Τη δεκαετία του ’90 μια χώρα μετρίου εισοδήματος που χρειαζόταν ένα έκτακτο «πυροσβεστικό» δάνειο είχε ως τελευταία λύση, πριν από το ΔΝΤ, τις Ηνωμένες Πολιτείες. Πλέον αυτόν τον ρόλο έχει αναλάβει η Κίνα. Το τελευταίο σημαντικό δάνειο που χορήγησαν οι ΗΠΑ σε αναπτυσσόμενη χώρα ήταν το 2002, όταν δάνεισαν 1,5 δισ. δολάρια στην Ουρουγουάη.
Μπορεί η Κίνα να απέχει ακόμη από το να ξεπεράσει το ΔΝΤ, τον «μεγάλο δανειστή του κόσμου», το οποίο το 2021 έδωσε δάνεια συνολικού ύψους 68,6 δισ. δολάριων –ενώ η Κίνα 40,5 δισ.–, όμως είναι εντυπωσιακό πως η Κίνα είχε δανείσει 14 δισ. το 2014 και τίποτα το 2010. Τα μεγαλύτερα ποσά της η Κίνα τα δάνεισε σε χώρες με σημαντική γεωπολιτική θέση, όπως η Αργεντινή, η Τουρκία και η Σρι Λάνκα, χωρίς να αφήσει, ωστόσο, εκτός του πελατολογίου της φτωχές χώρες, όπως το Λάος, η Νιγηρία και το Σουρινάμ.
Η θέση που καταλαμβάνει πλέον η Κίνα στον τομέα των διακρατικών δανείων αντικατοπτρίζει πολύ χαρακτηριστικά το διαρκώς εξελισσόμενο στάτους σε παγκόσμια οικονομική υπερδύναμη. Ενας επιπλέον παράγοντας που την έχει οδηγήσει σε αυτή τη θέση είναι το –δέκα ετών πλέον– Σχέδιο της Μίας Ζώνης και του Ενός Δρόμου (Belt and Road Initiative). Βάσει αυτού του σχεδίου, που το στήριξε προσωπικά ο πρόεδρος Σι, η Κίνα προσπαθεί να αναπτύξει διπλωματικούς και οικονομικούς δεσμούς με τρίτες χώρες συνεισφέροντας στην κατασκευή υποδομών στα εδάφη τους. Μέσω του συγκεκριμένου πλάνου η Κίνα έχει επενδύσει περισσότερα από 900 δισ. δολάρια σε 151 χώρες μετρίου και χαμηλού εισοδήματος, χτίζοντας κυρίως γέφυρες, δρόμους και υδροηλεκτρικούς σταθμούς.
Οι ΗΠΑ έχουν κατηγορήσει αυτή την τακτική λέγοντας πως η Κίνα οδηγεί τις τρίτες χώρες σε μια «παγίδα χρέους» και ότι αυτές οι υποδομές σχεδιάζονται και υλοποιούνται από κινεζικές εταιρείες χρησιμοποιώντας κινεζικά υλικά, συχνά μάλιστα και Κινέζους εργάτες. Η Κίνα απαντάει σε αυτές τις κατηγορίες λέγοντας πως κατασκευάζει απαραίτητες υποδομές σε χώρες που έχουν μεγάλη ανάγκη και τις οποίες η Δύση έχει υποσχεθεί, αλλά δεν έχει υλοποιήσει. Γεγονός όμως παραμένει πως η χώρα δημιουργεί δεσμούς εξάρτησης με τις χώρες τις οποίες βοηθάει.
Το επιτόκιο δανεισμού διαμορφώνεται περίπου στο 5% –όπως και το επιτόκιο με το οποίο δάνειζαν οι ΗΠΑ– έναντι 2% για τα δάνεια του ΔΝΤ.
Μια καθόλου ασήμαντη λεπτομέρεια είναι και η εξής: το 90% των δανείων που έδωσε η χώρα το 2021 δόθηκαν σε γουάν – στο κινεζικό νόμισμα. Με αυτόν τον τρόπο η Κίνα προσπαθεί να ανταγωνιστεί και να εκτοπίσει το δολάριο ως το κατεξοχήν διεθνές νόμισμα. Οταν μια χώρα δανείζεται από την Κίνα σε γουάν με τη λεγόμενη «μέθοδο ανταλλαγής», κρατάει στην κεντρική της τράπεζα τα γουάν που δανείστηκε. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα σε ορισμένες χώρες, όπως η Μογγολία, μεγαλύτερο μέρος του εθνικού κεφαλαίου να είναι πλέον σε κινεζικό νόμισμα παρά σε δολάριο. Αυτή η κίνηση φέρνει τις δανειολήπτριες πιο κοντά στην Κίνα, καθώς με το γουάν είναι δύσκολο να αγοράσουν κάτι άλλο πέρα από κινεζικά προϊόντα και υπηρεσίες. Στην τελευταία τους συνάντηση πριν από λίγες ημέρες, Σι και Πούτιν συμφώνησαν να συνδέσουν μεγαλύτερο μέρος των εμπορικών και οικονομικών τους σχέσεων με το κινεζικό νόμισμα.
Σε όσους κατηγορούν την Κίνα πως δημιουργεί σχέσεις εξάρτησης με φτωχές χώρες, οδηγώντας τες σε ακόμη πιο δύσκολες οικονομικές συνθήκες, ο Κινέζος υπουργός Εξωτερικών Κιν Γκανγκ απαντάει πως η χώρα του έχει επιτρέψει σε πολλές φτωχές χώρες να καθυστερήσουν την αποπληρωμή των χρεών τους. «Η Κίνα έχει αναστείλει περισσότερες πληρωμές εξυπηρέτησης χρέους από οποιοδήποτε άλλο μέλος της ομάδας», είπε στις 2 Μαρτίου στη σύνοδο των ΥΠΕΞ του G20.
