Της Τατιάνας Λιάνη | Ο Βαγγέλης Γιακουμάκης μπορεί να ήταν ομοφυλόφιλος. Μπορεί και να μην ήταν. Και μάλλον δεν έχει σημασία – και προφανώς δεν κάνω κάποιον συσχετισμό ή υπαινιγμό. Γεγονός παραμένει ότι κάποιοι συμφοιτητές του τον βασάνιζαν και τον ανάγκασαν να αυτοκτονήσει «επειδή δεν ήταν αρκετά άντρας». Όπως κάποια παιδιά, αρκετά χρόνια πριν, βασάνιζαν και τελικά σκότωσαν τον εντεκάχρονο Άλεξ, επειδή ήταν διαφορετικός από αυτούς. Προτιμούσε το πιάνο από το ποδόσφαιρο.
Όταν κάποιος δεν ανταποκρίνεται στην εικόνα που έχουμε στο μυαλό μας για την αρρενωπότητα κινδυνεύει. Έχω βρεθεί σε πάρτυ να ακούω μια κοπέλα με δυο γιούς να δηλώνει εμφατικά ότι προτιμάει οι γιοι της να γίνουν ναρκομανείς παρά πούστηδες. Έχω μαλώσει με φίλη μου που κρατούσε στην αγκαλιά της τον έναν από τους δυο γιους της, που είναι παιδί με ειδικές ανάγκες, και έλεγε «χτύπα ξύλο μην γίνει το παιδί μου αδελφή!». Έχω προσπαθήσει να πείσω μια συμπαθέστατη μαμά στην παιδική χαρά να μην αναφέρεται στην gay parade ως «παρέλαση με πουσταριά».
Οι τρεις νέες, μορφωμένες γυναίκες που προανέφερα είμαι σίγουρη ότι έχουν συγκλονιστεί με τον άδικο θάνατο του Βαγγέλη. Και σίγουρα θεωρούν ότι οι βασανιστές του είναι κάποια εγκληματικά στοιχεία που καμιά σχέση δεν έχουν με την καθημερινότητά μας.
Κι όμως η εικόνα που έχουν οι ίδιες για τους άλλους, είναι η εικόνα που θα περάσουν στα παιδιά τους. Και η ανεπεξέργαστη αυτή εικόνα που θα υιοθετήσουν, θέλοντας και μη, τα παιδιά τους, είναι αυτή που μπορεί να τα κάνει μεθαύριο να περιθωριοποιήσουν ή να κοροϊδέψουν το παιδί της τάξης τους «που δεν είναι αρκετά άντρας».
Κι αν κάποτε αποδειχτεί ότι είναι το ίδιο το παιδί αυτών των γονιών, οι οποίοι θεωρούν την ομοφυλοφιλία την υπέρτατη κατάρα, που «δεν είναι αρκετά άντρας» για κάποιους; Θα μπορέσει ποτέ αυτό το παιδί να ανοίξει την καρδιά του στους γονείς του ή θα φοβηθεί την απόρριψη; Αν ένα παιδί δεν έχει την απεριόριστη αποδοχή των γονιών του, όπως κι αν είναι, ότι κι αν κάνει, πως θα μπορέσει ποτέ να αντιταχθεί στον οποιοδήποτε νταή που θα του κάνει τη ζωή κόλαση; Πως θα βρει το θάρρος να μιλήσει για να σπάσει τον φαύλο κύκλο της κακοποίησης, αν το ίδιο ντρέπεται γι’ αυτό που είναι; Αν δεν το αποδέχονται οι ίδιοι γονείς του;
Σκέφτομαι ότι αν ένα παιδί που το πειράζουν ότι δεν είναι “αρκετά άντρας” έχει την πλήρη αποδοχή των γονιών του, ασχέτως του σεξουαλικού του προσανατολισμού, δεν κινδυνεύει από κανέναν νταή. Κινδυνεύει μόνο όσο ντρέπεται να μιλήσει, όσο ντρέπεται να καταγγείλει, όσο φοβάται μην πληγώσουν την οικογένειά του «αυτά που θα πει ο κόσμος». Όσο οι γονείς νοιάζονται περισσότερο για το τι θα πει ο κόσμος από τα ίδια τους τα παιδιά, όσο οι θείοι εξαφανισμένων παιδιών προτάσσουν τη διάψευση των φημών περί της σεξουαλικότητας των ανιψιών τους έναντι της έκκλησής τους να βρεθεί το παιδί, τόσο οι αυτοκτονίες των gay εφήβων διεθνώς θα συνεχίσουν να αυξάνονται.
Πριν λίγες μέρες μου τηλεφώνησε η μαμά της καλύτερης φίλης της επτάχρονης κόρης μου. Μου είπε ότι τα κορίτσια έλεγαν ότι θέλουν να παντρευτούν, και όταν τους είπε ότι αυτό δε γίνεται, η κόρη μου της είπε «η μαμά μου είπε ότι σε άλλες χώρες γίνεται να παντρευτούν άντρες μεταξύ τους». Δεν θυμόμουν να είχα πει κάτι τέτοιο στην Άρτεμη – γενικά πάντα απέφευγα τις δύσκολες συζητήσεις («υπάρχει Θεός;», «πως γεννιούνται τα παιδιά;») με τις κόρες μου μέχρι να με ρωτήσουν, γιατί δεν ήθελα να είναι αυτές που θα σοκάρουν τους συμμαθητές τους κυκλοφορώντας στην Πρώτη Δημοτικού και μιλώντας, π.χ., για τους gay γάμους.
