Του Δημήτρη Τσιριγώτη
Όσο για εκείνους τους συναδέλφους που έσπευσαν να προσυπογράψουν από την αρχή την εφαρμογή της αυτοαξιολόγησης χωρίς, στην συντριπτική τους πλειοψηφία να έχουν στοιχειωδώς ενημερωθεί για το τι πρόκειται, θεωρώ ότι δημιουργούν ένα οξύμωρο σχήμα. Αποφάσισαν να αναλάβουν υπεύθυνοι μιας διαδικασίας επιδεικνύοντας ανευθυνότητα (αφού έβαλαν την υπογραφή τους σε κάτι για το οποίο δεν είχαν ιδέα). Εύχομαι τούτη να είναι η μόνη ανεύθυνη πράξη που είναι διατεθειμένοι να κάνουν και να επανορθώσουν στο μέλλον.
15 ΔΕΙΚΤΕΣ ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΓΗΣ ΜΕ ΠΟΛΛΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΑ
Υπάρχουν 15 δείκτες οι οποίοι σύμφωνα με τη διαδικασία αυτοαξιολόγησης πρέπει να εξεταστούν από τις ομάδες εργασίας.( Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα -Τόμος ΙΙΙ) Σε κάθε δείκτη υπάρχουν κάποια κριτήρια που γεννάνε κάποια ερωτηματικά. Σας αναφέρω μερικά από αυτά:
Α) Δείκτης Αξιολόγησης 2.2: Διαχείριση και αξιοποίηση μέσων και πόρων
Μεταξύ των άλλων αναφέρει επί λέξει:
«η συνεργασία του σχολείου με τοπικούς και άλλους φορείς για την εξεύρεση πρόσθετων μέσων ή πόρων» .Είναι σαφής ,πιστεύω, η οδηγία για αναζήτηση χρημάτων από μη κρατικούς φορείς και ιδιώτες με αντάλλαγμα τη συνεργασία του σχολείου. Αλήθεια τι είδους συνεργασία εννοεί ;Νομίζω ότι εύκολα μπορούμε να καταλάβουμε.
Β) Δείκτης Αξιολόγησης 3.1: Ανάπτυξη και εφαρμογή διδακτικών πρακτικών
Μεταξύ των άλλων αναφέρει επί λέξει:
«Παρατήρηση επιλεγμένων διαστάσεων της διδασκαλίας από συνάδελφο ίδιας ή διαφορετικής ειδικότητας» καθώς επίσης και «Συγκέντρωση των απόψεων των μαθητών με ερωτηματολόγιο σχετικά με ορισμένες πτυχές της διδασκαλίας στην τάξη». Δηλαδή με λίγα λόγια το υπουργείο προτείνει ως μοναδική μέθοδο βελτίωσης της διδασκαλίας του εκπαιδευτικού να λάβει υπόψη του τις γνώμες των συναδέλφων και των μαθητών για τον τρόπο διδασκαλίας του. Η περίπτωση της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών από ανθρώπους που είναι ειδικοί στους τομείς τους δεν περνάει καν από το μυαλό της ηγεσίας του υπουργείου; Είναι σαφές ότι το υπουργείο διαλέγει τη πιο φθηνή (με διπλή σημασία) λύση.
Γ) Δείκτης Αξιολόγησης 3.2: Ανάπτυξη και εφαρμογή παιδαγωγικών πρακτικών και πρακτικών αξιολόγησης των μαθητών
Μεταξύ των άλλων αναφέρει επί λέξει:
«Καταγραφή των απόψεων των μαθητών ή και των γονέων με ερωτηματολόγιο σχετικά με την ποιότητα των παιδαγωγικών πρακτικών και των πρακτικών αξιολόγησης» καθώς επίσης και «Το ερωτηματολόγιο προτείνεται να δοθεί από άλλο συνάδελφο στο τέλος μιας διδακτικής ώρας στους μαθητές». Δηλαδή με λίγα λόγια εκτός από τους μαθητές άποψη για τις παιδαγωγικές πρακτικές που εφαρμόζουμε θα έχουν πλέον και οι γονείς .Και μάλιστα η άποψη αυτή θα εκφράζεται και γραπτώς με τη χρήση ερωτηματολογίου. Αλήθεια έχουν σκεφτεί οι εμπνευστές αυτών των προτάσεων τι δύναμη παρεμβατικότητας δίνεται ,με αυτόν τον τρόπο, στους γονείς; Άρα από εδώ και στο εξής οι εκπαιδευτικοί θα αξιολογούνται μόνο από το σώμα των αξιολογητών ,τον διευθυντή εκπαίδευσης, το σχολικό σύμβουλο, τον διευθυντή της σχολικής μονάδας, τους συναδέλφους του (όχι απαραίτητα της ίδιας ειδικότητας) , τους μαθητές και τους γονείς. Και ποιοι θα είναι οι ειδικοί σύμβουλοι που θα βοηθούν στην βελτίωση των εκπαιδευτικών; Μα οι συνάδελφοί τους, οι μαθητές και οι γονείς, φυσικά.
