Στον Κωνσταντίνο Καραμανλή, τον Ανδρέα Παπανδρέου και την κατάσταση στην Ελλάδα στα τέλη της δεκαετίας του 70 αναφέρεται το διαβαθμισμένο έγγραφο της αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα προς την Ουάσιγκτον που έφεραν στο φως τα Wikileaks.
Η αναφορά γράφτηκε το 1978 και ενώ αναφέρεται με κολακευτικά λόγια στον Κωνσταντίνο Καραμανλή απεύχεται το να γίνει πρωθυπουργός ο Ανδρέας Παπανδρέου
Η πρεσβεία κάνει αναφορά και στις Ένοπλες Δυνάμεις, το 1978 :
«Οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις παραμένουν οι πιθανοί κριτές της Ελληνικής πολιτικής. Ουσιωδώς συντηρητικές και έντονα δεμένες με το ΝΑΤΟ, τη Δύση και τις ΗΠΑ, παραμένουν έτοιμες να παρέμβουν για να σώσουν το Ελληνικό Έθνος εαν το κρίνουν απαραίτητο. Σήμερα, όπως και στο παρελθόν, εχθροί τους: οι διαταραχές, οι κομμουνιστές, και ο Ανδρέας Παπανδρέου».
Πιο αναλυτικά η αναφορά που αποκαλύπτουν τα wikileaks έχει ως εξής:
1. Ο Πρωθυπουργός Καραμανλής και ο ηγέτης της αντιπολίτευσης Ανδρέας Παπανδρέου, φαίνεται να συμφωνούν σε ένα πράγμα – ότι η Ελλάδα είναι ένα έθνος σε αναζήτηση εθνικής ταυτότητας.
2. Τα συμφέροντα των ΗΠΑ στην Ελλάδα και στην ανατολική Μεσόγειο είναι κατά ένα μεγάλο μέρος εξαρτημένα στην επίλυση αυτής της αβεβαιότητας.
Η Ελλάδα θα μπορούσε να επιλέξει την Δύση, κατι που θα εξασφάλιζε τα δικά μας πολιτικά, οικονομικά και αμυντικά συμφέροντα. Αλλα για να κινηθεί αποφασιστικά η Ελλάδα προς την Δύση θα πρέπει οι ηγέτες της να ξεπεράσουν την ιστορία – ενα εξαιρετικά δυσκολο έργο αλλα όχι αδύνατο. Η Ελλάδα όμως θα μπορούσε να απομακρυνθεί απο τις ΗΠΑ και να ακολουθήσει τα αρνητικά παραδείγματα του παρελθόντος της – μια πιο εύκολη επιλογή αλλα σίγουρα αναπόφευκτη.
3. Σήμερα το αποτέλεσμα ειναι ακόμη αβέβαιο και εξαρτάται απο τέσσερις παράγοντες
– Την ικανότητα της ελληνικής πολιτικής να απορροφήσει ραγδαίες κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές και να δημιουργήσει μια σταθερή, ευέλικτη δημοκρατία.
– Την ικανότητα της ελληνικής οικονομίας να μεταμορφωθεί σ’ ενα συγχρονο παραγωγικό μηχανισμό με έμφαση στην διατήρηση της ανάπτυξης και στην ελαχιστοποίηση των κοινωνικών συγκρούσεων.
– Στην ικανότητα της Ελλάδας και της Τουρκίας να λύσουν τις διαφόρες τους οι οποίες διαφορές τωρα στρεβλώνουν σοβαρά την πολιτική, τις οικονομικές και τις διεθνείς σχέσεις της Ελλάδας.
– Στις ενέργειες και τις επιλογές των Ηνωμένων Πολιτειών οι οποίες, αν και δεν θα προσδιορίσουν εξ’ολοκλήρου το αποτέλεσμα για την έρευνα της Ελλάδας για εθνική ταυτότητα, θα επηρεάσουν πολυ τα γεγονότα.
4. Στα τριάντα χρόνια της αμερικάνικης Συμμαχίας η Ελλάδα έχει περάσει από τη φτώχεια στη σχετική ευημερία. Ωστόσο ακόμη περιμένει για την δημιουργία ενός πολιτικού συστήματος, που να θεωρείται γενικά νόμιμο και να εχει την εμπιστοσύνη του ελληνικού λαού.
Από το 1974 επικρατεί ένα πολιτικό σύστημα που βασίζεται κυρίως στις αρχές ενός εξαιρετικού ανθρώπου του Κ. Καραμανλή.
