Ενώ πάνω από 4.000.000 πρόσφυγες από τη Συρία βρίσκονται σε χώρες που συνορεύουν με τη Συρία, τους τελευταίους μήνες βλέπουμε μια αύξηση του αριθμού των Σύρων που αναζητούν καταφύγιο κατά κύριο λόγο στην Ευρώπη.
Από το 2011 άλλωστε, έχουν υποβληθεί σχεδόν 429.000 αιτήσεις ασύλου από Σύρους σε ευρωπαϊκά κράτη.
Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (Υ.Α.) διεξάγει συνεχή παρακολούθηση, αξιολογήσεις, έρευνες, ομαδικές συζητήσεις και έχει καθημερινή επαφή με τους πρόσφυγες στην Ιορδανία, το Λίβανο, την Αίγυπτο και το Ιράκ, στη βάση των οποίων έχει εντοπίσει επτά βασικούς παράγοντες πίσω από αυτό το φαινόμενο.
Επτά παράγοντες που δίνονται σήμερα στη δημοσιότητα.
Οι πληροφορίες που συγκεντρώνονται εδώ αφορούν κυρίως τους Σύρους που ζουν ως πρόσφυγες στην περιοχή γύρω από τη Συρία, παρά τους ανθρώπους που διαφεύγουν απευθείας από τη Συρία. (Βλ. τηνΑνακοίνωση Τύπου της Υ.Α. στις 8 Σεπτεμβρίου 2015 σχετικά με τους λόγους που οδηγούν σε φυγή απευθείας από τη Συρία).
Όπως ανακοινώνεται από την Υ.Α., οι επτά κύριοι παράγοντες, είναι οι παρακάτω:
Απώλεια της ελπίδας
Καθώς η κρίση της Συρίας διανύει πλέον το πέμπτο έτος της και δεν υπάρχει καμία ένδειξη στον ορίζοντα για εξεύρεση λύσης, η ελπίδα σβήνει για πολλούς πρόσφυγες. Τα συναισθήματα αβεβαιότητας για το μέλλον επιδεινώνονται από τις άθλιες συνθήκες, οδηγώντας σε ένα αίσθημα απελπισίας και απόγνωσης.
Υψηλό κόστος διαβίωσης / Εμβάθυνση της φτώχειας
Οι πρόσφυγες στο Λίβανο αναφέρουν το υψηλό κόστος ζωής ως παράγοντα στην απόφασή τους για το αν θα μείνουν ή θα φύγουν. Στην Αίγυπτο, οι πρόσφυγες λένε ότι είναι όλο και πιο δύσκολο να πληρώσουν το ενοίκιό τους, να διαχειριστούν τα μεγάλα χρέη τους και να καλύψουν τις βασικές τους ανάγκες. Στην Ιορδανία, οι άνθρωποι που έχουν γνωστούς που έχουν φύγει, αναφέρουν την αδυναμία τους να συντηρήσουν την οικογένειά τους ως τον πιο συνηθισμένο λόγο γι αυτό.
Επίσης, το σωρευτικό αποτέλεσμα των τεσσάρων ετών στην εξορία με περιορισμένη πρόσβαση σε νόμιμη απασχόληση αναφέρεται ως μία αιτία. Σε πολλές περιπτώσεις οι πρόσφυγες έχουν δει από καιρό τις αποταμιεύσεις τους να εξαντλούνται, έχουν πουλήσει τα τιμαλφή τους και ζουν σε άθλιες συνθήκες σε ολόκληρη την περιοχή, παλεύοντας να πληρώσουν το ενοίκιο, να θρέψουν τις οικογένειές τους, καθώς και να καλύψουν βασικές τους ανάγκες.
Περιορισμένες ευκαιρίες βιοπορισμού
Χωρίς τη δυνατότητα να εργαστούν, πολλοί πρόσφυγες αγωνίζονται να τα βγάλουν πέρα. Η έλλειψη ευκαιριών βιοπορισμού ή πρόσβασης στην επίσημη αγορά εργασίας αναφέρθηκε ως πρόβλημα από πρόσφυγες στο Λίβανο, την Αίγυπτο και την Ιορδανία. Σύροι πρόσφυγες στο Ιράκ λένε ότι ο μεγάλος αριθμός των εσωτερικά εκτοπισμένων έχει αυξήσει τον ανταγωνισμό για τις θέσεις εργασίας στην περιοχή του Κουρδιστάν. Εν τω μεταξύ, οι ευκαιρίες για απασχόληση στα εργοτάξια στην περιοχή έχουν εξαντληθεί με την πτώση των τιμών του πετρελαίου.
