«Όταν έχουμε ευνοϊκές καιρικές συνθήκες, όπως συμβαίνει αυτές τις ημέρες, η μια βάρκα φτάνει μετά την άλλη, δεν τις προλαβαίνουμε. Μέσα σε δυο ημέρες έχουν φτάσει στην Κρήτη 2.000 άνθρωποι. Στις καταθέσεις που δίνουν στους λιμενικούς, μας λένε πως αυτή τη στιγμή περιμένουν χιλιάδες στο Τομπρούκ με στόχο να φτάσουν στην Ευρώπη μέσω Κρήτης» επισημαίνει ο Γιώργος Σφακιανάκης, πρόεδρος της Ένωσης Προσωπικού Λιμενικών Ανατολικής Κρήτης, περιγράφοντας στο in την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί τις τελευταίες μέρες στο νησί.
Όπως σπεύδει να συμπληρώσει: «όλα αυτά είναι γνωστά στην Πολιτεία από το τέλος του 2023 όταν και το πρόβλημα ξεκίνησε να αποκτά δυναμική, όμως η διαχείριση του έμεινε στον αέρα».
Οι αριθμοί
Οι αριθμοί είναι αμείλικτοι. Σύμφωνα με τα στοιχεία των Λιμενικών Αρχών, από τις 4 Ιουλίου μέχρι τη Τρίτη 8 Ιουλίου έχουν καταγραφεί 24 περιστατικά, διασώσεις και αποβιβάσεις, με 1.983 άτομα και 11 διακινητές, μόνο στην περιοχή της Κρήτης.
Από την πλευρά του, ο κ. Σφακιανάκης κάνει λόγο για ένα υποστελεχωμένο Λιμενικό, όπου αυτή τη στιγμή ασχολείται αποκλειστικά με διασώσεις, μεταφορές, καταγραφή, μεταγωγές. Την ίδια στιγμή, σε δημόσιες δηλώσεις του ο Υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, Βασίλης Κικίλιας έχει προαναγγείλει ενίσχυση του Λιμενικού Σώματος.
Οι άνθρωποι που φτάνουν στο νησί, κατάγονται σε ποσοστό 95% από την Αίγυπτο, ενώ τελευταία, σύμφωνα με τον κ. Σφακιανάκη καταγράφονται και μετανάστες από Σουδάν, Μπαγκλαντές, Πακιστάν. Στην πλειονότητα τους είναι άντρες ηλικίας 14 ως 37 ετών.
Το άκρως επικίνδυνο και μακρινό ταξίδι τους, απόστασης 170 μιλίων από τα παραλία της Λιβύης ως την Κρήτη, διαρκεί από 24 έως 30 ώρες ανάλογα με το μέσο που πραγματοποιείται- και αυτά είναι πολλά: τράτες, αλιευτικά μεγάλου μεγέθους που χωρούν από 350 έως 500 άτομα, μικρές φουσκωτές λέμβους, πλαστικοποιημένα σκάφη με δύο μοτέρ.
«Ένα χάος που αδυνατούν να διαχειριστούν οι τοπικές αρχές»
Μια κατάσταση που έχει ξεφύγει από τον έλεγχο περιγράφει με τη σειρά του και ο Γιάννης Ταταράκης, δήμαρχος του Αγίου Βασιλείου. «Από τις 3 Ιουλίου και έπειτα, μέσα σε τρεις ημέρες δεχθήκαμε 660 άτομα στην Αγία Γαλήνη. Ένας μικρός ορεινός δήμος είμαστε, πως να διαχειριστούμε αυτή την κατάσταση; Έχουμε φτάσει στα όρια μας».
»Σήμερα θα ενισχυθεί το λιμενικό της Αγίας Γαλήνης με δύο επιπλέον λιμενικούς, αλλά αυτό είναι σταγόνα στον ωκεανό» σημειώνει, προσθέτοντας πως τα ΚΤΕΛ της περιφέρειας πραγματοποιούν αδιάκοπα δρομολόγια για να μεταφέρουν τους ανθρώπους στο Ρέθυμνο. Η δε σίτιση γίνεται με έξοδα των δήμων και της Περιφέρειας.
Όσον αφορά τις αντιδράσεις των κατοίκων απέναντι σε αυτή τη δύσκολη κατάσταση, ο κ. Ταταράκης αναφέρει πως «υπάρχουν και κάποιες κακές αντιδράσεις. Δεν αντιλαμβάνονται όλοι ότι το πρόβλημα είναι αλλού, όμως εγώ δεν θα επιτρέψω ρατσιστικά φαινόμενα στον τόπο μας. Οι κάτοικοι δυσκολεύονται να αντιμετωπίσουν αυτή την πρωτόγνωρη κατάσταση εν μέσω μάλιστα της τουριστικής σεζόν όπου βγαίνει το εισόδημα τους για όλη τη χρονιά».
