Του Σταύρου Χριστακόπουλου
Μια παρέμβαση του Κώστα Καραμανλή είναι πάντα είδηση, καθώς ο πρώην πρωθυπουργός δεν συνηθίζει να τοποθετείται για ψύλλου πήδημα. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που η τοποθέτησή του στα Ανώγεια της Κρήτης χθες το βράδυ προκάλεσε πανικό στην κυβέρνηση και μια μάλλον υπερβολική σεναριολογία.
Αμέσως πολλοί έσπευσαν να του καταλογίσουν ότι μίλησε τώρα, σε μια στιγμή πολύ δύσκολη για την κυβέρνηση και τον πρωθυπουργό, ζητώντας «κάθαρση του δημόσιου βίου», «άπλετο φως», «να ξεκαθαριστεί ποιοι και με ποια δικαιολογία ζήτησαν κάτι τέτοιο και ποιοι και πώς το ενέκριναν» και υπερασπίστηκε τη δημοκρατική ομαλότητα, ενώ αντιθέτως έχει κρατήσει το στόμα του κλειστό στην υπόθεση της… Novartis.
Ωστόσο, για να ερμηνεύσουμε την παρέμβασή του, θα πρέπει πριν απ’ όλα να δούμε… τι είναι και τι δεν είναι διαχρονικά ο Καραμανλής:
● Πρώτον, πολύ περισσότερο από πρώην πρόεδρος, είναι πρώην πρωθυπουργός. Επομένως έχει εξ αρχής επιλέξει να υπηρετεί τον πολιτειακό – θεσμικό και όχι τον κομματικό του ρόλο. Αυτό άλλωστε πράττουν και οι άλλοι πρώην πρωθυπουργοί, με εξαίρεση την απόπειρα του Γιώργου Παπανδρέου να επιστρέψει στην προεδρία του ΠΑΣΟΚ.
● Δεύτερον, στο κομματικό πεδίο βλέπει τον εαυτό του ως τον κληρονόμο και διαχειριστή του οικογενειακού του ονόματος και, συνεπώς, των ιδρυτικών αρχών της Ν.Δ. και όχι της τρέχουσας «λάντζας». Ως εκ τούτου έχει επιλέξει να παρέμβει μόνο σε τρία πραγματικά μεγάλα θέματα για τη χώρα:
– Στην καυτή για την Ελλάδα περίοδο που κρινόταν η παραμονή της χώρας στο ευρώ, παίρνοντας θέση υπέρ του «Ναι» στο δημοψήφισμα του Ιουλίου του 2015. Ήταν το κρισιμότερο στοίχημα της χώρας την περασμένη δεκαετία.
– Στα ελληνοτουρκικά, τον περασμένο Ιούνιο, για να πει κάτι απολύτως αυτονόητο: «Με εκπτώσεις σε θέματα εθνικής κυριαρχίας δεν εξαγοράζεται η ειρήνη. Το αντίθετο. Οι εκπτώσεις τέτοιου είδους απλώς μεγαλώνουν την βουλιμία και εντείνουν τις ηγεμονικές επιδιώξεις και τον επεκτατισμό των γειτόνων». Ο τουρκικός επεκτατισμός είναι το μεγαλύτερο, σχεδόν υπαρξιακό, θέμα της Ελλάδας και του ελληνισμού.
– Χθες, στην υπόθεση της παρακολούθησης πολιτικού αντιπάλου της Ν.Δ. και δημοσιογράφων, οι οποίες αποτελούν μείζον θεσμικό ατόπημα, κατά παραδοχή ακόμη και του πρωθυπουργού.
Το τι είναι ο Καραμανλής λοιπόν και πώς έχει επιλέξει να κινείται είναι απλό. Από εδώ και πέρα αρχίζουν τα σενάρια για το «γιατί» της χθεσινής του παρέμβασης. Ας τα δούμε.
1. Θέλησε να πάρει αποστάσεις
Το πρώτο σενάριο λέει ότι ο Καραμανλής θέλησε να κρατήσει το όνομά του καθαρό σε μια υπόθεση της οποίας το βάθος και η έκταση εξακολουθούν να παραμένουν άγνωστα.
