Οι φυλές της Λιβύης
είναι κάτι πάνω στο οποίο ο Καντάφι προσπάθησε να ασκήσει επιρροή ώστε να διατηρήσει την κυριαρχία του, γι’ αυτό και η κατανόηση των συσχετισμών ανάμεσα τους, βοηθά συνακόλουθα στην κατανόηση της τρέχουσας σύγκρουσης στη χώρα.
Οι φυλές μαζί με τις φατρίες, ανέρχονται συνολικά στις 140 και πολλές απο αυτές έχουν μέλη και εκτός χώρας, απο Τηνυσία, Αίγυπτο και Τσάντ. Ωστόσο ο Λίβυος Faraj Abdulaziz Najam, που ειδικεύεται στις Κοινωνικες Επιστήμες και την Ιστορία είπε στην εφημερίδα Asharq Al-Awsat, οτι εκείνες που έχουν πραγματική και αποδεδειγμένη επιρροή στη Λιβυή, δεν υπερβαίνουν τις 30. Άλλες έρευνες εμπειρογνωμόνων αποκαλύπτουν επίσης ότι περίπου το 15% του πληθυσμού, δεν έχουν κανένα απολύτως φυλετικό συνεταιρισμό και είναι απόγονοι των Βερβέρων, Τούρκων και άλλων κοινοτήτων. Ωστόσο οι φυλετικοί δεσμοί παίζουν ρόλο στο αν οι Λίβυοι μπορούν να εξασφαλίσουν συγκεκριμένες θέσεις εργασίας ή οχι.
Όπως δήλωσε στο France24.com ο Hasni Abidi, επικεφαλής του Κέντρου ερευνών του Αραβικού κόσμου και της Μεσογείου CERMAM, “μετά το πραξικόπημα εναντίον του βασιλιά Ιντρις Α’ το 1969, ο Καντάφι θέλησε να αναμορφώσει τη Λιβυή σε ενα εθνος κράτος, στα πρότυπα της Δύσης. Η προσπάθεια αυτή είχε ως αποτέλεσμα την επίθεση στους αρχηγούς των φυλών, αποδυναμώνοντας τους πολιτικά, χωρίς ωστόσο να καταφέρει να εξουδετερώσει την επιρροή τους (…) οι εξεγέρσεις είναι δημοφιλείς οχι φυλετικές, αλλά όπως ο στρατός έτσι και οι αρχηγοί των φυλών μπορούν να έχουν επίδραση, ακόμα και στο επίπεδο ανατροπής του καθεστώτος. Νομιμοποιώντας την κίνηση εναντίον του Καντάφι και συμμετέχοντας σε αυτήν, μπορούν να επεκτείνουν σημαντικά τα επιτεύγματα του“.
Η Λιβυή απαρτίζεται απο 3 ιστορικές περιφέρειες:
α) Την Τριπολίτιδα, στην οποία ανήκει η πρωτεύουσα της Τρίπολης και βρίσκεται στις ακτές της Μεσογείου, βορειοδυτικά της χώρας, προσανατολισμένη προς το δυτικό Ισλαμικό κόσμο και το Maghreb. Εκεί βρίσκεται η ομώνυμη φυλή του Καντάφι η οποία ιστορικά δεν έχει να επιδείξει μεγάλη δύναμη, ούτε εναντίον της Ιταλικής αποικιοκρατίας ούτε της μοναρχίας, απλά επειδή μέλη της είχαν πρόσβαση στις ένοπλες δυνάμεις και την αστυνομία κατα τη διάρκεια εκείνης της περιόδου, γι αυτό και ο νεαρός λοχαγός Καντάφι μπόρεσε και βρέθηκε στη θέση να οδηγήσει το πραξικόπημα του 1969.
Έκτοτε η στρατηγική του για να διατηρηθεί στην εξουσία ήταν του “διαίρει και βασίλευε”, εξαγοράζοντας αρχηγούς φυλών που κατείχαν θέσεις – κλειδιά ενώ παράλληλα επιδίωκε συμμαχίες και με άλλες φυλές, οπως τη Warfallah (η μεγαλύτερη της χώρας με 1 εκατ. μέλη). Εν τούτοις οι σχέσεις της με το καθεστώς δεν ήταν πάντα στρωμένες με ροδοπέταλα, λαβαίνοντας υπόψην την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος τον Οκτ. του 1993, απο 55 αξιωματικούς του στρατου καθώς και το γεγονός οτι τώρα ήταν η πρώτη φυλή που στήριξε τις αντικυβερνητικές κινητοποιήσεις..