Μπαίνουμε τώρα σε μια περίοδο που θα καθορίσει εάν το σύστημα μπορει να επιβιώσει μετά απο αυτον.
5. Ο Καραμανλής παρέλαβε ενα πολιτικό χάος και το διαμόρφωσε σε μια δημοκρατία. Πολλοί είχαν ελπίσει ότι θα ‘εκανε πολύ περισσότερα για τις δομές της χώρας αλλα αντι να θέσει τα θεμέλια για μια νέα πολιτική τάξη αποκατέστησε την παλιά.
6. Ο Παπανδρέου μπορεί να μη γίνει ποτέ πρωθυπουργός – Πολλά θα εξαρτηθούν από το αν μετα τον Καραμανλή, το κέντρο ή η δεξιά μπορουν να παραμείνουν ενωμένοι πίσω από έναν μόνο ηγέτη.
Αλλά επειδή ο Παπανδρέου θα έκανε και θα έλεγε σχεδον ο,τιδηποτε θεωρεί αναγκαίο για να γίνει πρωθυπουργός, είναι σχεδόν αδύνατο να προβλέψουμε τι θα κάνει εαν το πετύχει. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δέκα ετών εχει δηλώσει τα πάντα σε οτι αφορα την εσωτερική και την εξωτερική πολιτικη. Μόνο ο παθολογικός αντιαμερικανισμός του παραμένει σταθερός. Έτσι, είναι ασφαλές να πούμε ότι τα συμφέροντα των ΗΠΑ θα εξυπηρετηθούν καλύτερα εαν η φιλοδοξία του να γινει πρωθυπουργός δεν εκπληρωθεί.
7. Οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις παραμένουν οι πιθανοί κριτές της Ελληνικής πολιτική. Ουσιωδώς συντηρητικές και έντονα δεμένες με το ΝΑΤΟ, τη Δύση και τις ΗΠΑ, παραμένουν έτοιμες να παρεμβουν για να σώσουν το Ελληνικό Έθνος εαν το κρίνουν απαραίτητο. Σήμερα, όπως και στο παρελθόν, εχθροι τους: οι διαταραχές, οι κομμουνιστές, και ο Ανδρέας Παπανδρέου.
8. Προφανώς, η πολιτική δεν απέχει πολύ από την οικονομία σε αυτή τη χώρα. Τα τελευταία τριάντα χρόνια, η Ελληνική οικονομία έχει αυξηθεί ραγδαία χωρίς να μεταβληθουν οι παραδοσιακές κοινωνικές και οικονομικές δομές.
Ως αποτέλεσμα η Eλλάδα εχει αποφύγει πολλές από τις κοινωνικές και ψυχολογικές εντάσεις που άλλες κοινωνίες αντιμετωπίζουν καθώς πάνε από την υπανάπτυξη στον εκσυγχρονισμό. Ωστόσο στη πραγματικότητα η Αθήνα ειναι μια πόλη απο χωρικούς. Η Ελληνική οικονομία εξακολουθεί να είναι χτισμένη γύρω από μικρά καταστήματα, οικογενειακές επιχειρήσεις και παραδοσιακά καθεστώτα ιδιοκτησίας που δεν θα της επιτρέψουν να ανταγωνιστεί αποτελεσματικά στην παγκόσμια οικονομία.
Απαιτούνται αλλαγές προκειμένου να δημιουργηθουν μεγάλες οικονομίες
Η Ελληνική γραφειοκρατία αναπαράγει πιστά τις χειρότερες πτυχές των Οθωμανικων-Βυζαντινών προκατοχων τους. Ο δρομος προς μια σύγχρονη οικονομία θα είναι δύσκολος.
9. Οι βραχυπρόθεσμες οικονομικές προοπτικές ειναι πιο θετικές. Η ανάπτυξη υπερβαίνει τον Δυτικοευρωπαϊκό μέσο όρο, η ανεργία είναι σχεδόν ανύπαρκτη, και το συναλλαγματικό αποθεμα είναι υψηλό.
Ευλογημένη με μια ευνοϊκή γωγραφική θέση και με μια ισχυρή επιχειρηματική παράδοση, οι Έλληνες έχουν εκμεταλλεύτει στο επακρον τα πλεονεκτήματά τους.
10. Για πρώτη φορά από το Β ‘Παγκόσμιο Πόλεμο ένα μείζον πολιτικό πρόσωπο, ο Ανδρέας Παπανδρέου, παρουσιάζει μια διαφορετική εξωτερική πολιτική, για την Ελλάδα προς τη Δύση.