Ένα τοπίο δυστοπίας έχει διαμορφωθεί και στο Ρέθυμνο, το οποίο υποδέχεται ένα κομμάτι των μεταναστών οι οποίοι καταφθάνουν στα διάφορα σημεία της Κρήτης: Γαύδος, Αγία Γαλήνη, Παλαιόχωρα, Σφακιά.
«Σήμερα, βρίσκονται στο Ρέθυμνο 700 περίπου μετανάστες. Οι ροές είναι μη ελέγξιμες. Δημιουργούνται εικόνες απαράδεκτες. Οι μετανάστες οδηγούνται σε έναν αποθηκευτικό χώρο ο οποίος διαμορφώθηκε πρόχειρα, μια λύση ύστατης ανάγκης, έτσι ώστε να μη βρίσκονται πάνω στο λιμάνι.
Απ’ το Τομπρούκ στην Κρήτη
Μάλιστα εκεί όπου έχουν συγκεντρωθεί στο κεντρικό λιμάνι πραγματοποιείται ο έλεγχος ασφαλείας του λιμανιού, είναι ένα κρίσιμο σημείο» αναφέρει με τη σειρά του ο Γιώργος Μαρινάκης, δήμαρχος Ρεθύμνου.
Σύμφωνα με τον ίδιο, άλλοι 120 μετανάστες έχουν καταλύσει πρόχειρα, υπό τις συνθήκες ζέστης που επικρατούν σε όλη τη χώρα, στο ενετικό λιμάνι.
Οσον αφορά το τι μέλλει γενέσθαι τις επόμενες ημέρες, ο κ. Μαρινάκης σημειώνει πως: «εμείς δεν ξέρουμε τι θα προκύψει από τις διπλωματικές διαπραγματεύσεις σε διεθνές επίπεδο. Γνωρίζουμε όμως πως στο Τομπρούκ αυτή τη στιγμή οι διακινητές σπεύδουν να “ξεφορτωθούν” όσους περισσότερους μπορούν».
Αμηχανία απέναντι στο πρόβλημα και αποφάσεις που δεν πάρθηκαν
Την ίδια στιγμή, σχεδόν 900 άνθρωποι βρίσκονται στο άτυπο κέντρο φιλοξενίας που έχει διαμορφωθεί σε εκθεσιακό κέντρο στην Αγυιά Χανίων. Σύμφωνα με τον δήμαρχο της πόλης, Παναγιώτη Σημανδηράκη, τα Χανιά έχουν πια τριετή εμπειρία στο θέμα του μεταναστευτικού, όμως, κατά τον ίδιο, επί της ουσίας, δεν έχει αλλάξει κάτι στον τρόπο που η Πολιτεία αντιμετωπίζει το θέμα, παρά το γεγονός ότι το πρόβλημα είναι ορατό στην Κρήτη, εδώ και καιρό.
Ένας από τους λόγους που συμβαίνει αυτό, σύμφωνα με τον Νίκο Καλογέρη, αντιπεριφερειάρχη Χανίων, είναι πως δεν λαμβάνονται οι απαιτούμενες αποφάσεις για τη δημιουργία δύο κέντρων φιλοξενίας στο νησί, σε θέσεις που έχουν κληθεί να υποδείξουν στο υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, οι δήμαρχοι.
Όπως σημειώνει ο κ. Καλογέρης: «Το γνωρίζουν εδώ και καιρό από τα αρμόδια υπουργεία ότι η Κρήτη έχει γίνει πύλη εισόδου μεγάλου όγκου μεταναστών. Zητούν από τους δημάρχους να υποδείξουν θέσεις για κέντρα φιλοξενίας, όμως καθώς καταλαβαίνετε κανείς δεν θέλει να πιάσει αυτό το μπαλάκι, γιατί θα έρθει αντιμέτωπος με τη δυσαρέσκεια της τοπικής κοινωνίας. Αυτό το θέμα απαιτεί άνωθεν εντολή».
Δύο χώροι φιλοξενίας
Σημειώνεται πως σε δηλώσεις του στην ΕΡΤ, ο Περιφερειάρχης Κρήτης, Σταύρος Αρναουτάκης, σημείωσε πως στην επερχόμενη συνάντηση του την Παρασκευή 11 Ιουλίου, με τον υπουργό Μετανάστευσης και Ασύλου, Θάνο Πλεύρη, ο κ. Αρναουτάκης θα δηλώσει έτοιμος να συνεργαστεί το νησί για την άμεση δημιουργία δύο οργανωμένων χώρων φιλοξενίας, κάτι που επιβεβαιώνεται και από το ρεπορτάζ του in.
Σημειώνεται πως επί θητείας Νίκου Παναγιωτόπουλου στο Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής και Ασύλου, το πρώτο δίμηνο του 2025 είχαν πραγματοποιηθεί δύο επισκέψεις κλιμακίων του υπουργείου, με εντολή του τότε προϊσταμένου τους στην Κρήτη, προκειμένου να γίνει αυτοψία σε χώρους παλαιών στρατοπέδων που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως προσφυγικές δομές στο νησί, καθ’ υπόδειξη και του ΓΕΕΘΑ.