β) Η Κυρηναϊκή ξεκινά απο τη Μεσόγειο και επεκτείνεται κάτω στη Σαχάρα, προσανατολισμένη προς την Αίγυπτο και τον ανατολικό Ισλαμικό κόσμο. Είναι η περιφέρεια της οποίας τον έλεγχο προσπαθούσε πάντα να διεκδικεί ο Καντάφι ή οποιοσδήποτε κυβερνήτης απο την Τριπολίτιδα. Απο αυτήν ξεκίνησε και η εξέγερση στα μέσα Φεβρουαρίου με τη Senussi, την ισχυρότερη πολιτική και θρησκευτική δύναμη της περιοχής, να δείχνει τη μεγαλύτερη μαχητικότητα. Ο λόγος μάλιστα που σε αρκετές πόλεις της αν. Λιβυής άρχισε o κόσμος να φέρει την παλιά σημαία της Λιβυικής μοναρχίας, είναι επειδή ο βασιλιάς Ιντρις Α’ που ανατράπηκε απο τον Καντάφι το 1969, είχε καταβολές απο εκεί και ήταν Senussι . Με λίγα λόγια η σημαία της «προεπαναστατικής Λιβύης, με την κόκκινη, μαύρη και πράσινη ρίγα, η σημαία του Ιντρις, είναι μια σημαία Senussi.. Στην Κυρηναϊκή βρίσκεται και η φυλή Zuwaya η οποία μπορεί να μην είναι και η μεγαλύτερη της Λιβυής, ωστόσο μαζί με τη Warfallah, είναι μια απο αυτές που καταδίκασαν σφοδρότερα το καθεστώς Καντάφι απο τότε που ξεκίνησαν το Φλεβάρη οι αντιδράσεις στη χώρα. Η μεγαλύτερη και ισχυρότερη φυλή στην εν λόγω περιφέρεια είναι η Misurata, με σημαντική επιρροή στις πόλεις της Βεγγάζης και Darneh.
γ) Η Φεζάν καλύπτει εξολοκλήρου την έρημο και η φυλή Magariha (απο την οποία κατάγεται ο υπεύθυνος για τη βόμβα στο Λόκερμπι, Abdelbaset Ali al-Megrahi) είναι η κυρίαρχη της εν λόγω περιφέρειας (αν και μέλη της ειναι διασκορπισμένα στην Τρίπολη αλλά και παραλιακά της Λιβυής). Η Magariha είναι η δεύτερη μεγαλύτερη φυλή της χώρας, με την οποία ο Καντάφι (μαζί με τη Warfallh) επιδίωκε συμμαχία καθ’ολη τη διάρκεια της κυβέρνησης του. Ωστόσο αυτό δεν έχει εμποδίσει νέους της φυλής να διαδηλώσουν εναντίον του με άλλες φυλές νοτιοανατολικά της χώρας. Σύμφωνα με αναλυτές, η Magariha έχει πλέον μεγάλη δυνατότητα για πραξικόπημα κατά του ηγέτη της Λιβύης, καθώς πολλά μέλη της κατέχουν ανώτερες θέσεις στην κυβέρνηση και τις υπηρεσίες ασφαλείας.