Η Ελλάδα βρίσκεται στα πρόθυρα της ένταξης στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Σε περίπτωση που αποδειχθεί επιτυχής θα δεσμευθεί σε ένα πλουραλιστικό δυτικό δημοκρατικό μέλλον. Ο Παπανδρέου ειναι κατά της ένταξης. ….
Καλώς ή κακώς, οι περισσότεροι Έλληνες θεωρούν οτι βρίσκονται σε μια ζωτικής σημασίας μάχη με την Τουρκία.
Ο Καραμανλής επιδιώκει να αντιμετωπίσει τη “τουρκική απειλή” με την υποστήριξη της Δύσης. Ο Παπανδρέου παίζοντας με τις ευρέως διαδεδομένες ελληνικές αμφιβολίες για τις προθέσεις της Δύσης, ισχυριζεται οτι οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ οχι μονο ειναι αναξιόπιστοι αλλα οτι ενισχύουν την Τουρκία.
11. Ο Καραμανλής θα ήθελε να αποφύγει τις δύσκολες επιλογές και αποφάσεις που θα καθορίσουν με σαφήνεια την πολιτική του.
12. Το ΑΙΓΑΙΟ είναι μια σταθερή κεντρική ιδέα στις εξωτερικές και εσωτερικές υποθέσεις της Ελλάδας. Πρόσφατα, επικρατεί μια παραπλανητική ηρεμία στην ελληνο-τουρκικη αντιπαράθεση για τα δικαιωματα στο Αιγαίο αλλα αυτη η γαλήνη δεν θα έπρεπε να μας κάνει να ξεχνάμε οτι τα τελευταια τέσσερα χρόνια,στο μυαλό των ελλήνων πάντα, η αντιπαραθεση στο Αιγαίο, έφτασε σε κρισιμο σημείο 2 φορές. Οι αμυντικές δαπάνες έχουν φτάσει επισης σε κρίσιμο σημειο καθώς χρησιμοποιούνται χρήματα που θα έπρεπε να επενδυθούν στην υγεία, στη στέγαση, στην εκπαίδευση και στην γεωργία για την αγορά όπλων. …
Εν ολίγοις, αν και το Αιγαίο δεν ειναι κρίσιμο ζήτημα αποτελεί ανοιχτή και δυνητικά θανατηφόρα πληγή. Είναι πολύ πιθανόν οι όποιοι κίνδυνοι προκύψουν κατά την αμερικανική συμβολή στην προσπάθεια επίλυσης του ζητήματος να αντισταθμιστούν από σημαντικά κέρδη
13. Ο Καραμανλής εχει μια καθιερωμένη εξωτερική πολιτική η οποια μαλλον δεν προκειται να αλλάξει τα επόμενα χρόνια. Αν και ειναι δεσμευμένος στη συμμαχία με τις ΗΠΑ και την Δύση η γνώμη του ειναι οτι οι σχέσεις πρεπει να μπορούν να προσαρμοστούν μπροστα στην ελληνο-τουρκική αντιπαράθεση. Οπότε επιδιώκει να χειραγωγήσει τις ΗΠΑ για να αποκτήσει την μέγιστη δύναμη απενάντι στους Τούρκους. Πάντως οι πολιτικές του πεποιθήσεις στο σύνολο τους ειναι υπερ της συμμαχίας Ελλάδα-ΗΠΑ.
14. Στο θέμα της Κύπρου θα προτιμούσε η Ελληνική συμμετοχη να μην ηταν μεγάλη. Έχοντας ήδη αναγνωρίσει και όλα τα κύρια θέματα ουσίας: διζωνικότητα, ένα ομοσπονδιακό σύστημα, μια μεγάλη τουρκοκυπριακή ζώνη – η ελληνική κυβέρνηση δεν θέλει να αναλάβει την πρωτοβουλία για την διευθέτηση λύσης.
Ειναι σχεδόν δεδομένο οτι μια οποιαδήποτε λύση θα ηταν ανεπιθύμητη στην Ελλάδα… εφόσον υπάρχει η ένταση στο Αιγαίο. Ο Καραμανλής τάχθηκε υπερ μιας συμβιβαστικής λύσης στην ελληνο-τουρκικη αντιπαράθεση στο Αιγαίο κατι που θα χορηγούσε στην Τουρκία σημαντικά δικαιώματα. Γνωρίζει οτι μια ένοπλη σύγκρουση με την Τουρκία θα ηταν καταστροφική για την Ελλάδα. Όπως και στην Κύπρο το πρόβλημα ειναι η βελτίωση της κατάστασης πέρα απο την αποδοχή των αρχών, δηλαδη στην εφαρμογή τους σε μια επίλυση του ζητήματος.
