Το ναζιστικό θηρίο εγκλωβισμένο το 1944, στη φλεγόμενη φυλακή του, που τα αόρατα κάγκελά της σφυρηλατούσαν νύκτα και μέρα οι δυνάμεις της ελευθερίας, ανέμενε εκδικητικό και επιθετικό το μοιραίο τέλος. Η θηριώδης προέλευση του διαφάνηκε από τα ανήκουστα σε βαρβαρότητα και σκληρότητα εγκλήματα που διέπραξε κατά τους επιθανάτιους ρόγχους της ύπαρξης του.’’
Στις 28 Αυγούστου 1944, ενώ οι καμπάνες ετοιμάζονταν: να ηχήσουν χαρμόσυνα και λυτρωτικά αναγγέλλοντας το τέλος του χιλιόχρονου Γ΄ Ράιχ, οι Γερμανοί επέδραμαν με πρωτοφανή αγριότητα κατά του ελληνικού χωριού της Κισάμου Μαλάθηρο και εκτέλεσαν ένα από τα πιο στυγερά κακουργήματα της απαίσιας κατοχής τους.
Οι κάτοικοι της Μαλαθήρου, ριζωμένοι στην κακοτράχαλη πατρογονική τους γη ετοίμαζαν τα σύνεργα με τα οποία θα τρυγούσαν τους γλυκείς καρπούς του Διονύσου.
Τον τρύγο του έτους αυτού περίμεναν με μεγάλη χαρά, γιατί θα τους έδινε το θαυμάσιο ποτό, με το οποίο θα γιόρταζαν την απολύτρωση τους από τα δεσμά της χιτλερικής σκλαβιάς.
Για τη συντριβή του τρομερού δυνάστη οι Μαλαθηριανοί υπέθαλπαν Άγγλους στο χωριό τους, που με τους ασυρμάτους μετέδιδαν πολύτιμες πληροφορίες στη Μέση Ανατολή και παρείχαν άσυλο στους Κρητικούς απόστολους της εξέγερσης. Την πατριωτική τους αυτή δράση πληροφορήθηκαν οι Γερμανοί και αποφάσισαν να εξολοθρεύσουν τη Μαλάθηρο.
Δεν είχε ακόμη πυρπολήσει τον ορίζοντα η αυγή με τις υπερκόσμιες ανταύγειές της, όταν στις 28 Αυγούστου 1944 εξαγριωμένες ομάδες δολοφόνων άρχισαν να κυκλώνουν το χωριό.
Ουδένα κακομεταχειρίζονταν κατά το πρώτο αυτό στάδιο της επιχείρησης τους. Κατά το δεύτερο οι επιδρομείς, που επακολούθησαν ούρλιαζαν σαν αλλοκόσμιες παρουσίες και κλωτσούσαν βάναυσα τις πόρτες των σπιτιών, αναγκάζοντάς τες να υποχωρούν από τα δυνατά χτυπήματα. Περίτρομοι ξυπνούσαν οι χωρικοί σαν από εφιαλτικό όνειρο και έβλεπαν πλάι τους τους σφαγείς, που τους άρπαζαν και τους οδηγούσαν στο δημοτικό σχολείο και στη θέση Πατήματα του χωριού.
Εξαντλητική και ιεροεξεταστική, ήταν η ολοήμερη ανάκριση των ανδρών. «Πού είναι οι Άγγλοι, πού είναι τα όπλα, πού είναι ο πομπός του ασυρμάτου”, ήταν οι στερεότυπες ερωτήσεις.
Στις αρνητικές απαντήσεις των παλικαριών τρομερά και θανατηφόρα κτυπήματα καταφέρονταν εναντίον τους .Το αίμα από τις πληγές είχε καταβρέξει τα φτωχικά τους ρούχα και σχημάτιζαν μια εικόνα ανατριχιαστική και τρομακτική.
Οι Φοβεροί Άννες και Καϊάφες δεν εκμαίευσαν τελικά το μυστικό που θα τους έδινε το πράσινο φως.