Φαίνεται, όμως, ότι κάποια στιγμή με ρώτησε και, καθώς αποφεύγω τα ψέματα, της είπα την αλήθεια. Μέχρι χθες δεν ήξερα αν έκανα καλά – σκεφτόμουν ότι η κόρη μου μπορεί να θελήσει να μοιραστεί το ενδιαφέρον αυτό νέο με όλη της την τάξη και μετά να αρχίσω να δέχομαι απειλητικά τηλεφωνήματα από εξαγριωμένες μαμάδες.
Μετά την είδηση της αυτοκτονίας, αποφάσισα ότι έκανα πολύ καλά που της είπα την αλήθεια. Μπήκα στο google και είδα ότι σε 12 ευρωπαϊκές χώρες αναγνωρίζεται επίσημα το Σύμφωνο Συμβίωσης ανάμεσα σε ομοφυλόφιλα ζευγάρια, ενώ ο γάμος ομοφυλόφιλων είναι νόμιμος σε άλλες 11 ευρωπαϊκές χώρες (Γαλλία, Αγγλία, Βέλγιο, Δανία, Ολλανδία, Ισλανδία, Ισπανία, Πορτογαλία, Λουξεμβούργο, Νορβηγία, Σουηδία). Στην ουσία, με εξαίρεση τις χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ, μόνο η Ελλάδα και η Ιταλία δεν έχουν κάνει ακόμα κάποιο βήμα προς την κατεύθυνση της αναγνώρισης και νομιμοποίησης της ομοφυλοφιλικής συμβίωσης. Είμαι σίγουρη, όμως, ότι αυτό το βήμα θα έχει γίνει μέχρι οι κόρες μου να φτάσουν στην εφηβεία. Έτσι ο κόσμος στον οποίον θα ενηλικιωθούν, θα είναι, τυπικά, ένας κόσμος ανεκτικότητας.
Για να είναι, όμως, και ουσιαστικά ένας κόσμος ανεκτικότητας, για να εκλείψουν οι αυτοκτονίες ή οι δολοφονίες των «διαφορετικών», θα πρέπει να πιάσουμε δουλειά από τώρα. Θα πρέπει οι γονείς να καταλάβουν ότι όσο αρνητική κι αν είναι η γνώμη τους για τους ομοφυλόφιλους, τους μετανάστες, τους αυτιστικούς, θα πρέπει να την κρατήσουν για τον εαυτό τους. Τα παιδιά δεν είναι σε θέση να επεξεργαστούν λογικά τις στερεοτυπικές εικόνες που τους κληροδοτούν οι γονείς τους και αντιδρούν απέναντι σε καθετί διαφορετικό με τη σκληρότητα που χαρακτηρίζει την παιδική ηλικία: περιθωριοποιώντας το και περιγελώντας το.
Οι ομοφυλόφιλοι αποτελούν, σύμφωνα με τις έρευνες, διαχρονικά το 10% του πληθυσμού. Αυτό σημαίνει 2 παιδιά σε κάθε τάξη των 20 ατόμων. Δύο συμμαθητές ή συμμαθήτριες των παιδιών μας. Ή το παιδί μας κι ένας συμμαθητής τους. Κι αν υπάρχουν γονείς στο περιβάλλον μας που δεν το καταλαβαίνουν αυτό, η τραγική ιστορία του Βαγγέλη είναι ένα πολύ καλό έναυσμα για να τους κάνουμε να το καταλάβουν. Εμείς. Οι γονείς που σκεφτόμαστε λίγο διαφορετικά. Που σκεφτόμαστε ότι το παιδί που περιθωριοποιείται επειδή είναι χοντρό, επειδή δεν μιλάει καλά ελληνικά, επειδή «κάνει σαν κορίτσι», επειδή είναι αυτιστικό, θα μπορούσε να είναι το δικό μας παιδί. Ότι όλοι είμαστε εν δυνάμει διαφορετικοί.
Όταν ονειρεύομαι το μέλλον της κόρης μου, σκέφτομαι ότι θα αγαπήσει ένα καλό, έξυπνο και όμορφο αγόρι, θα παντρευτούν, θα κάνουν 2-3 παιδιά τα οποία θα κοιμούνται κάθε Σαββατοκύριακο στη γιαγιά τους (δηλαδή σ’ εμένα!) και θα ζήσουν ευτυχισμένοι για πάντα. Δεν θα της πω, όμως, αυτό. Θα της πω ότι θα την λατρεύω και θα την στηρίξω ότι κι αν θελήσει να κάνει στη ζωή της. Είτε θελήσει να μείνει μόνη και να γυρίζει τον κόσμο είτε θελήσει να παντρευτεί στη Δανία την αγαπημένη της, εγώ θα είμαι πάντα δίπλα της και δεν θα την κρίνω ποτέ.
Έτσι μπορεί να χάσω τα σαββατοκύριακα με τα εγγόνια που ονειρεύομαι, αλλά θα είμαι πάντα σίγουρη ότι κανένας νταής και καμιά παρέα που σπάει πλάκα εις βάρος της δεν θα την κάνει ποτέ να νιώσει ότι είναι τόσο μόνη που η μόνη διέξοδος είναι η αυτοκτονία.
