Αποκάλυψη-βόμβα από το γερμανικό περιοδικό Spiegel και άλλες ερευνητικές ομάδες ύστερα από πολύμηνη συλλογική έρευνα στο Αιγαίο: Η συνοροφυλακή Frontex δεν συγκαλύπτει απλώς τις παράνομες ελληνικές επαναπροωθήσεις προσφύγων προς την Τουρκία, αλλά συμμετέχει ενεργά παραβιάζοντας από κοινού το διεθνές δίκαιο.
Στις 8 Ιουνίου το ρουμανικό σκάφος της FRONTEX, «MAI1103», προχώρησε σε αναχαίτιση βάρκας με 47 πρόσφυγες και μετανάστες ανοιχτά των βορειοανατολικών ακτών της Λέσβου, προξενώντας επικίνδυνα κύματα με σκοπό να αναγκάσουν τη βάρκα των προσφύγων να αλλάξει πορεία και να γυρίσει στην Τουρκία.
Υστερα από λίγα λεπτά το ελληνικό Λιμενικό προσέγγισε τη βάρκα και οδήγησε τους πρόσφυγες προς τα τουρκικά θαλάσσια σύνορα, ενώ άλλο σκάφος της FRONTEX, τo πορτογαλικό «Nortada», βρισκόταν σε απόσταση 5 χιλιομέτρων που επέτρεπε την οπτική επαφή με το περιστατικό.
Οι κινήσεις των σκαφών καταγράφονται σε οπτικό υλικό που ανασυστήνει το περιστατικό και περιλαμβάνεται σε πολύμηνη διεθνή έρευνα ερευνητικών και δημοσιογραφικών ομάδων, η οποία αποκαλύπτει τον σκοτεινό αλλά καθοριστικό ρόλο της FRONTEX στις παράνομες επιχειρήσεις επαναπροώθησης προσφύγων και μεταναστών στο Αιγαίο από τις ελληνικές αρχές. Τα βασικά αποτελέσματα της έρευνας τα δημοσιοποιεί σήμερα το γερμανικό περιοδικό «Spiegel» με τον εύγλωττο τίτλο «Οι συνένοχοι».
Η έρευνα των ομάδων Lighthouse Reports, Bellingcat, του «Spiegel», του γερμανικού τηλεοπτικού δικτύου ARD και του ιαπωνικού τηλεοπτικού σταθμού Asahi TV βασίζεται σε διαθέσιμες πληροφορίες, απόρρητα έγγραφα, βίντεο, φωτογραφίες και συνεντεύξεις με πρόσφυγες και προσωπικό της FRONTEX.
Τα στοιχεία αποκαλύπτουν ότι επανειλημμένα η ευρωπαϊκή υπηρεσία συνοροφυλακής όχι μόνο βρισκόταν σε κοντινή απόσταση την ώρα που εξελίσσονταν οι παράνομες επιχειρήσεις του Ελληνικού Λιμενικού, αλλά και συμμετείχε σε αυτές, ενώ φρόντιζε να καλύπτει τα ίχνη τα δικά της και των ελληνικών αρχών αποκρύπτοντας εκθέσεις και έγγραφα με κρίσιμες πληροφορίες.
Πρόκειται για αποκάλυψη-βόμβα για τις παράνομες αντιπροσφυγικές επιχειρήσεις που διεξάγουν στα σύνορα από την άνοιξη οι ελληνικές και ευρωπαϊκές αρχές, όπως και για τη συστηματική δράση της αναβαθμισμένης FRONTEX στα εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε. στο περιθώριο του ευρωπαϊκού και του διεθνούς δικαίου που υποτίθεται ότι τη δεσμεύουν.
Τους τελευταίους μήνες ο επικεφαλής της FRONTEX, Φαμπρίς Λετζέρι, έχει παραδεχτεί τρεις φορές δημοσίως ότι η ευρωπαϊκή υπηρεσία έχει καταγράψει επιχειρήσεις επαναπροώθησης στον Εβρο και στο Αιγαίο, με πιο σοβαρή τη γραπτή αναφορά του στις 24 Ιουλίου προς την Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών.
Σύμφωνα με την αναφορά αυτή (βλ. «Εφ.Συν.», 29/7/2020), το σύστημα εναέριας επιτήρησης της FRONTEX κατέγραψε ύποπτο περιστατικό επαναπροώθησης στο Αιγαίο, με πρόσφυγες να μεταφέρονται από σκάφος σε φουσκωτό και στη συνέχεια να διασώζονται από τις τουρκικές αρχές. Η FRONTEX προχώρησε στη σύνταξη Αναφοράς Σοβαρού Περιστατικού και την υπέβαλε στις ελληνικές αρχές, που ενημέρωσαν ότι ξεκίνησαν εσωτερική έρευνα, λεπτομέρειες της οποίας δεν έχουν γίνει γνωστές.