Ωστόσο, όπως αποδείχθηκε, η απαραίτητη βούληση άνωθεν δεν υπήρξε, ούτε προθυμία από τις τοπικές αρχές, με αποτέλεσμα το θέμα να μην προχωρήσει μετά και τον ανασχηματισμό, κατά τον οποίο στο υπουργείο τον Νίκο Παναγιωτόπουλο διαδέχθηκε ο Μάκης Βορίδης.
Μεταφορά σε άλλες δομές
Πηγές από το Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής και Ασύλου ανέφεραν ότι υπάρχει σχέδιο μεταφοράς κάποιων από τους ανθρώπους που έχουν φτάσει στην Κρήτη σε δομές στην ηπειρωτική χώρα, χωρίς ωστόσο να είναι σε θέση να δώσουν αριθμούς. Πριν την αλλαγή ηγεσίας στο Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής και Ασύλου, με αιχμή τις ροές σε Κρήτη και Ρόδο, πληροφορίες αναφέρουν ότι είχε εξετασθεί ακόμα και η δημιουργία camp express, με παράκαμψη χωρίς διαγωνισμό, προκειμένου να προλάβουν τις εξελίξεις.
Όπως πάντως τονίζουν αρμόδιες πηγές που έχουν θητεύσει κατά το παρελθόν σε υψηλόβαθμες θέσεις στο Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής και Ασύλου, σχολιάζοντας δηλώσεις που ίσως να θέλουν να στοχεύσουν στο ακροδεξιό ακροατήριο, «δεν μπορείς νομοθετώντας να σταματήσεις τη μετανάστευση». Και συμπληρώνουν ότι απαιτείται μία κοινή ευρωπαϊκή πολιτική, η οποία θα έχει κατά την άποψη τους τη δική της συμμετοχή επιχειρησιακά σε αυτό που ονομάζεται «αποτροπή».
Σε κάθε άλλη περίπτωση οι ίδιες πηγές θεωρούν ότι η Ελλάδα θα συνεχίσει να βρίσκεται υπόλογη και υπενθυμίζουν ότι η πληγή που άνοιξε η Πύλος ακόμα δεν έχει κλείσει, ούτε έχει ξεχαστεί.
Στην περιοχή νότια της Κρήτης βρίσκονται και δύο φρεγάτες του Πολεμικού Ναυτικού – εκ των οποίων η μία είναι ενταγμένη στην επιχείρηση IRINI – και ένα πλοίο γενικής υποστήριξης, με στόχο την εποπτεία της περιοχής. Στο ερώτημα αν μπορούν τα πλοία του Πολεμικού Ναυτικού να επιχειρήσουν αποτρεπτικά απέναντι στις μεταναστευτικές ροές, η απάντηση είναι μάλλον όχι, αφού τελικά αυτό που θα κληθούν να κάνουν σε περίπτωση ανάγκης είναι διασώσεις.
Πίσω, στην εικόνα που επικρατεί στο κέντρο στην Αγυιά, ο κ. Καλογέρης κάνει λόγο για μια πολύ πρόχειρη δομή φιλοξενίας, με ένα υπόστεγο. Ο ίδιος επισημαίνει με τη σειρά του την αδυναμία των τοπικών υπαλλήλων να καταγράψουν τον αριθμό των μεταναστών που φτάνουν στο νησί σε σχέση με το μέγεθος των ροών.
Απαράδεκτο για τη χώρα και την Ευρώπη
Είναι ενδεικτικό πως παρά τον αριθμό των μεταναστών που βρίσκονται αυτή τη στιγμή στο νησί, μόνο 80 άτομα θα επιβιβαστούν σήμερα σε πλοίο της γραμμής με προορισμό το προαναχωρησιακό κέντρο της Μαλακάσας, μιας και δεν διατίθενται περισσότερες θέσεις λόγω πληρότητας.
«Αυτό που συμβαίνει είναι απαράδεκτο και για τη χώρα και για την Ευρώπη. Χρειάζονται γενναίες κυβερνητικές αποφάσεις και διακρατικές συμφωνίες για να λυθεί το πρόβλημα» καταλήγει ο κ. Καλογέρης.
Οι νεότερες εξελίξεις πάντως επί του θέματος είναι μάλλον αποθαρρυντικές. Η κυβέρνηση Χαφτάρ χαρακτήρισε ανεπιθύμητους τους εκπροσώπους της ευρωπαϊκής αντιπροσωπείας, μεταξύ αυτών και τον έλληνα υπουργό Μετανάστευσης και Ασύλου Θάνου Πλεύρη ζητώντας τους να εγκαταλείψουν τη Βεγγάζη. Στην ευρωπαϊκή αντιπροσωπεία Ελλάδας, Ιταλίας και Μάλτας συμμετείχε και ο Επίτροπος Μετανάστευσης της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