Δ) Δείκτης Αξιολόγησης 4.1: Σχέσεις μεταξύ εκπαιδευτικών – μαθητών και μεταξύ των μαθητών Μεταξύ των άλλων αναφέρει επί λέξει:
«Παρατήρηση των αλληλεπιδράσεων των μαθητών με τους εκπαιδευτικούς σε διάφορες ευκαιρίες συνάντησής τους».
«Παρατήρηση των αλληλεπιδράσεων των μαθητών μεταξύ τους είτε στο περιβάλλον της σχολικής τάξης είτε εκτός σχολικής τάξης».
«Βιντεοσκόπηση/μαγνητοφώνηση διδασκαλίας για τη διερεύνηση των αλληλοδράσεων που αναπτύσσονται είτε ανάμεσα στους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές, είτε ανάμεσα στους μαθητές».
Πιστεύω ότι και μόνο με τα παραπάνω το «1984» του Όργουελ μπορεί να θεωρείται πλέον παρωχημένο και λάιτ. Αυτό που μας προτείνουν λοιπόν οι εμπνευστές της αυτοαξιολόγησης με τις προτάσεις αυτές είναι να γίνουμε εμείς οι εκπαιδευτικοί οι «Τα Μάτια» του «Μεγάλου Αδελφού» στα σχολεία μας.
Ε) Δείκτης Αξιολόγησης 4.2: Σχέσεις του σχολείου με γονείς και συνεργασίες με εκπαιδευτικούς-κοινωνικούς φορείς
Μεταξύ των άλλων αναφέρει επί λέξει:
«Ανάλυση περιεχομένου αναφορών τοπικών μέσων μαζικής ενημέρωσης σε δραστηριότητες ή θέματα που αφορούν το σχολείο». Δηλαδή μεταξύ άλλων προτείνει να συναντώνται οι εκπαιδευτικοί με γονείς και άλλους κοινωνικούς φορείς και να αναλύουν την προς τα έξω εικόνα του σχολείου, σαν να πρόκειται για επιχείρηση.
ΣΤ) Δείκτης Αξιολόγησης 5.1: Εκπαιδευτικά προγράμματα και καινοτομίες, υποστηρικτικές και αντισταθμιστικές παρεμβάσεις
Μεταξύ των άλλων αναφέρει επί λέξει:
«Καταγραφή και επεξεργασία στοιχείων που αφορούν στις πρακτικές υιοθέτησης καινοτόμων δράσεων για την αντιμετώπιση προβλημάτων στο χώρο του σχολείου και υποστήριξη ορισμένων κατηγοριών μαθητών». Αναρωτιέμαι πως μπορεί να πεισθεί κάποιος για τις αγαθές προθέσεις του υπουργείου να βοηθήσει τους μαθητές εκείνους που έχουν διάφορα προβλήματα τα οποία δυσχεραίνουν τη πρόοδο τους όταν σχεδόν όλοι οι τομείς αντισταθμιστικής αγωγής έχουν ή καταργηθεί ή περιοριστεί δραματικά(τάξεις υποδοχής και Ελληνομάθειας για τους μαθητές που δεν μιλούν καλά την ελληνική, Ενισχυτικής Διδασκαλίας για το γυμνάσιο και Πρόσθετης Διδακτικής Στήριξης (Π.Δ.Σ) για το λύκειο για τους μαθητές με μαθησιακές αδυναμίες, Παράλληλη Στήριξη για μαθητές που αδυνατούν μόνοι τους να παρακολουθήσουν τα μαθήματα οπότε είναι αναγκαία η παρουσία εξειδικευμένου εκπαιδευτικού δίπλα στον μαθητή την ώρα του μαθήματος κ.α ).Άλλο λοιπόν είναι η καταγραφή των προβλημάτων και άλλο η πρόθεση για την ουσιαστική τους επίλυση.
Ζ) Δείκτης Αξιολόγησης 6.2: Επιτεύγματα και πρόοδος των μαθητών
Μεταξύ των άλλων αναφέρει επί λέξει:
«Σύγκριση της επίδοσης των μαθητών του σχολείου μας με την επίδοση μαθητών με παρόμοια κοινωνικο-οικονομικά χαρακτηριστικά από άλλα σχολεία (π.χ. ποσοστό μαθητών που παίρνει τίτλο απολυτηρίου, ποσοστό μαθητών που επιτυγχάνει στις πανελλαδικές εξετάσεις κ.λ.π).» Είναι ,πιστεύω, φανερή η διάθεση να κατηγοριοποιηθεί το σχολείο σε καλό ή κακό ανάλογα με την απόδοση των μαθητών και σε σύγκριση με τα άλλα σχολεία.
