Χόρτα
Απαραίτητα στην Κρητική Διατροφή. Καθημερινά σχεδόν. Μια φορά τη βδομάδα κυρίως πιάτο με συνοδευτικό ψάρι, τηγανητό ή ψητό. Σαλάτες, με κρέας, μαγειρεμένα, με ψάρι, με σουπιές, με καλαμάρια και καλτσούνια
Χόρτα βραστά
Σταμναγκάθι ή ασκολύμπροι, ή ραδίκια, ή λοΐσιμα. Στα λοΐσιμα περιλαβάνονται: Λειβαδίτες, σταφιλινάκοι, ακουρνοπόδοι, τσόχοι, γαλατσίδες, προβατίνες, χειρομουρίδες, βρούβες, βρουβοβλάστακα και άλλα. Όλα άγρια. Πολλές φορές βάζομε από βραδύς κουκιά ξερά στο νερό και στα μισά του βρασίματος των χόρτων τα ρίχνομε μέσα και βράζουν μαζί με τα χόρτα. Τα τραβάμε με τρυπητή κουτάλα χόρτα και κουκιά τους βάζομε λάδι φρέσκο, αλατάκι, λεμονάκι καθαρίζομε και μερικά βραστά αυγά και καλή μας όρεξη.
Κρέας με σταμναγκάθι ή ασκολύμπρους
Βάζομε μια φλυτζάνα λάδι στο τσικάλι και ένα κιλό ή και παραπάνω αρνί ή κατσίκι. Το τσιγαρίζομε. Ψιλοκόβομε δύο κρεμμύδια ξερά και συνεχίζομε το ψήσιμο σε μέτρια φωτιά. Αλάτι και πιπέρι. Περίπου στα μισά του ψησίματος του κρέατος ρίχνομε μέσα αφού προηγουμένως έχομε βάλει νερό τα χόρτα (ραδίκια ή σταμναγκάθι ή ασκολύμπροι) και ψήνονται μαζί. Για να μην τα ξεβράσομε και πετάξομε όλα τα συστατικά που έχουν αυτά τα χόρτα. Όταν ψηθούν και τα χόρτα και το κρέας και δεν είναι νερουλή η σάλτσα χτυπάμε δύο αυγά ρίχνομε από λίγο τον χυμό 3-4 λεμονιών και από λίγο χτυπώντας συνέχεια, το βραστό ζουμί του φαγητού κει μετά το γυρνάμε στο τσικάλι ανακατεύοντας μην ψηθεί το αυγό. Το βάζομε σε σιγανή φωτιά για 2-3 λεπτά και κατεβάζομε. Αυτό το φαγητό γίνεται και κόκκινο με ντομάτα και ντοματάδα χωρίς αυγολέμονο. Αλλά αυγολέμονο είναι πιο νόστιμο.
Σουπιές ή καλαμάρια με αγριόχορτα
Πολλά μάραθα, λαγουδόχορτα, αγριομάντανα, καυκαλήθρες (=μυρώνια) αν έχομε και άλλα τσιγαριαστά μπαίνουν αλλά και αυτά με λίγο σπανάκι φτάνουν. Τα πλένομε τα κόβομε τα βάζομε σε τσικάλι με μια φλυτζάνα λάδι και ένα – δύο ξερά κρεμμύδια και τα τσιγαρίζομε. Γίνονται και άσπρα γίνονται και με ντομάτα. Οι σουπιές και τα καλαμάρια δεν θέλουν πολύ ψήσιμο γιατί γίνονται σκληρά. Προς τα μισά του ψησίματος των χόρτων ρίχνομε τις σουπιές ή τα καλαμάρια αλατισμένα. Ψήνομε μέχρι να πιούν τα υγρά και να είναι δεμένη η σάλτσα. Λίγο πριν το τέλος βγάζομε τα κουκούτσια από μια χούφτα πράσινες ελιές, τις ξεπλένομε και τις ρίχνομε μέσα να πάρουν όλα μαζί μερικές βράσεις. Γίνεται αυτό το φαγητό και με μπακαλιάρο ξαρμυρισμένο. Ο παστός μπακαλιάρος είναι πολύ ωραίος ντερμπιγιέν (λεμόνι, ζουμί, λίγο αλεύρι) με αγριοσέλινα και αγριόπρασσα. Αύριο θα σας γράψομε για χορταροκαλίτσουνα και πίττες και σαλάτες άψητες με αγριόχορτα.