Το πρόσωπα των εξεγερμένων
Στις 15 Φεβρουαρίου οι άνδρες του Καντάφι συνέλαβαν τον δικηγόρο Fahti Terbil, για την προσπάθεια του να οργανώσει την “Ημέρα Οργής” στις 17 του μήνα, σαν επέτειο των διαμαρτυριών της Βεγγάζης κατά των Δανέζικων σκίτσων του Μωάμεθ (πέντε χρόνια πρίν) στις οποίες οι αστυνομικές δυνάμεις σκότωσαν τουλάχιστον 11 άτομα. Η σύλληψη πυροδότησε αυθόρμητες ειρηνικές διαμαρτυρίες, ως επι το πλείστον απο νέους εμπνευσμένους απο τα δρώμενα στις γειτονικές χώρες της Αιγύπτου και Τυνησίας, οι οποίες όμως αντιμετώπισαν άγρια καταστολή απο το καθεστώς. Στο πλευρό της νεολαίας τάχθηκαν γρήγορα δικηγόροι, δικαστικοί, αντιπρόσωποι τοπικών διοικήσεων και τεχνοκράτες που κατέκριναν την κατασταλτική απάντηση του Καντάφι στις συγκεντρώσεις. Πολλοί απο εκείνους ήταν κυβερνητικοί αξιωματούχοι ή σύμβουλοι απο τους οποίους εκείνοι που βρίσκοταν στα ανώτερα κλιμάκια, διαμόρφωσαν το Εθνικό Μεταβατικό Συμβούλιο στις 27/2 στη Βεγγάζη. Συνεπώς αυτό που ξεκίνησε ως εξέγερση της νεολαίας, εκπροσωπείται πλέον στο εξωτερικό απο ρεφορμιστές τεχνοκράτες και διπλωμάτες που αυτομόλησαν, οι οποίοι έχουν εκτεταμένη εμπειρία διασύνδεσης με τη Δύση και τον κόσμο των επιχειρήσεων. Τα υπόλοιπα μέλη εκπροσωπούν διάφορα τμήματα της αντιπολίτευσης και περιλαμβάνουν συγγενείς του πρώην βασιλιά της Λιβυής, δικηγόρους ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μουσουλμάνους εναντίον της Αλ-Κάιντα, φιλοδυτικους επιχειρηματίες, τεχνοκράτες – κάτοχους αμερικανικών διδακτορικών καθώς και εκπρόσωπους γυναικών και νεολαίας.
Ο πρώην υπουργός Δικαιοσύνης του καθεστώτος Καντάφι και τρέχον ηγετικό μέλος του Συμβουλίου, Mustafa Abdul-Jalil σε συνέντευξη στον Fadel Lamen, , δήλωσε πως το Εθνικό Μεταβατικό Συμβούλιο αντλεί τη νομιμότητα του απο τα τοπικά συμβούλια, που λειτουργούν ως μηχανισμός διαχείρησης της καθημερινης ζωής των απελευθερωμένων πόλεων και χωριών. Κάθε τοποθεσία διορίζει αντιπροσώπους, ανάλογα με το ποσοστό που της αναλογεί πληθυσμιακά στη χώρα, ώστε να γίνουν μέλη του Μεταβατικού Συμβουλίου. Η τραγική ειρωνία είναι οτι αυτή η πρακτική είναι παρόμοια με εκείνη των Τοπικών Συνεδρίων Πολιτών που είχε εφαρμόσεο ο Καντάφι. Σύμφωνα με την ιστοσελίδα του, το Μεταβατικό Συμβούλιο αποτελείται απο 31 μέλη-εκπρόσωπους διαφόρων περιοχών της χώρας. Εκείνοι που κατονομάζονται δημοσίως αντιπροσωπεύουν το Al Buntan, Al Gubbah και Benghazi, ενώ μέλη απο την Ajdabiya, Kufra, Ghat, Nalut, Misurata, Zintan, Zawiya, El-Jabel και El-Gharbi παραμένουν ανώνυμοι για λόγους ασφαλείας. Στόχος του είναι να κατευθύνει τη Λιβυή κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου που θα βρίσκεται η χώρα μετά την πλήρη απελευθέρωσή της απο το καθεστώς του Καντάφι, οδηγώντας την σε ελεύθερες εκλογές και στη θέσπιση ενός συντάγματος. Για τη διαχείρηση των οικονομικών υποθέσεων του έχει ορίσει την Κεντρική Τράπεζα της Βεγγάζης να ενεργεί ως “νομισματική αρχή αρμόδια της νομισματικής πολιτικής πολιτικής στη Λιβυή” και την Εταιρεία Πετρελαίου της Λιβυής να ενεργεί ως εποπτική αρχή για την πολιτική επι της παραγωγής πετρελαίου στη χώρα. Στις 5/3 εξέδωσε ανακοίνωση, δηλωνοντας «μοναδικός αντιπρόσωπος του συνόλου της Λιβύης» και στις 23/3 σχηματίστηκε “προσωρινή κυβέρνηση” με επικεφαλής τον Mahmoud Jibril.