Η)Δείκτης Αξιολόγησης 7.1: Επίτευξη των στόχων του σχολείου
Μεταξύ των άλλων αναφέρει επί λέξει(ως ερώτημα διερεύνησης του δείκτη):
«Αξιοποιήθηκαν αποτελεσματικά οι νέες τεχνολογίες σε θέματα οργάνωσης, διοίκησης, προβολής και δημοσιότητας του σχολείου;» Αλήθεια τι είναι το δημόσιο σχολείο ώστε να επιδιώκει προβολή και δημοσιότητα;
Ο ΝΕΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
1) «Τα κάνει όλα και συμφέρει». Ο εκπαιδευτικός πρέπει να καταγράφει τα πάντα στο σχολείο με σκοπό να ανιχνεύει τα προβλήματα. Αυτό που κάνει όμως ιδιαίτερη εντύπωση ότι σε κανένα σημείο των ατέλειωτων σελίδων της ΑΕΕ δεν αναφέρει ότι κάποια από τα προβλήματα αυτά θα φροντίζει να τα λύνει το υπουργείο .Χαρακτηρίζει τους εκπαιδευτικούς ως τους αποκλειστικά υπεύθυνους να λύσουν όλα τα προβλήματα του σχολείου.
2) «Στο μικροσκόπιο των άλλων». Ο εκπαιδευτικός θα είναι ο υπόλογος και το αντικείμενο αξιολόγησης όλων των εμπλεκομένων με το σχολείο (συμπεριλαμβανομένων και των συναδέλφων του ,των μαθητών και των γονέων).
3) «Αυτός φταίει για όλα». Διαβάζοντας κανείς την ΑΕΕ εύκολα θα καταλάβει ότι πίσω από τις λέξεις κρύβεται μια τάση να δημιουργήσει στους εκπαιδευτικούς συμπλέγματα ενοχής για την χαμηλή ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης. Γιατί το κάνει αυτό; Μα φυσικά για να αποσπάσει την συναίνεση τους στην εφαρμογή της αυτοαξιολόγησης. Μάλιστα γι’ αυτό και το υπουργείο δεν ξεκαθαρίζει και το τοπίο περί υποχρεωτικότητας ή μη της συμμετοχής στις ομάδες εργασίας, και το αφήνει σε ένα επίπεδο «προαιρετικής υποχρεωτικότητας». Θέλει να φανεί ότι οι εκπαιδευτικοί συνυπογράφουν την εφαρμογή της αξιολόγησης και ότι συναίνεσαν χωρίς να υποχρεωθούν.
4) «Πωλητής και Διαφημιστής του σχολείου». Ο εκπαιδευτικός πρέπει να αναζητά και νέους μη κρατικούς πόρους .Επίσης πρέπει να φροντίζει για την σωστή προβολή της εικόνας του σχολείου προς τα έξω.
5) «Αξιολογώντας ακατάπαυστα» .Ο εκπαιδευτικός πρέπει να αξιολογεί διαρκώς και με κάθε τρόπο τους μαθητές του σχολείου και να βγάζει συμπεράσματα για τις επιτυχίες τους στις εξετάσεις σε σύγκριση με άλλα σχολεία ,κατηγοριοποιώντας με αυτό τον τρόπο το σχολείο του.
6) «Διεκπεραιωτικός». Ο εκπαιδευτικός πρέπει να τυποποιήσει τα πάντα που αφορούν τη διδασκαλία του ώστε να είναι μετρήσιμα και αξιολογήσιμα. Και αν ο σκοπός της αυτοαξιολόγησης είναι σύμφωνα με την ΑΕΕ «η διαμόρφωση κουλτούρας της αξιολόγησης στα σχολεία» αναρωτιέμαι μήπως δεν πρόκειται απλά για κουλτούρα αλλά για βαριάς μορφής εμμονή που θα καθορίζει όλη την εκπαιδευτική διαδικασία.
ΑΛΛΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΠΟΥ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ Ο ΕΛΛΗΝΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ
Χρειάζεται εμπιστοσύνη και παιδαγωγική ελευθερία .Μην τον μετατρέπετε σε προγραμματισμένη μηχανή χωρίς συναισθήματα .Έτσι τον καταργείτε σιγά σιγά. Αφήστε τον να συμμετάσχει στα αναλυτικά προγράμματα και σε όλα τα θέματα που αφορούν την Παιδεία. Βοηθήστε τον να βελτιωθεί με επιμόρφωση και όχι με αυτή τη μανία αξιολόγησης. Αφήστε τον να ζει με αξιοπρέπεια. Το πιο βασικό είναι να συνεχίσει να αγαπάει τη δουλειά του ,μην τον κάνετε να τη μισήσει. Μην τον παροπλίζετε. Χρειάζεται τα χέρια του να είναι δυνατά και ελεύθερα για να αγκαλιάζει σφιχτά τους μαθητές του και όχι δεμένα και αδύναμα.
* Ο Δημήτρης Τσιριγώτης είναι φυσικός