Οι προίκες των κοριτσιών, τα χρυσαφικά των σπιτιών, τα ζώα τον χωρίου και άλλα ακριβά προϊόντα του πέρασαν στα χέρια των Ευαγγελιστών της «Νέας τάξης Πραγμάτων”
Σαν νοικοκύρηδες προπαρασκεύαζαν από τα ζώα του χωριού τη μεσημεριάτικη πλούσια ευωχία τους, που θα τη συμπλήρωνε η οινοποσία από τα εκλεκτά κρασιά των σπιτιών. Στο υπόγειο του σπιτιού του, όπου και τα βαρέλια είχε κρυφτεί ο μικρός Γεώργιος Καρτσωνάκης.
Οι Γερμανοί επεσήμαναν την καλή ποιότητα του κρασιού πηγαινοέρχονταν και άφηναν ανοιχτές τις κάνουλες των βαρελιών. Ο μικρός ασυλλόγιστα τις έκλεινε. Ανεξήγητο έμεινε το . γεγονός στους Γερμανούς, γιατί δεν μπορούσαν να φανταστούν ότι κάτοικος με κίνδυνο της ζωής του προνοούσε για το κρασί του.
Το απόγευμα μια θλιβερή συνοδεία σχηματίστηκε, που την έκλεισαν πάνοπλοι οι σφαγείς απ΄ όλες τις πλευρές.
61 μάρτυρες βάδιζαν στο δύσβατο δρόμο και κανένας δεν άρθρωνε λέξη. Τα μάτια ερευνητικά στρέφονταν προς όλες τις κατευθύνσεις και αναζητούσαν εξιχνίαση της πορείας. Όλοι προαισθάνονταν το μεγάλο κακό, αλλά και κανείς δεν ήθελε να πιστέψει. Ήλπιζαν ότι θα τους φυλάκιζαν στη Βαστίλη της Κρήτης, Αγιά.
Παρατηρούσαν κατά τη μοιραία τους αυτή πορεία τις καθίστρες τους κάτω από την σκιά των δέντρων και η χαρά τους ράγιζε από οδύνη και σπαραγμό.
Ποτέ μέχρι τότε δεν τις είχαν παρατηρήσει με τόση περιπάθεια και νοσταλγία Τα αμπέλια με τα ώριμα σταφύλια τους θύμιζαν τις ευτυχισμένες μέρες του τρυγητού. Ο ήλιος που έτρεχε προς τη δύση του τους φάνηκε μελαγχολικός και βιαστικός. Ήθελαν να τον καθήλωναν στη θέση του επειδή ήλπιζαν ότι η παρουσία του στηνουράνια θάλασσα θα απέτρεπε τους δολοφόνους από το φρικαλέο τους έγκλημα.
Στη θέση Φαράγγι το όνειρο διαλύθηκε και ή ελπίδα έγινε οικτρά πλάνη. Οι κάννες των όπλων και των πολυβόλων στράφηκαν κατά πάνω τους. Δεν πρόλαβαν να συνειδητοποιήσουν την απειλή και ένιωθαν τσιμπήματα στο σώμα τους. ΄Έβλεπε ο ένας τον άλλο να σωριάζεται και να καλεί σε βοήθεια. Σε λίγα λεπτά και οι 61 είχαν πέσει στη γη. Βαριές ανάσες πόνου και απόγνωσης έβγαιναν από λίγα στόματα. Οι απόστολοι του θανάτου και του ολέθρου ξέκοψαν από τις θέσεις τους και σαν απόκοσμα φαντάσματα πηδούσαν πάνω από τα αιμόφυρτα κορμιά και φύτευαν την κολασμένη χαριστική βολή.
Ο παντοτινός ύπνος, πλάι από το ασίγαστο θρόισμα των δέντρων του χώρου της θυσίας με τους βόμβους των φτερών τους, φαίνονταν σαν να γιουχαΐζουν τους δολοφόνους. Η σκιά του λυκόφωτος κάλυψε τα σώματα των μαρτύρων σαν να ήθελε να τα αποκρύψει από τις γυναίκες, που κατέφτασαν με την πικραμένη τους όψη.
Συγκλονιστική είναι η αφήγηση του Ιωάννη Καρτσωνάκη, ιερέα του χωριού, που επέζησε από τους 61, ο οποίος πεσμένος ανάμεσα στους συγχωριανούς του αιμορραγούσε και από τα τρία τραύματα, που είχε δεχτεί. Οι βρικόλακες της χαριστικής βολής τον πλησίασαν από αριστερά και δεξιά.