Η έλλειψη πρόσβασης σε νόμιμη εργασία αναγκάζει τους πρόσφυγες – στην απελπισμένη προσπάθειά τους να συντηρήσουν τον εαυτό τους – να καταφεύγουν σε παράτυπη απασχόληση – εκθέτοντας τον εαυτό τους σε κίνδυνο εκμετάλλευσης, εργασίας σε επισφαλείς συνθήκες ή παρακράτησης του μισθού τους από αδίστακτους εργοδότες. Αν διαπιστωθεί ότι εργάζονται παράνομα, κάποιοι πρόσφυγες αντιμετωπίζουν κυρώσεις, όπως για παράδειγμα στην Ιορδανία, όπου μπορεί να επιστραφούν σε καταυλισμό. Σύμφωνα με τους νέους κανονισμούς στο Λίβανο, οι πρόσφυγες πρέπει κατά την ανανέωση του καθεστώς παραμονής τους, να υπογράψουν μια δήλωση ότι δεν θα εργαστούν.
Ελλείψεις στην παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας
Τα προγράμματα ανθρωπιστικής βοήθειας για τους πρόσφυγες και τις κοινότητες υποδοχής στην περιοχή μαστίζονται από χρόνιες ελλείψεις χρηματοδότησης. Το τρέχον Περιφερειακό Σχέδιο για τους Πρόσφυγες και την Αποκατάσταση στη Συρία (Regional Refugee and Resilience Plan, 3RP) για το 2015 χρηματοδοτείται μόνο κατά 41%, κάτι που σημαίνει περικοπές στην επισιτιστική βοήθεια για χιλιάδες πρόσφυγες, ενώ όσοι την λαμβάνουν ακόμα θα πρέπει να επιβιώσουν με μόλις 0,45-0,50 δολάρια την ημέρα.
Πολλοί πρόσφυγες στην Ιορδανία ανέφεραν στην Υ.Α. ότι οι περικοπές στην επισιτιστική βοήθεια του Παγκόσμιου Προγράμματος Σίτισης ήταν η τελευταία σταγόνα στην απόφασή τους να εγκαταλείψουν τη χώρα. Καθώς δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες δεν λαμβάνουν παροχή βοήθειας σε μετρητά, βυθίζονται όλο και βαθύτερα στο χρέος. Ως αποτέλεσμα, οι άνθρωποι υιοθετούν επιβλαβείς πρακτικές για να τα βγάλουν πέρα – όπως η επαιτεία, η παιδική εργασία και η αυξημένη λήψη δανείων. Η συρρίκνωση της ανθρωπιστικής βοήθειας αναφέρθηκε από τους πρόσφυγες στο Ιράκ, την Ιορδανία, το Λίβανο και την Αίγυπτο ως πηγή απελπισίας και παράγοντας για την περαιτέρω μετακίνησή τους.
Στην Ιορδανία, η ανεπαρκής χρηματοδότηση έχει σαν αποτέλεσμα να χάνουν οι πρόσφυγες την ελεύθερη πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη. Έτσι, το 58,3 τοις εκατό των ενηλίκων με χρόνιες παθήσεις δεν έχουν φάρμακα ή ιατρικές υπηρεσίες, ενώ το 2014 το ποσοστό αυτό ήταν 23 τοις εκατό. Υπάρχει επίσης μια σημαντική μείωση της πρόσβασης σε θεραπευτική και προληπτική περίθαλψη.