O Jibril είναι κάτοχος Master και Διδακτορικού απο το παν/μιο του Pittsburgh της Pennsylvania ενω απο το 1984 διετέλεσε καθηγητής για μερικά χρόνια στο ίδιο εκπαιδευτικό ίδρυμα. Αργότερα έγινε επικεφαλής του Εθνικού Συμβουλίου Σχεδιασμού της Λιβυής και το 2009 διορίστηκε πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Οικονομικής Ανάπτυξης το οποίο ιδρύθηκε στα μέσα του 2000 για την ενθάρρυνση των επενδύσεων στη χώρα. Σύμφωνα με διαρροή του Wikileaks του Νοεμ. 2009 ο Αμερικανός πρεσβης τις Λιβυής περιγράφει τον Jibril ως “σοβαρό συνομιλιτή που αντιλαμβάνεται την οπτική των ΗΠΑ” συμπληρώνοντας οτι “δεν έχει αναστολές ώστε να εκφράσει την άποψη του για την αμερικανική εξωτερική πολιτική, θεωρώντας για παραδειγμα οτι οι ΗΠΑ έχασαν μια χρυσή ευκαιρία κεφαλαιοποίησης της δύναμης της (McDonalds κλπ) μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης το 1989, βάζοντας πόδι στη Μέση Ανατολή “.
Ο μαύρος χρυσός, τα όπλα και οι λοιπές business
Παρακάτω ειναι μια γραφική απεικόνιση των ενεργειακών αποθεμάτων της χώρας, των οποίων το μεγαλύτερο τμήμα βρίσκεται στο ανατολικό τμήμα της χώρας…δηλαδή σε αυτό που όπως προαναφέρθηκε ο Καντάφι προσπαθούσε να έχει επιρροή και απο το οποίο ξεκίνησαν οι εξεγερσεις. Σύμφωνα με τον Economist κάποια απο τα αποθέματα ωστόσο δεν αντλούνται, πχ το μεγάλο διυληστήριο της Brega έχει τεθεί εκτός λειτουργίας.
Τα τελευταία χρόνια ο Καντάφι φαίνεται να έχει πραγματοποιήσει πετυχημένες διαπραγματεύσεις τόσο με τη Δύση οσο και με την Ανατολή. Το 2004 υπέγραψε συμφωνία με την Royal Dutch Shell. O Βρετανός πρωθυπουργός Tony Blair επισκέπτεται την Τρίπολη το 2007 και υπογράφει 7ετές συμβόλαιο ύψους $1 δισ. για την αξιοποίηση 54.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων στην Γκανταμες και Σύρτη. Ακολουθούν οι κολοσσοί ενέργειας Total, Connoco Philips, CNPC, η Ρωσική Gazprom και άλλες εταιρείες μικρότερου βεληνεκούς. Τον Απρίλη του 2008 ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμιρ Πουτιν διαγράφει $4.5 δισ. χρέη της Λιβυής, σε αντάλλαγμα πολλων εκατομμυρίων δολαρίων συμβάσεις με ρωσικές εταιρίες, λόγου χάρη για οικοδόμηση σιδηροδρόμου και ίδρυσης εργοστασίου παραγωγής όπλων – κυρίως Kalashnikov τύπου ΑΚ-100. Τον ίδιο χρόνο η Αμερικανίδα υπουργός εξωτερικών Κοντολιζα Ράις επισκέπτεται τη Λιβυή για να διερευνήσει προοπτικές και δυνατότητες πρόσβασης στο πετρέλαιο της Λιβυής. Στις 31 Οκτώβρη ο Καντάφι πηγαίνει στη Μόσχα κατόπιν πρόσκλησης του Πούτιν για συνομιλίες περί επέκτασης της στρατιωτικής συνεργασίας. Σύμφωνα με ορισμένες εκθέσεις ο Λίβυος ηγέτης αφήνει να εννοηθεί οτι ηταν έτοιμος να συμφωνήσει για εγκατάσταση Ρωσικής ναυτιλιακής βάσης εφοδιασμού στη Βεγγάζη. Για τη Λιβυή η ανάπτυξη στρατιωτικών σχέσεων με τη Ρωσία θα μπορούσε να λειτουργήσει ως εγγύηση ενάντια σε μια πιθανή εισβολή των ΗΠΑ.
