Ρυθμίσεις – «πακέτο» για «κόκκινα» δάνεια και ληξιπρόθεσμες οφειλές προς την εφορία και τα ασφαλιστικά ταμεία τόσο των νοικοκυριών όσο και των επιχειρήσεων προβλέπει το σχέδιο της νέας κυβέρνησης.
Ιδιαίτερα για τους δανειολήπτες που βρίσκονται κάτω από το όριο της φτώχειας θα γίνεται κατά περίπτωση ακόμη και διαγραφή μέρους της οφειλής, ενώ για τις υπόλοιπες κατηγορίες των πολιτών θα επιδιώκεται η αναπροσαρμογή των δόσεων τόσο προς τις τράπεζες όσο και προς το δημόσιο στο 1/3 του εισοδήματος. Δηλαδή για καθυστερούμενα χρέη από δάνεια καθώς και από ληξιπρόθεσμες οφειλές σε εφορία και ταμεία η μηνιαία καταβολή δεν θα είναι υψηλότερη από το 30% του εισοδήματος.
Το νομοσχέδιο ετοιμάζει ο υπουργός Οικονομίας, Υποδομών, Ναυτιλίας και Τουρισμού Γιώργος Σταθάκης, ενώ λόγω και των οφειλών προς τις εφορίες και τα ασφαλιστικά ταμεία αναμένεται και η εμπλοκή τωνσυναρμόδιων υπουργείων Οικονομικών και Εργασίας. Πιο συγκεκριμένα και σύμφωνα με πληροφορίες προβλέπεται η δημιουργία ενός ενδιάμεσου φορέα ή οργανισμού διαχείρισης των «κόκκινων» δανείων – δεν πρόκειται για bad bank– όπου εκεί θα μεταφερθούν όλα τα προβληματικά χαρτοφυλάκια των τραπεζών. Ο Οργανισμός που θα έχει δημόσιο χαρακτήρα θα εποπτεύει την εφαρμογή ενός νέου πλαισίου ρύθμισης που θα λαμβάνει υπόψη τις ελάχιστες δαπάνες διαβίωσης. Να σημειωθεί ότι αυτές έχουν καθοριστεί από την προηγούμενη κυβέρνηση.
Ολα τα «κόκκινα» δάνεια
Το πρόγραμμα ρύθμισης περιλαμβάνει όχι μόνο τα στεγαστικά αλλά όλα τα «κόκκινα» δάνεια, που έχουν υποθήκη σε πρώτη κατοικία, αλλά και σε αγροτικές ιδιοκτησίες μικροκαλλιεργητών, και αφορά σε φυσικά πρόσωπα (ιδιώτες με στεγαστικά και καταναλωτικά δάνεια και αγρότες με μικρά αγροτικά δάνεια), εμπόρους, ελεύθερους επαγγελματίες, μικρομεσαίες επιχειρήσεις και μικρές αγροτικές εκμεταλλεύσεις. Παράλληλα, στο πρόγραμμα ρύθμισης θα υπαχθούν και οφειλές προς άλλους φορείς, όπωςΔημόσιο, ΔΕΚΟ, κ.λπ.
• Στόχος είναι η αναπροσαρμογή των δανείων στη σημερινή οικονομική κατάσταση των δανειοληπτών και στην αντικειμενική δυνατότητά τους να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους. Το πρόγραμμα ρύθμισης αφενός θα είναι προσαρμοσμένο στην πραγματική οικονομική δυνατότητα και στις ανάγκες διαβίωσης των πολιτών, έτσι ώστε η εξυπηρέτηση των δανειακών υποχρεώσεων να γίνεται από το περίσσευμα και όχι από το υστέρημα του οικογενειακού εισοδήματος, και αφετέρου θα βασίζεται στη διεξαγωγή έρευνας για την κάθε περίπτωση χωριστά, αποφεύγοντας την άδικη μεταχείριση των οριζόντιων μέτρων.
• Με βάση το σχέδιο νόμου, στο πρόγραμμα ρύθμισης προβλέπεται:
• Ολική διαγραφή χρεών για τις περιπτώσεις αντικειμενικής μόνιμης αδυναμίας αποπληρωμής, δηλαδή για χρέη που δεν υπάρχει καμία δυνατότητα να αποπληρωθούν, με βάση συγκεκριμένα κριτήρια, δηλαδή για ευπαθείς ομάδες (π.χ. ηλικιωμένοι πάνω από ένα ορισμένο όριο ηλικίας, ανίατα ασθενείς, κ.λπ.), και όσοι βρίσκονται κάτω από το όριο της φτώχειας.
• Απαγόρευση σε πιστωτικούς οργανισμούς ή στην εταιρεία, προς την οποία έχει εκχωρηθεί η απαίτηση, ή στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων να καταγγείλουν τη σύμβαση δανείου, να εκδώσουν διαταγές πληρωμής και να προβούν σε οποιαδήποτε πράξη αναγκαστικής είσπραξης ή εκτέλεσης των επίδικων απαιτήσεών τους, μέχρι να ολοκληρωθεί η θεσμοθέτηση του πλαισίου ρύθμισης των «κόκκινων» δανείων.