Εμπόδια στην ανανέωση της νόμιμης διαμονής
Στο Λίβανο, οι νέοι κανονισμοί για τους πρόσφυγες από τη Συρία έχουν καταστήσει δυσκολότερη την πρόσβαση στο άσυλο για τους Σύρους, και όλο και περισσότερο Σύροι διέρχονται μέσω του Λιβάνου προς την Τουρκία. Όσοι πρόσφυγες βρίσκονται ήδη στη χώρα πρέπει να πληρώνουν 200 δολάρια ετησίως για να ανανεώσουν την άδεια παραμονής τους. Καλούνται να υπογράψουν μια δήλωση ότι δεν θα εργάζονται και να υποβάλλουν επικυρωμένο συμφωνητικό μίσθωσης. Πολλοί πρόσφυγες φοβούνται ότι θα συλληφθούν ή θα κρατηθούν και αισθάνονται ευάλωτοι καθώς έχει λήξει η θεώρηση της άδειας παραμονής τους.
Στην Ιορδανία, μια διαδικασία επαλήθευσης στο πλαίσιο των πόλεων, που ξεκίνησαν οι αρχές από τις αρχές Φεβρουαρίου ώστε να διασφαλίσουν ότι όλοι οι Σύροι που διαμένουν εκτός των καταυλισμών εφοδιάζονται με ένα νέο έγγραφο ταυτοποίησης για την πρόσβασή τους σε υπηρεσίες, αντιμετώπισε μια σειρά από προκλήσεις. Το κόστος λήψης ενός πιστοποιητικού υγείας (30 δηνάρια Ιορδανίας / 42 δολάρια για όσους είναι άνω των 12 ετών) ως μέρος της διαδικασίας αυτής, μπορεί να είναι απαγορευτικό.
Περιορισμένες ευκαιρίες εκπαίδευσης
Οι περιορισμένες ευκαιρίες εκπαίδευσης αναφέρθηκαν ως πρόβλημα για τους πρόσφυγες στην Ιορδανία, την Αίγυπτο, το Λίβανο και το Ιράκ. Η εκπαίδευση χαίρει ιδιαίτερης εκτίμησης μεταξύ των Σύρων, οι οποίοι απολάμβαναν δωρεάν και υποχρεωτική εκπαίδευση στην πατρίδα τους πριν από τον πόλεμο. Οι επιδεινούμενες συνθήκες που αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες στην εξορία έχουν καταστροφικές συνέπειες για την εκπαίδευσή τους.
Στην Ιορδανία, περίπου το 20 τοις εκατό των παιδιών εγκαταλείπουν το σχολείο για να εργαστούν, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις τα κορίτσια εξαναγκάζονται σε πρόωρο γάμο. Περίπου 90.000 παιδιά σχολικής ηλικίας από τη Συρία δεν έχουν καμία επίσημη εκπαίδευση, με τα 30.000 από αυτά να έχουν πρόσβαση σε άτυπη εκπαίδευση και τα υπόλοιπα σε καμία.
Στο Λίβανο, όπου η εκπαίδευση είναι δωρεάν για τους Σύρους σε ένα σύστημα με δύο βάρδιες, πολλά παιδιά δυσκολεύονται να παρακολουθήσουν ή βρίσκουν το νέο πρόγραμμα σπουδών πάρα πολύ δύσκολο, καθώς ταυτόχρονα εργάζονται για να στηρίξουν τις οικογένειές τους. Ενώ το Υπουργείο Παιδείας έχει αυξήσει κατά 100% τον αριθμό των θέσεων για τα παιδιά της Συρίας (δηλαδή, 200.000 θέσεις κατά το σχολικό έτος 2015-2016), άλλα 200.000 παιδιά της Συρίας θα μείνουν έξω από το σχολείο αυτή τη χρονιά.
Σε ολόκληρη την περιοχή, η νέα γενιά της Συρίας στερείται την τριτοβάθμια εκπαίδευση και χάνει την ελπίδα της για το μέλλον.
Αίσθηση ανασφάλειας στο Ιράκ
Η πλειοψηφία των εκτοπισμένων Ιρακινών που κινούνταν έξω από το Ιράκ με τους οποίους μίλησε η Υ.Α., ανέφερε ότι ένιωθε ανασφάλεια στη χώρα. Πολλοί άνθρωποι που προέρχονται από μειονοτικές ομάδες έχουν αναφέρει στην Υ.Α. ότι βλέπουν τη μετανάστευση ως το κλειδί για τη σωματική τους ακεραιότητα και ασφάλεια.