Τον Ιανουάριο του 2009 ο Καντάφι ανακοινώνει οτι η Λιβυή ενδέχεται να εθνικοποιήσει ξένες εταιρείες πετρελαίου σε περίπτωση που η τιμές στην παγκόσμια αγορά παραμείνουν χαμηλές. Λίγο αργότερα η Εθνική Εταιρεία Πετρελαίων της Λιβυής, αναθεωρεί τους όρους συμβάσεων με τη Γαλλική Total SA και ανακοινώνει οτι και άλλες εταιρείες υπόκεινται σε αναθεώρηση με το μερίδιο τους να μειώνεται σταδιακά σε 10-15%. Την ίδια στιγμή γνωστοποιούνται μερικές λεπτομέρειες για τα συμβόλαια πολεμικού εξοπλισμού που αγοράζει η Λιβυή απο τη Ρωσία, τα οποία σύμφωνα με αναλυτές φτάνουν τα $7 δισ.
Η προοπτική μιας σημαντικής αύξησης στις τιμές πετρελαίου, η περιορισμένη πρόσβαση στα κοιτάσματα της Λιβυής και η εξαγορά προηγμένων ρωσικών οπλικών συστημάτων απο τον Καντάφι, ήταν πολύ εκείνη τη χρονική στιγμή για τη Δύση. Ωστόσο την ίδια χρονιά πραγματοποιήθηκε συνάντηση του John McCain με τον ηγέτη της Λιβυής για εξαγορά πολεμικού εξοπλισμού και απο τις ΗΠΑ. Επιπρόσθετα η δημοσιογράφος Susan Lindauer δηλώνει στο Russia Today πως “τo καλοκαίρι του 2010 ο Καντάφι ασκούσε πιέσεις σε αμερικανικές και βρετανικές πετρελαϊκές εταιρίες, να αποζημιώσουν τη Λιβυή για τις ζημιές που προκλήθηκαν απο τις κυρώσεις που υπέστη τη δεκαετία του ’90 για τη βόμβα του Λόκερμπι (…) μιας και οι ΗΠΑ χρηματοδότησαν μάρτυρες – για $4 εκατ. τον καθένα ώστε να καταθέσουν εναντίον της Λιβυής“.
Επεμβένετε στο Μπαχρέιν, αναλαμβάνουμε τον Καντάφι
Όπως ισχυρίζεται ο Pepe Escobar στους Asian Times, δυο διπλωματικές πηγές στα Ηνωμένα Έθνη επιβεβαίωσαν ξεχωριστά οτι η Ουάσινγκτον, μέσω της Χίλαρυ Κλίντον, έδωσε το πράσινο φως στη Σαουδική Αραβία να συντρίψει το κίνημα των διαδηλωτών σε αντάλλαγμα την ψήφο του Αραβικού Συνδέσμου υπέρ της απαγόρευσης πτήσεων στη Λιβυή. Ωστόσο οι Asian Times έχουν καταγράψει οτι η πλήρης υποστήριξη του Αραβικού Συνδέσμου είναι ενας μύθος, διότι απο τα 22 τακτικά μέλη μόνο τα 11 παρευρέθηκαν στην ψηφοφορία. Έξι απο αυτά ήταν μέλη του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου το οποίο που υποστηρίζεται απο τις ΗΠΑ, ενώ η Συρία και η Αλγερία ψήφισαν κατά. Συνεπώς απο τα 22 μέλη μόνο τα 9 ήταν υπέρ της ζώνης απαγόρευσης.
Το κόστος του πολέμου
απο τις 19 Μαρτίου έως την 4η Απριλίου υπολογίζεται για τις ΗΠΑ στα $608 εκατ. σύμφωνα με δήλωση αξιωματούχου την περασμένη Δευτέρα…ενώ δημοσιεύματα στη Μεγάλη Βρετανία κάνουν λόγο για £25 εκατ ως επι το πλείστον για όπλα. Μάλλον ο Tony Blair ήταν ο πρώτος που έγραψε στη Wall Street Journal απενεχοποιημένα και τα μη “ανθρωπιστικά” κίνητρα της Δύσης: “η πολιτική μας πρέπει να είναι σαφής, δεν αποσκοπούμε απλά σε μια αλλαγή, αλλά σε μια σύγχρονη, δημοκρατική αλλαγή (…) αυτό δε σημαίνει μόνο το δικαίωμα του εκλέγειν, αλλά του κράτους δικαίου, την ελευθερία του λόγου, της θρησκείας και της ελέυθερης αγοράς“
http://parallhlografos.wordpress.com/