Η συμμετοχή
Ωστόσο τα στοιχεία της έρευνας, που δημοσιοποιεί σήμερα το «Spiegel», αμφισβητούν ευθέως ότι πρόκειται για τη μοναδική καταγραφή επαναπροώθησης και δείχνουν αντιθέτως ότι η FRONTEX εμπλέκεται στην ευρύτερη επιχείρηση επαναπροωθήσεων, είτε συμμετέχοντας ενεργά είτε αποτυγχάνοντας να παρέμβει για να τις σταματήσει, είτε συγκαλύπτοντας τα στοιχεία.
Εκτός από την επαναπροώθηση στις 8 Ιουνίου, η έρευνα καταγράφει και άλλα παρόμοια περιστατικά. Τον Δεκαπενταύγουστο το ρουμανικό σκάφος της FRONTEX, «MAI1102», βρισκόταν σε οπτική επαφή με περιστατικό κατά το οποίο το ελληνικό και το τουρκικό Λιμενικό αρνούνταν να προχωρήσουν σε επιχείρηση διάσωσης βάρκας προσφύγων, ενώ στη συνέχεια το ελληνικό Λιμενικό επαναπροώθησε τη βάρκα στα τουρκικά θαλάσσια σύνορα. Η FRONTEX δεν παρενέβη, ούτε φαίνεται να κατέγραψε το παράνομο περιστατικό στο εσωτερικό σύστημα αναφοράς.
Στις 28 Απριλίου αεροσκάφος με συστήματα εναέριας επιτήρησης που χρησιμοποιεί η FRONTEX πέταξε δύο φορές σε χαμηλό ύψος πάνω από το Αιγαίο ανοιχτά της Σάμου, την ώρα που το ελληνικό Λιμενικό ρυμουλκούσε διασωστική σχεδία τύπου liferaft με 22 πρόσφυγες, οι οποίοι είχαν νωρίτερα αποβιβαστεί στη Σάμο. Ούτε αυτή τη φορά υπήρξε επέμβαση της FRONTEX, για να εμποδίσει την παράνομη επιχείρηση.
Καμία αναφορά δεν φαίνεται να υπάρχει από την παράνομη επαναπροώθηση βαρκών με πρόσφυγες από τη βόρεια Λέσβο στις 4 και στις 5 Ιουνίου, παρ’ όλο που τα πορτογαλικά σκάφη «Nortada» και «Molivos» βρίσκονταν σε απόσταση λίγων χιλιομέτρων από τις επιχειρήσεις.
"google ad"
Αλλά και στην περίπτωση που δεν καταγράφεται σκάφος της FRONTEX σε απόσταση οπτικής επαφής με περιστατικά επαναπροώθησης, οι κινήσεις των σκαφών του Λιμενικού που επαναπροωθούν τις βάρκες των προσφύγων καταγράφονται στα ραντάρ της υπηρεσίας, όπως βεβαιώνει τους ερευνητές ειδικός στις θαλάσσιες επιχειρήσεις.
Δύο πηγές της FRONTEX σημειώνουν μάλιστα πως οι αξιωματικοί της υπηρεσίας που επιχειρούν στην Ελλάδα δείχνουν «πνεύμα συντροφικότητας» με τους Ελληνες αξιωματικούς και τους καλύπτουν, αυτολογοκρίνοντας συστηματικά τις αναφορές που υποβάλλουν στην έδρα της κεντρικής υπηρεσίας στη Βαρσοβία.
Αντί για τη λέξη «επαναπροώθηση» χρησιμοποιούν όρους όπως «επιστροφές» ή «απελάσεις», ενώ και αυτές ακόμα οι αυτολογοκριμένες αναφορές φιλτράρονται άλλες δύο φορές, μία από την ελληνική Ασφάλεια της Λέσβου και άλλη μία από το αρχηγείο της ΕΛ.ΑΣ. στην Αθήνα. «Μέχρι να φτάσουν οι αναφορές στη Βαρσοβία, έχει αφαιρεθεί κάθε στοιχείο που μπορεί να προκαλέσει υποψίες, έστω κι αν η πηγή των πληροφοριών έχει αξιολογηθεί σαν “αξιόπιστη”» αναφέρει η έρευνα.