Όπως σημειώνει άλλωστε ο ΟΗΕ, καθημερινά, 5.000 πρόσφυγες φτάνουν στην Ελλάδα από τη Συρία και το Ιράκ.
Συνολικά, 8.000 πρόσφυγες φτάνουν στην Ευρώπη καθημερινά, αριθμός που αναμένεται να διατηρηθεί στα ίδια επίπεδα, αναφέρει ο Αμίν Άουαντ, επικεφαλής της διεύθυνσης της UNHCR, η οποία είναι αρμόδια για τη Μέση Ανατολή και τη βόρεια Αφρική.
“Δεν βλέπω να υποχωρεί, δεν βλέπω να σταματά. Αν μη τι άλλο, δίνει μία ένδειξη ότι ίσως αυτό είναι η κορυφή του παγόβουνου” σημείωσε ο Αουαντ.
Ο ΟΗΕ εκτιμά ότι περίπου 10 εκατομμύρια άνθρωποι στο Ιράκ αναμένεται να χρειάζονται ανθρωπιστική βοήθεια μέχρι το τέλος του έτους.
Μάλιστα, ο ΟΗΕ ανέφερε ότι αναμένει ένα κύμα περίπου 500.000 προσφύγων από τη Μοσούλη, εάν ο ιρακινός στρατός επιχειρήσει την ανακατάληψη της πόλης από το Ισλαμικό Κράτος.
Η προσφυγική ροή αναμένεται να συνεχιστεί στη διάρκεια του χειμώνα, εάν ο καιρός είναι καλός και τα σύνορα παραμείνουν ανοιχτά, σημειώνει ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης.
Περίπου μισό εκατομμύριο πρόσφυγες έχουν φτάσει φέτος στην Ευρώπη.
Την Παρασκευή άνοιξε η Κροατία το πέρασμα στα σύνορα με τη Σερβία, μετά τις έντονες επικρίσεις από Βελιγράδι και ΕΕ.
Η Χεζμπολάχ χαιρετίζει την ανάπτυξη ρωσικών δυνάμεων στη Συρία, επιβεβαίωνει την επίτευξη συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός σε τρεις περιοχές
Την ίδια ώρα, η σιιτική οργάνωση Χεζμπολάχ του Λιβάνου χαιρετίζει την ανάπτυξη ρωσικών στρατιωτικών δυνάμεων στη Συρία που θα προσφέρουν στήριξη στον κοινό σύμμαχό τους, τον πρόεδρο της Συρίας Μπασάρ αλ Άσαντ.
Ο ηγέτης της Χεζμπολάχ του Λιβάνου Χασάν Νασράλα δήλωσε σε μια συνέντευξη που παραχώρησε στο τηλεοπτικό δίκτυο Al- Manar ότι η εκστρατεία που διεξάγει ο διεθνής συνασπισμός υπό τις ΗΠΑ έχει αποτύχει καθώς δεν έχει οδηγήσει στην ήττα της οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος, ένα γεγονός που ώθησε τη Ρωσία να εμπλακεί άμεσα στη σύρραξη.
Ο Νασράλα επιβεβαίωσε επιπλέον ότι μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός διάρκειας 6 μηνών επιτεύχθηκε μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών σε τρεις περιοχές της Συρίας.
Πρόκειται για την πόλη Ζαμπάντανι, που τελεί υπό τον έλεγχο των ανταρτών και βρίσκεται κοντά στον Λίβανο και δύο σιιτικά χωριά στο βορειοδυτικό τμήμα της χώρας. Η συμφωνία επιτεύχθηκε υπό την αιγίδα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και χάρη στη διαμεσολάβηση της Τεχεράνης.
Η συμφωνία κατάπαυσης του πυρός προβλέπει «την απομάκρυνση των μαχητών και των τραυματιών από την πόλη Ζαμπάντανι προς την επαρχία Ιντλίμπ (…) με αντάλλαγμα την απομάκρυνση 10.000 αμάχων από τα χωριά αλ Φούα και Κεφράγια (…) προς περιοχές που ελέγχουν οι κυβερνητικές δυνάμεις» εξήγησε ο Νασράλα στη συνέντευξη στο Al- Manar.
