Η ώρα της… τιτανομαχίας πλησιάζει. Μπορεί μέχρι τώρα η Δύση να έχει καταφέρει να διατηρήσει – κουτσά στραβά – την κυριαρχία της στη διεθνή σκηνή, ωστόσο τα περιθώρια στενεύουν και η αλαζονεία της επιταχύνει τις εξελίξεις. Τα αντίπαλα στρατόπεδα ακονίζουν τα όπλα τους. Ποια όπλα;
Μα φυσικά τα ίδια που χρησιμοποιούσαν μέχρι σήμερα οι ΗΠΑ και η Ευρώπη για να διαμορφώνουν τη δική τους τάξη πραγμάτων. Ανάμεσα στα τελευταία, το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα κατείχαν περίοπτη θέση ως οικονομικοί μοχλοί για την προώθηση των δυτικών συμφερόντων. Και μπορεί οι ΗΠΑ και οι Ευρωπαίοι να κάνουν τους… Κινέζους, κωφεύοντας στο πάγιο αίτημα των αναδυόμενων δυνάμεων για αναπροσαρμογή των ισορροπιών στους κόλπους των διεθνών οικονομικών οργανισμών, αυτό όμως δεν αρκεί για να εμποδίσει την επέλαση των… αυθεντικών Κινέζων και της παρέας τους.
Έριξε… βόμβα
Η λύση είναι απλή: αφού «δεν τους παίζουν», οι BRICS – Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική – αποφάσισαν να στήσουν το δικό τους παιχνίδι με τους δικούς τους, φυσικά, κανόνες. Έπειτα από άλλη μια επεισοδιακή συνεδρίαση του ΔΝΤ, όπου οι εκπρόσωποι των BRICS και οι ενστάσεις τους ως προς τη «χαλαρή» αντιμετώπιση της «μη βιωσιμότητας» του χρέους, τόσο της Ελλάδας όσο και άλλων χωρών της Ευρωζώνης, αγνοήθηκαν επιδεικτικά, ο Ρώσος υπουργός Οικονομικών Αντόν Σιλουάνοφ έριξε τη βόμβα: Οι BRICS επεξεργάζονται σχέδια δημιουργίας του δικού τους Νομισματικού Ταμείου διάσωσης σε περίπτωση κρίσεων.
Αυτό που γνωρίζαμε έως τώρα είναι ότι οι πέντε αναδυόμενες δυνάμεις σχεδιάζουν τη δημιουργία μιας Αναπτυξιακής Τράπεζας στα πρότυπα της Παγκόσμιας Τράπεζας. Οι ειδικές ομάδες εμπειρογνωμόνων που συστάθηκαν για τον σκοπό αυτό τον περασμένο Μάρτιο κατέληξαν σε συμφωνία επί των «τεχνικών ζητημάτων» πριν από δύο μήνες. Παρά το γεγονός ότι οι λεπτομέρειες λειτουργίας και το χρονοδιάγραμμα για τη δημιουργία της δεν είναι ακόμη γνωστά, αξιωματούχοι τονίζουν ότι η τράπεζα θα χρηματοδοτεί αναπτυξιακά έργα σε αναπτυσσόμενες χώρες, ενώ τα δάνεια που θα παρέχει «δεν θα συνοδεύονται από δημοσιονομικές προϋποθέσεις».
Βέβαια, όπως τονίζουν ακόμη και αναλυτές που προέρχονται από τις εν λόγω χώρες, όσο θα ισχυροποιούνται οι BRICS, τόσο θα ανοίγει και η όρεξή τους, με αποτέλεσμα, αργά ή γρήγορα, να θέτουν, αν όχι δημοσιονομικές, σίγουρα «άλλου τύπου» προϋποθέσεις στα δάνεια που θα δίνουν.
Όπως και να έχει, οι προθέσεις των BRICS να δημιουργήσουν εκτός από μια Αναπτυξιακή Τράπεζα και ένα… Νομισματικό Ταμείο «αντι-κρίσης» έχουν πυροδοτήσει τεράστια αναστάτωση στη Δύση.
Μάχη κυριαρχίας
Η ολοένα και πιο αποφασιστική διεκδίκηση «διεθνούς ρόλου» από μια ομάδα χωρών που συγκεντρώνει το 42% του παγκόσμιου πληθυσμού, εκπροσωπεί το 28% της παγκόσμιας οικονομίας και το 15% του παγκόσμιου εμπορίου και κυρίως το 53% του παγκόσμιου χρηματιστικού κεφαλαίου, κάθε άλλο παρά να υποτιμηθεί μπορεί. Αρχικά οι αναλυτές έσπευσαν να σημειώσουν – όχι άδικα – ότι ακόμη και δικούς τους θεσμούς να δημιουργούσαν, οι πέντε χώρες έχουν επενδύσει τεράστια κεφάλαια στους υπάρχοντες διεθνείς οικονομικούς οργανισμούς για να τους εγκαταλείψουν και άρα τα νέα ιδρύματα θα είναι «συμπληρωματικά» και όχι ανταγωνιστικά στο ισχύον σύστημα. Αυτό είναι αλήθεια. Και οι BRICS γνωρίζουν πως δεν έχουν ωριμάσει ακόμη οι συνθήκες για το πραγματικό μπρα-ντε-φερ, ωστόσο έχουν εντατικοποιηθεί οι προετοιμασίες.
Νομισματική μάχη
Πίσω από την παροχή πιστώσεων ή την… αντιμετώπιση κρίσεων μαίνεται μια υπόγεια νομισματική μάχη. Οι BRICS έχουν συσσωρεύσει τεράστια συναλλαγματικά αποθέματα (εκτιμώνται στα 4 τρισ. δολάρια), την ώρα που οι ΗΠΑ έχουν χρέος 16 τρισ., με αποτέλεσμα να σφίγγει ο κλοιός γύρω από τη συνέχιση της νομισματικής τους κυριαρχίας. Βέβαια, ο δρόμος προς την οικοδόμηση μιας ισχυρής συμμαχίας για την αμφισβήτηση της σημερινής τάξης πραγμάτων είναι μακρύς και διόλου «δεδομένος». Ήδη, οι σχέσεις Κίνας και Ινδίας χαρακτηρίζονται από τριβές με επίκεντρο τα συχνά αντιτιθέμενα συμφέροντά τους.