Απολύτως λογικό σε έναν βαθμό, καθώς δεν έχει κανένα λόγο να χρεωθεί ως πρόσωπο μια υπόθεση που ουδείς γνωρίζει πώς θα εξελιχθεί και πόσους και ποιους θα πάρει μαζί της. Ωστόσο, πολύ περισσότερο απ’ αυτό, ο Καραμανλής έχει υπάρξει ο ίδιος θύμα (αμερικανικών) παρακολουθήσεων, οι οποίες υπήρξαν μέρος μόνο μιας συνολικότερης επιθετικότητας των ΗΠΑ εναντίον του ύστερα από τη διαχείριση του κυπριακού δημοψηφίσματος για το Σχέδιο Ανάν το 2004.
Συνεπώς έχει από πρώτο χέρι βιώσει τι θα πει εξωθεσμική παρέμβαση στην πολιτική ζωή, αλλά και το βάθος του πλήγματος στους θεσμούς και τη δημοκρατία από τέτοιου είδους πρακτικές. Αν μάλιστα συνυπολογίσουμε ότι έπεσε από ένα σκάνδαλο που δεν αποδείχθηκε ποτέ ότι ήταν σκάνδαλο (όλοι αθώοι για το Βατοπέδι), έχει ακόμη περισσότερους λόγους να αντιδρά σε πρακτικές που υπονομεύουν τη δημοκρατική ομαλότητα.
2. Θέλησε να πλήξει τον Μητσοτάκη;
Αν ο στόχος του ήταν ο πρωθυπουργός, θα το είχε δείξει με πάρα πολλούς τρόπους το προηγούμενο διάστημα. Ωστόσο, καθ’ όλη την τριετία του Μητσοτάκη, απείχε σταθερά από κάθε είδους κριτική. Ακόμη και η μοναδική του παρέμβαση στα ελληνοτουρκικά δεν είχε στόχο τον πρωθυπουργό και την κυβέρνησή του, αλλά όσους εξακολουθούν να πιστεύουν ότι μια υποχώρηση σε μέρος των τουρκικών απαιτήσεων θα μπορούσε να εξαγοράσει ηρεμία στο ελληνοτουρκικό μέτωπο – και δεν είναι λίγοι ούτε βρίσκονται κυρίως στη Ν.Δ.
3. Θέλει να έχει ρόλο στην επόμενη φάση της Ν.Δ.;
Η διεκδίκηση ρόλου εκ μέρους του Καραμανλή στα εσωκομματικά της Νέας Δημοκρατίας είναι ίσως το πιο πολυπαιγμένο και το πιο πολυδιαψευσμένο σενάριο απ’ όσα κατά καιρούς τον είχαν στο επίκεντρο. Κάποιοι λένε πως, αν – σε ένα ακραίο σενάριο – αμφισβητηθεί ή πέσει ο Μητσοτάκης λόγω των υποκλοπών, ο Καραμανλής θα θελήσει να ελέγξει τη διαδικασία διαδοχής του και, ίσως, να επαναφέρει το κόμμα στην καραμανλική του κοίτη.
Αυτό θα ήταν πράγματι… τζογαδόρικο σενάριο, εάν ο πρώην πρόεδρος του κόμματος είχε δείξει και στο παρελθόν ανάλογο ενδιαφέρον. Ωστόσο αυτό δεν έχει συμβεί.
Αρκεί να θυμηθούμε ότι, όταν ήρθε η ώρα να προκύψει ο δικός του διάδοχος, το 2009, ούτε υποψήφιο ανέδειξε, στήριξε ή προώθησε ούτε διαδικασία εκλογής υπέδειξε – προς απογοήτευση μάλιστα υποψηφίου που θεωρούσε αυτονόητο ότι έπρεπε, κατά το πρότυπο Κ. Σημίτη και Γ. Παπανδρέου, να λάβει… δαχτυλίδι διαδοχής.
Η πιθανότητα δε να εμπλακεί εκ νέου, ύστερα από τόσα χρόνια, σε διαδικασίες κομματικής διαχείρισης θεωρείται απίθανη από όλους όσοι μιλούν μαζί του.
Κατόπιν όλων αυτών η χθεσινή παρέμβαση του Καραμανλή θα πρέπει να αποδοθεί κυρίως στην ανάγκη του να επισημάνει από νωρίς όσα πιθανότατα θα αναγκαζόταν να πει αργότερα, ενδεχομένως υπό δυσμενέστερες συνθήκες. Και, κυρίως, να προειδοποιήσει ότι ο μόνος δρόμος διαφυγής από τη μέγγενη του σκανδάλου των υποκλοπών είναι η διαλεύκανσή του. Για όσους δεν το έχουν καταλάβει ακόμη…