Επειδή η πληγή στο κεφάλι κατά την ανάκριση φάνταζε σαν χαριστική βολή, ούτε ο ένας ούτε ο άλλος τον πυροβόλησε. Ο τελευταίος ενδιαφέρθηκε για την πληρωμή του, αφαιρώντας τον αρραβώνα του.
Τους κρότους τον πολυβόλων διαδέχτηκε ένας ασταμάτητος και ασυγκράτητος θρήνος των γυναικών, που ξεχύθηκαν από τα σπίτια τους. Σαν ιέρειες αρχαίας τραγωδίας έστησαν τα σπαραξικάρδια κλάματά τους στη λαγκαδιά εκείνη του θανάτου. Ενώ οι δολοφόνοι αναχωρούσαν από το φαράγγι σαν κολασμένες σκιές της νύκτας, οι γυναίκες με τα αδύνατα χέρια φόρτωσαν μερικούς στα ζώα και μετέφεραν στο χωριό τους, όλη τη νύχτα, τα παγωμένα τους σώματα.
Η σύγχυση και ο τρόμος κορυφώθηκαν, όταν διαδόθηκε ότι οι Γερμανοί θα επέστρεφαν να ολοκληρώσουν το έγκλημα τους με την εκτέλεση και των γυναικών. Το νεκροταφείο τον χωριού δέχτηκε τα ταλαιπωρημένα κορμιά των μαρτύρων.
Το δράμα των γυναικών, συνεχιζόταν για πολλά χρόνια. Τις τρικυμισμένες ψυχές τους πίεζε η φροντίδα της διατροφής των μικρών παιδιών τους και σπάρασσε η σκέψη της αποκατάστασής τους. Η γυναικοκρατία με όλες τις τραγικές συνέπειες της επικράτησε στο χωριό.
Μαυροφορεμένες γυναίκες με βαριά τσεμπέρια έβλεπες παντού να κυκλοφορούν και να εργάζονται. 0 λαϊκός τραγουδιστής, που του έσβησε το γέλιο η τραγωδία της Μαλαθήρου συνέθεσε το ποίημα, που και σήμερα ακόμη τραγουδιέται με ανατριχίλα στις ξεφάντωσες και τα γλέντια: «Μαλάθηρο όμορφο χωριό, άξιο και τιμημένο και πουν οι γι’ αντρειωμένοι σου τα όμορφα πολικάρια. Μπαμπέσικα τα πιάσανε οι Γερμανοί οι σκύλοι και εκυλίσανέ μου τα»
Ξανάβρε τη χαμένη ζωή της η Μαλάθηρος, τα μικρά κοπέλια μεγάλωσαν και το χωριό τους απέκτησε τους άνδρες του. Το γέλιο και η χαρά ξαναγύρισαν στη ρημαγμένη εκείνη γη. Όνειρο εφιαλτικό ήταν η μακάβρια εκείνη 28 Αυγούστου 1944.
Οι Μαλαθηριανοί την τελευταία Κυριακή του Αυγούστου τελούν μνημόσυνο των 60 θυμάτων της χιτλερικής απανθρωπιάς. Τα αιματηρά φαντάσματα του παρελθόντος παρελαύνουν τότε από τις γειτονιές του χωριού.
Η Επιτροπή Καταγραφής Ωμοτήτων του Νίκου Καζαντζάκη για την εκτέλεση 61 πατριωτών στη Μαλάθυρο
[…] Με τις οδηγίες του προδότη την αποφράδα ημέρα της 28-08-1944 Γερμανικά στρατεύματα περικύκλωσαν το χωριό, μπήκαν μέσα στις γειτονιές και άρχισαν να συλλαμβάνουν τους άνδρες και τις γυναίκες.
Τους άνδρες του μάζεψαν σε σπίτι, στο Πάνω Χωριό, σε πατητήρια στα Μπαχαδιανά και στο Σχολείο. Είχαν συλλάβει 61 άνδρες από το χωριό και 2 από άλλα χωριά.
