χαρακτηριστικά των υφιστάμενων τμημάτων που η μελέτη προβλέπει να μείνουν ως έχουν (μεταξύ των ΧΘ 2.100 και ΧΘ 2.350).
• Ο νότιος παράπλευρος δρόμος μεταξύ των ΧΘ 1.500 και ΧΘ 3.400, που δεν συνδέει μόνο ιδιοκτησίες όπως αναφέρει η ΜΠΕ αλλά και οικισμούς, χρειάζεται πλάτος οδοστρώματος 6m (και εκατέρωθεν έρεισμα 1 μ).
• Για την προστασία από τον θόρυβο του αυτοκινητόδρομου, υπάρχει ανάγκη για πλήρη προστασία (και από τον βόρειο παράπλευρο δρόμο) τόσο των οικισμών Νωπήγεια και Κόκκινο Μετόχι καθώς και των όμορων σε κοντινή απόσταση από τον ΒΟΑΚ κτισμάτων.

• Σε συνέχεια των γενικών παρατηρήσεων που προαναφέρθηκαν, υιοθετούνται οι παρακάτω προτάσεις όπως αυτές διατυπώνονται από το Δημοτικό Συμβούλιο Χανίων:
• Δημιουργία παράλληλων οδών για τη διασύνδεση των κόμβων Α/Κ Γαλατά – Α/Κ Πλατανιά με αξιοποίηση υφιστάμενου οδικού δικτύου και δημιουργία νέων τμημάτων, ώστε να εξασφαλιστεί η απρόσκοπτη πρόσβαση σε τοπικούς προορισμούς, ιδιοκτησίες και παραλιακές ζώνες. Το πλάτος του παράλληλου και βοηθητικού οδικού δικτύου θα πρέπει να προβλεφθεί στα 7 μέτρα τουλάχιστον.
• Κατασκευή δικτύων: Να ληφθούν υπόψη οι χάρτες με τα δίκτυα ύδρευσης και άρδευσης που διασχίζουν κάθετα και εγκάρσια τον ΒΟΑΚ. Να προβλεφθεί η κατασκευή νέων δικτύων αποχέτευσης, ύδρευσης, άρδευσης, τηλεπικοινωνιών και κάθε άλλης αναγκαίας υποδομής κοινής ωφέλειας καθ’ όλο το μήκος του τμήματος Κίσσαμος – Χανιά, ώστε το έργο να ανταποκρίνεται πλήρως στις σύγχρονες απαιτήσεις λειτουργικότητας, ασφάλειας και βιώσιμης ανάπτυξης. Τα παραπάνω έργα μπορούν να υλοποιηθούν εντός της ζώνης κατάληψης για την κατασκευή του νέου ΒΟΑΚ.
• Στην ΜΠΕ παράγραφο 6.2.6. που αναφέρεται στην απόθεση πλεοναζόντων υλικών σε περιοχές ανενεργών λατομείων πλησίον της χάραξης νότια της ΧΘ 36+000 στη θέση Αγία Μαρίνα και όχι Σταλός όπως εκ παραδρομής αναφέρεται στα πλαίσια της ΜΠΕ για τον εκεί χώρο να προβλεφθεί και η περιβαλλοντική αποκατάσταση του ανενεργού λατομείου μέρος του οποίου ανήκει στο Ελληνικό δημόσιο.
• Σύμφωνα με τα σχέδια διαχείρισης κινδύνων πλημμύρας (www.floods.ypeka) και την οριοθέτηση των Ζωνών Δυνητικά Υψηλού κινδύνου πλημμύρας (ΖΔΥΚΠ) (2019) τμήμα του ΒΟΑΚ που διασχίζει την Αγία Μαρίνα, πλησίον της εισόδου και εξόδου της προβλεπόμενης σήραγγας κείται εντός της ΖΔΥΚΠ, για τη πρόβλεψη κάποιον επιπλέον μέτρων προστασίας στο πλαίσιο της μελέτης εφαρμογής.
• Αντιθορυβικά πετάσματα, θα πρέπει να προβλεφθούν τόσο κατά την κατασκευή, περιμετρικά του εργοταξίου, όσο και κατά τη λειτουργία του έργου, πλησίον του οικισμού Αγίας Μαρίνας.
• Υιοθετούμε επίσης τις γενικότερες τοποθετήσεις και προτάσεις των τοπικών συμβουλίων επί της ύπαρξης διοδίων και της ανάγκης εφαρμογής ζωνών ελεύθερης διέλευσης που μπορούν να διασφαλίσουν την απαλλαγή του ή την προνομιακή μεταχείριση και σε κάθε περίπτωση, την ελεύθερη διέλευση των μόνιμων κατοίκων των περιφερειακών Δήμων για τις τακτικές μετακινήσεις τους από και προς την πόλη των Χανίων και στους Α/Κ Πλατανιά, Αγίας Μαρίνας (νέος) και Γαλατά, για το θέμα της επιβάρυνσης και απαιτούμενης συντήρησης της παλαιάς εθνικής οδού, την απαίτηση να ξεκαθαρίσουν άμεσα τα θέματα των απαλλοτριώσεων, να υπάρξει ειδική μέριμνα για το θέμα της ηχορύπανσης και το θέμα της εξασφάλισης διευθέτησης των ρεμάτων και των αγωγών όμβριων υδάτων στις συγκεκριμένες θέσεις που καταγράφουν οι τοπικές κοινότητες στην σχετική Απόφαση 332/2025 του Δ.Σ. Χανίων.

Επίλογος :

Δεδομένο είναι ότι η ένταξη του τμήματος Χανιά – Κίσσαμος στο έργο Παραχώρησης του ΒΟΑΚ μέσω της άσκησης προαίρεσης, ήταν ένα πάγιο και αιτιολογημένο αίτημα το οποίο μας ικανοποιεί όλους. Το ΤΕΕ – Τμήμα Δυτικής Κρήτης, με αίσθημα ευθύνης επιτελώντας τον ρόλο του ως θεσμοθετημένος τεχνικός σύμβουλος της Πολιτείας, οφείλει και συμμετέχει με τεκμηριωμένες παρατηρήσεις και προτάσεις στη διαδικασία διαβούλευσης, με μοναδικό στόχο την υλοποίηση ενός έργου που θα ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες της τοπικής κοινωνίας, θα σέβεται το περιβάλλον και θα διασφαλίζει την ασφάλεια και την ποιότητα ζωής των πολιτών.

Πιστεύουμε ακράδαντα ότι με ουσιαστικό διάλογο, με διαφάνεια και με τις απαραίτητες βελτιώσεις και προσαρμογές της μελέτης, όπως αυτές τεκμηριώθηκαν ανωτέρω, το τμήμα Χανιά – Κίσσαμος του ΒΟΑΚ θα αποτελέσει έναν ισχυρό αναπτυξιακό μοχλό τόσο για την Π.Ε. Χανίων όσο και για το σύνολο του νησιού, εξασφαλίζοντας πρωτίστως την ασφάλεια των χρηστών αλλά και τη βιωσιμότητα και τη λειτουργικότητά του στο μέλλον.

Υπενθυμίζουμε ότι το ΤΕΕ – Τμήμα Δυτικής Κρήτης, παραμένει διαρκώς διαθέσιμο να συνδράμει με τεχνική υποστήριξη σε κάθε προσπάθεια που προάγει το δημόσιο συμφέρον και την ανάπτυξη του τόπου.