Επιπλέον, στις ρυθμίσεις των δανείων θα λαμβάνονται υπόψη και οι διακανονισμοί που θα κάνουν οι πολίτες για τα χρέη τους στην εφορία και τα ασφαλιστικά ταμεία. Για αυτά προβλέπεται η σύσταση Ειδικών Επιτροπών Εξώδικου Διακανονισμού σε κάθε περιφέρεια για την άμεση εκκαθάριση των βεβαιωμένων και ανείσπρακτων φορολογικών υποχρεώσεων μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου του 2014. Η άμεση εκκαθάριση των φορολογικών υποθέσεων των μικρών και μεσαίων και επαγγελματιών για βεβαιωμένες φορολογικές υποθέσεις, πρόστιμα και άλλες διαφορές με τη φορολογική αρχή, οργανώνεται σε προτεραιότητα ώστε εντός εξαμήνου να υπάρξει υπολογισμός των πραγματικών και εισπράξιμων οφειλών από το κράτος.
Αυτά που προβλέπονται στο κυβερνητικό σχέδιο για τις οφειλές στην εφορία είναι:
• Πάγωμα εξυπηρέτησης των χρεών στις εφορίες για οικογένειες χωρίς καθόλου εισόδημα, χωρίς επιβάρυνσή τους.
• Καθορισμός ανώτατου ορίου για μηνιαία καταβολή χρεών στην εφορία ανάλογα με το διαθέσιμο οικογενειακό εισόδημα. Ο καθορισμός ανώτατου ορίου για μηνιαία καταβολή χρεών στην εφορία θα είναι ποσοστό στο καθαρό μηνιαίο οικογενειακό εισόδημα που απομένει, αν αφαιρεθούν στεγαστικά δάνεια Α΄ κατοικίας (ή ποσό ενοικίου) και ιατρικά έξοδα για σοβαρές ασθένειες. Τα χρέη στα οποία δεν αντιστοιχεί μηνιαία δόση καταβολής (λόγω του ύψους των εισοδημάτων), δεν διαγράφονται αλλά «παγώνουν» (δεν προστίθενται προσαυξήσεις, ούτε λαμβάνει οποιοδήποτε μέτρο είσπραξης η εφορία) μέχρι οι υπόχρεοι να βρεθούν σε οικονομική κατάσταση, η οποία θα τους επιτρέπει την σταδιακή έστω, εξόφλησή τους.
Το πρόβλημα
Στα 210,4 δισ. ευρώ ανέρχεται το σύνολο των δανείων προς τον ιδιωτικό τομέα, δηλαδή σε νοικοκυριά, επιχειρήσεις και ελεύθερους επαγγελματίες. Σε ό,τι αφορά τις κατηγορίες δανείων προς ιδιώτες-νοικοκυριά για τον Νοέμβριο 2014, τα στεγαστικά δάνεια (οφειλές) ανέρχονται σε 69,2 δισ. ευρώ και τα καταναλωτικά σε 26,2 δισ. ευρώ, ενώ τα επιχειρηματικά ανέρχονται σε 101,6 δισ. ευρώ και σε 13,4 δισ. ευρώ προς ελεύθερους επαγγελματίες. Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, παρουσιάζεται σημαντική επιδείνωση στη ποιότητα του χαρτοφυλακίου δανείων των ελληνικών εμπορικών τραπεζών σε όλες τις κατηγορίες χορηγήσεων προς εγχώριες επιχειρήσεις και νοικοκυριά.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, ο λόγος των δανείων σε καθυστέρηση προς το σύνολο των δανείων ανήλθε σε 34,1% στο τέλος του Ιουνίου 2014, από 31,9% στο τέλος Δεκεμβρίου 2013 και από 24,5% στο τέλος Δεκεμβρίου 2012. Η επιδείνωση ήταν συγκριτικά μικρότερη στα στεγαστικά δάνεια (Ιούνιος 2014: 27,4%, Δεκέμβριος 2013: 26,1%, Δεκέμβριος 2012: 21,4%) και εντονότερη στα επιχειρηματικά δάνεια (Ιούνιος 2014: 34,6%, Δεκέμβριος 2013: 31,8%, Δεκέμβριος 2012: 23,4%) και στην καταναλωτική πίστη (Ιούνιος 2014: 50,2%, Δεκέμβριος 2013: 47,3%, Δεκέμβριος 2012: 38,8%).
Ωστόσο, οικονομετρικές εκτιμήσεις από την Τράπεζα της Ελλάδος, που χρησιμοποιούν τις προβλέψεις του μεσοπρόθεσμου προγράμματος οικονομικής προσαρμογής όσον αφορά το ΑΕΠ και την ανεργία και τρία εναλλακτικά σενάρια για την εξέλιξη του περιθωρίου επιτοκίων (όπως αυτό προσεγγίζεται από τη διαφορά του μέσου επιτοκίου δανείων από εκείνο των καταθέσεων), καταδεικνύουν ότι ο λόγος των δανείων σε καθυστέρηση προς το σύνολο των δανείων θα σταματήσει να αυξάνεται μέσα στο 2015.
Στο πιο ευνοϊκό σενάριο, η αποκλιμάκωσή του, σε σύγκριση με το τέλος του α’ εξαμήνου του 2014, εκτιμάται σωρευτικά σε περίπου τέσσερις εκατοστιαίες μονάδες μέχρι το τέλος του 2016, οπότε ο λόγος των δανείων σε καθυστέρηση υπολογίζεται ότι θα διαμορφωθεί σε επίπεδο πλησίον του 30%. Συμπερασματικά, εάν συνεχιστεί η αποκατάσταση των θετικών ρυθμών μεγέθυνσης του ΑΕΠ, όπως προβλέπεται για το 2014, ο λόγος των δανείων σε καθυστέρηση προς το σύνολο των δανείων αναμένεται να αρχίσει να αποκλιμακώνεται από το 2015 και για τα επόμενα έτη..