Μετά την συγκέντρωση τους είπαν ότι είχαν πληροφορίες και αποδείξεις ότι στο χωριό υπήρχαν Άγγλοι, ασύρματος και πυρομαχικά και πως εντός δύο ωρών θα πρέπει να τους τα παραδώσουν όλα, αλλιώς θα τους εκτελέσουν. Ενώ όλα αυτά υπήρχαν, δεν φοβήθηκαν ότι θα τουφεκιζόταν από τον κατακτητή και απάντησαν ότι δεν υπάρχει τίποτα από όλα αυτά…
Μετά και από τη λεηλασία του χωριού το απόγευμα κατά την 6η περίπου ώρα οι Γερμανοί οδηγούν με φάλαγγα τους 63 συλληφθέντες Μαλαθυριανούς στον τόπο της εκτέλεσης τους, στο φαράγγι περίπου 2 χλμ. μακριά, όπου άλλοι Γερμανοί είχαν καταλάβει τις δύο πλευρές του φαραγγιού, και είχαν οργανώσει το χώρο της εκτέλεσης τοποθετώντας πολυβόλα. Στο φαράγγι έφτασαν οι 58 γιατί στην διαδρομή οι Γερμανοί εκτέλεσαν τους 5 τελευταίους της φάλαγγας. Όταν έφτασαν στον τόπο της θυσίας όπως προχωρούσαν τους γάζωναν οι ριπές των πολυβόλων…
«Ήταν δραματική κι εφιαλτική στιγμή για μένα», διηγιόταν ο παπά Γιάννης Καρτσωνάκης, μετέπειτα εφημέριος της Μαλαθύρου, που έχει φύγει πια για να συναντήσει τους 60 συγχωριανούς του. Την εποχή εκείνη δεν ήταν παπάς, μα λαϊκός, κι ο μόνος που γλύτωσε από τη μεγάλη σφαγή. «Τραυματισμένος και καταματωμένος από τους ξυλοδαρμούς και την εκτέλεση, δάγκωνα το χώμα, καθώς άκουγα δίπλα μου το ψυχορράγημα των συγχωριανών μου. αντιλήφθηκα τον Γερμανό μπροστά μου και προετοιμάστηκα για το τελειωτικό χτύπημα.
Μα εκείνος έσκυψε και, πιάνοντας το χέρι μου, τράβηξε τον αρραβώνα από το δάχτυλό μου. Αλλά η βέρα δεν έβγαινε. Νόμιζα πως θα καταλάβαινε πως ήμουν ακόμη ζωντανός ή πως θα μου έκοβε το δάχτυλο.
Μα τελικά το δαχτυλίδι, μέσα στα αίματα, γλύστρισε στο χέρι του Γερμανού και εγώ έμεινα ακίνητος, αναίσθητος, δεν ξέρω για πόση ώρα, ώσπου άκουσα τις φωνές των γυναικών και διάκρινα τη μορφή της γυναίκας μου που ερχόταν κι έκλεισα πάλι τα μάτια, ανίκανος να κουνηθώ απ’ τους πόνους, την εξάντληση, την αιμορραγία και τον ψυχικό κλονισμό που είχα υποστεί…»
Θλιμμένες πώς είναι οι κορφές
Θλιμμένες πως είναι οι κορφές στην Αγριοκεφάλα,
τ’ Αποπηγάδι είναι χλωμό και παραπονεμένο.
Βουνά κι ήντα ’ναι η λύπη σας κι η παραπόνεσή σας;
Ήντα ’ναι η μαύρη καταχνιά κι η γ’ ερημιά στα πλάγια;
Ρούματα και Κακόπετρος, Μαλάθυρος και Φλώρια,
Αγία Ειρήνη, Κάντανος, είναι χωριά δικά μας,
περήφανα και ξακουστά, μα πέσαν οι κουρσάροι,
σα λούπηδες οι Γερμανοί κι ερήμαξαν τον τόπο,
λεβέντες εσκοτώσανε, παιδιά, γυναίκες, άντρες.
Για κείνους είναι η θλίψη μας.