15. Τα συμφέροντα των ΗΠΑ στην Ελλάδα ειναι σαφή, θέλουμε να δουμε να σταθεροποιηθεί η δημοκρατία, να μειωθεί η ένταση στις ελληνο-τουρκικές σχέσεις και να ενισχυθεί η ασφάλεια αλλα και η οικονομική και πολιτική σχέση της Ελλάδας με τη Δύση. Ο Τζόν Φόστερ Ντουλες δήλωσε οτι η Ελλάδα “ειναι ενα ψάρι γαντζωμενο στο αγκυστρι”, χωρίς καμία εναλλακτική λύση στην αμερικανικη συμμαχία. Ακόμα και σήμερα η Ελλάδα δεν εχει καμία εύκολη εναλλακτική λύση και οι Σοβιετικοί κλίνουν σαφέστατα προς την Τουρκία και όχι την Ελλάδα. Αλλα οι σχέσεις ΗΠΑ-Ελλάδας μπορει να έχουν καθοδικοί πορεία με την σκιά του Παπανδρέου ως υπενθύμιση για τους κινδύνους που μπορεί να ακολουθήσουν.
16. Στην παρούσα φάση δεν εχουμε καλύτερο άνθρωπο στην Ελλάδα απο τον Καραμανλή… Παραμένει ακόμη ο ισχυρότερος ηγέτης αυτής της χώρας και ένας άνθρωπος που έχει πολλά κοινά με τους δικούς μας στόχους. Το πρόβλημα ειναι πώς να το πάμε στην κατευθυνση που θα θέλαμε να πάει. Ο πειρασμός ειναι να το πιέσουμε αλλα με αυτον τον τρόπο κινδυνέυουμε να του προκαλέσουμε αρνητικά συναισθήματα. Εξάλλου δεν υπάρχει απόδειξη οτι η πιέση θα λειτουργούσε. Ειναι πεισματάρης και ενδιαφέρεται μόνο οταν υπάρχει κέρδος για τα ελληνικά συμφέροντα. Ειναι γεγονός οτι τώρα ειναι αντιμέτωπος με μια αποτελεσματική αντιπολίτευση οπότε πρέπει να ειμαστε προσεχτικοί.
17. Μπαίνουμε σε μια περίοδο στις σχέσεις μας με την Ελλαδα που θα μπορουσε να γίνει πιο περιπλοκη και πιο δύσκολη απ’οτι ηταν τα τελευταία τρία χρόνια. Απο το 1974 έχουμε σκυψειι το κεφάλι με την ελπίδα οτι τα πράγματα θα βελτιωθούν – και ετσι κι εγινε. Τώρα, στον απόηχο της χούντας, υπάρχει κινητικότητα και αλλαγή. Απο την πλευρά μας απαιτειται η συνεχής προσπάθεια να καθησυχάσουμε τους Έλληνες σε όλα τα επίπεδα και να τους επιβεβαιώσουμε οτι δεν θυσιαζουμε τους προβληματισμούς τους για τα συμφέροντα μας.
Η αμερικάνικη αμεροληψία στην περιοχή ειναι ξεκάθαρη για την Ουασινγκτον ωστοσο η εννοια αυτη ειναι δύσκολο να κατανοηθεί απο τους περισσότερους Έλληνες οι οποιοι πιστεύουν οτι εαν κάποιος δεν ειναι πλήρως μαζί τους τότε ειναι εναντίον τους. Με το νέο έτος εαν παραβλέψουμε αυτη την ατυχή αλλα πραγματική ελληνική τάση να βλέπει τα πραγματα μόνο άσπρα ή μαύρα τότε θα κάνουμε τα προβλήματα μας πιο δυσεπίλυτα.
Πρέπει να κάνουμε το “περιτύλιγμα” μας πιο ελκυστικό και να βρουμε αποτελεσματικούς τρόπους να πείσουμε τους Έλληνες οτι οι προσπάθειες μας θα προστατευσουν και θα ενισχύσουν τα εθνικά τους συμφέροντα. Να προσέξουμε, επίσης να μην αναζωπυρωθουν οι φλόγες του αντιαμερικανισμου και κάνουν πιο αδύναμη τη θέση του Καραμανλή στην προσπάθεια του να ωθήσει την χώρα του σε μια στενότερη σχέση με τη Δύση.