(ριζίτικο)
Τα ονόματα των ομαδικών εκτελεσθέντων από τους Γερμανούς στη θέση Φαράγγι την 28/8/1944, κατοίκων της Κοινότητος Μαλαθύρου λόγω της από 1941-1944 εθνικής δράσης τους
- Τζωρτζάκης Μιχαήλ του Χαραλάμπους, Πρόεδρος Κοινότητας
- Μπαμπουνάκης Έμμαν. του Γεωργίου, Διδάσκαλος Κοινότητας
- Αναστασάκης Ιωάννης του Αντωνίου
- Αναστασάκης Αντών. του Εμμανουήλ
- Αναστασάκης Παναγ. του Αντωνίου
- Αρτεμάκης Κων)νος τοΰ Μιχαήλ
- Γναφάκης Εμμανουήλ του Θεοδώρου
- Δαράκης Κων/νος τοΰ Σπυρίδωνος
- Δαμουλάκης Αντώνιος
- Κουμής Επαμεινώνδας του Νικολάου
- Κουμάκης Δημήτριος του Κυριάκου
- Κουμάκης Εμμανουήλ του Ιωάννου
- Καρτσωνάκης Στέφανος του Μιχαήλ
- Καρτσωνάκης Γεώρ. του Σπυρίδωνος
- Καρτσωνάκης Μιχαήλ του Δημητρίου
- Καρτσωνάκης Γεώργιος του Μιχαήλ
- Καρτσωνάκης Αντών. του Δημητρίου
- Καρτσωνάκης Κων/νος του Εμμανουήλ
- Καρτσωνάκης Αντώνιος του Ιωάννου
- Καρτσωνάκης Μιχαήλ του Κων/νου
- Καρτσωνάκης Δημόκρ. του Εμμανουήλ
- Καρτσωνάκης Γεώργιος του Εμμανουήλ
- Κορναράκης Δημήτριος του Γεωργίου
- Κιρκοράκης Γεώργιος του Βασιλείου
- Λουβιτάκης Κων/νος του Αντωνίου
- Λουπασάκης Γεώργιος Εμμανουήλ
- Μπαμπουνάκης Ιωάννης του Δημητρίου
- Μπαμπουνάκης Μιχαήλ του Δημητρίου
- Μπαμπουνάκης Δημήτριος του Θεοδώρου
- Μπαμπουνάκης Μίνος του Δημητρίου
- Μπαμπουνάκης Αντών. του Θεοδώρου
- Μπαμπουνάκης Νικόλαος του Θεοδώρου
- Μπαχαδάκης Μιχαήλ του Τζανή
- Μπαχαδάκης Έμμαν; του Δημητρίου
- Μπαχαδάκης Δημήτρ. του Αντωνίου
- Μπαχαδάκης Έμμαν. του Σπυρίδωνος
- Ξενικάκης Στυλιανός του Βασιλείου
- Ξενικάκης Ιωάννης του Στυλιανού
- Παπαδάκης Στυλιανός του Νικολάου
- Παπαδάκης Γεώργιος του Αντωνίου
- Παπαδάκης Εμμανουήλ του Αντωνίου
- Πατεράκης Γεώργιος του Ιωάννου
- Σημαντηράκης Στυλιαν. του Αντωνίου
- Σημαντηράκης Μενέλαος του Στυλιανού
- Σημαντηράκης Γεώργιος του Στυλιανού
- Σημαντηράκης Έμμαν. του Στυλιανού
- Στεφανουδάκης Αποστολ. του Μάρκου
- Στεφανουδάκης Ιωάν. του Αποστόλου
- Στεφανουδάκης Έμμαν του Κων/νου
- Σκανδαλάκης Νικόλαος του Κων/νου
- Σκανδαλάκης Σταύρος του Κων/νου
- Σκανδαλάκης Γεώργιος του Κων/νου
- Σκανδαλάκης Θεοχάρης του Γεωργίου
- Σκανδαλάκης Γεώργιος του Δημητρίου
- Σκανδαλάκης Στυλιανός του Ιωάννου
- Σηφοδασκαλάκης Γεώρ. του Ιωάννου
- Τζωρτζάκης Ιωάννης του Χαραλάμπους
- Τζωρζάκης Χαράλαμπος του Εμμανουήλ
- Τζανακάκης Στυλιανός του Αντωνίου
- Ψαράκης Ανδρέας του Μανούσου Εκτελέστηκε στη φυλακή Αγιάς το 1944
- 62. Σκανδαλάκης Έμμαν. του Ιωάννου
Ο Λουβιτάκης Αναστάσιος του Μιχαήλ πνίγηκε το 1944 από τους Γερμανούς κατά τη μεταφορά του στην Αθήνα και αποτελεί το 62ο νεκρό της Μαλαθύρου.
malathiros.blogspot.gr, agonaskritis.gr