Η Λιζ Τρας αναλαμβάνει καθήκοντα στη πρωθυπουργία της Μεγάλης Βρετανίας εν μέσω μιας εξαιρετικά ταραχώδους οικονομικής περιόδου για τη χώρα, και όχι μόνο.
Κατά τη μακρά περίοδο της εκστρατείας της, πριν ανακοινωθεί η νίκη της στις τάξεις των Τόρις, η Τρας είχε θέσει μια σειρά από προτεραιότητες τις οποίες παρουσιάζει ο Guardian.
Φορολογία και κόστος ζωής
Η ξεκάθαρη οικονομική προτεραιότητα της Τρας είναι να μειώσει τους φόρους, σε μια κίνηση που η ίδια εκτιμά πως θα επανεκκινήσει την οικονομία και θα θέσει ανάχωμα απέναντι στους αυξανόμενους λογαριασμούς ενέργειας. Υποσχέθηκε να αντιστρέψει την πρόσφατη αύξηση της εθνικής ασφάλισης και να ακυρώσει μια προγραμματισμένη αύξηση του εταιρικού φόρου.
Έχει καταθέσει επισήμως την πρόταση για μείωση του ΦΠΑ κατά 5% ή μείωση του φόρου εισοδήματος για να βοηθήσει τους προϋπολογισμούς των νοικοκυριών. Οι αντίπαλοί της αντιδρούν με σκεπτικισμό, αναφέροντας πως οι φορολογικές περικοπές θα ευνοούσαν δυσανάλογα τα άτομα με υψηλό εισόδημα και πως στην ουσία δεν διατίθεται να κάνει τίποτα ουσιαστικό για όσους εξαρτώνται από τις συντάξεις ή τα επιδόματα. Η Τρας δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο μιας πιο άμεσης βοήθειας για τους λογαριασμούς ενέργειας, αλλά αρνήθηκε να πει ξεκάθαρα τι μπορεί να είναι αυτό. Πρακτικά, θα δοκιμαστεί από την ίδια την πραγματικότητα και θα κριθεί από τις εξελίξεις του επόμενου διαστήματος.
Κλίμα και πράσινη ενέργεια
Η Τρας έχει αναφέρει πως θα επικεντρωθεί στο βρετανικό στόχο καθαρών μηδενικών εκπομπών καθώς και στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ωστόσο ορισμένοι από τη “πράσινη πλευρά” του Συντηρητικού Κόμματος ανησυχούν για τις προτεραιότητές της.
Μια από τις λίγες, άμεσες πολιτικές που θα μπορούσε να εφαρμόσει η Τρας είναι η αναστολή των πράσινων εισφορών στους λογαριασμούς ενέργειας, οι οποίοι χρησιμοποιούνται για επενδύσεις σε προγράμματα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η ίδια έχει αναφέρει πως τα ηλιακά πάρκα είναι “ένα από τα πιο καταθλιπτικά αξιοθέατα” της σύγχρονης Βρετανίας.
Αντίθετα, υποστηρίζει τη μέθοδο της υδραυλικής ρωγμάτωσης (fracking) κατά την οποία διαλύεται, πρακτικά, το υπέδαφος, με τη διοχέτευση υγρών υψηλής πίεσης, που δημιουργούν με τη σειρά τους ρωγμές οι οποίες φέρνουν στην επιφάνεια το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο. Η μέθοδος είναι αμφιλεγόμενη καθώς εξετάζεται η “ενοχή” της για σεισμικές δονήσεις και σοβαρές καταστροφές.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η Τρας θέλει να δώσει νέα ώθηση για νέες γεωτρήσεις στη Βόρεια Θάλασσα και έχει υποστηρίξει μια σημαντική επέκταση της πυρηνικής ενέργειας. Δεν έχει μιλήσει για προσπάθειες μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας, όπως η επιδότηση μόνωσης για τα σπίτια.
Ιατρική και κοινωνική φροντίδα
Η Τρας έχει κριθεί ελαχίστως για όσα έχει πει για τον NHS και τον κλάδο υγείας, ωστόσο υπάρχει η δεδομένη εκτίμηση ότι τα πράγματα θα χειροτερέψουν πολύ τον χειμώνα.
Ενώ παραμένει προσηλωμένη στα υπάρχοντα σχέδια για την υποστήριξη του NHS, η ίδια έχει αναφέρει πως το πρώτο της μέλημα είναι το “μάζεμα” των οικονομικών του κλάδου υγείας, και σε δεύτερο χρόνο η επιδότηση για μια καλύτερη κοινωνική φροντίδα. Παράλληλα, πολλοί Βρετανοί βρίσκονται εκτός πρόσβασης στην κοινωνική περίθαλψη, όντας ανασφάλιστοι, κάτι που αναμένεται να αυξήσει την πίεση προς το πρόσωπό της.
Υποδομές και εργασία
"google ad"
Ένας από τους λόγους για τους οποίους ο Τζόνσον ήταν δημοφιλής σε πολλούς βουλευτές των Τόρις ήταν πως μπορούσαν υπό την ηγεσία του να επιδείξουν συγκεκριμένα έργα υποδομής που χρηματοδοτήθηκαν από τη κυβέρνηση, είτε σε επίπεδο αυτοδιοίκησης, είτε σε εθνικό επίπεδο.
Η Τρας δεν έχει τοποθετηθεί με σαφήνεια ως προς τις υποδομές, κάτι που προκαλεί μια ανησυχία γύρω από τις προθέσεις της και σίγουρα, δεν ευνοεί την εικόνα της απέναντι στη κοινή γνώμη. Η ίδια έχει δηλώσει πως η ανάπτυξη θα έρθει, “αλλά με τρόπο συντηρητικό”.
Η νέα πρωθυπουργός θα βρεθεί άλλωστε άμεσα αντιμέτωπη με την οργή των επικεφαλής των εργατικών συνδικάτων. Εργαζόμενοι στους σιδηροδρόμους, δικηγόροι, προσωπικό υγειονομικών υπηρεσιών και πανεπιστημιακοί απεργούν ή σχεδιάζουν κινητοποιήσεις καθώς ο πληθωρισμός τροφοδοτεί αιτήματα για υψηλότερο μισθό. Προκειμένου να αντιμετωπιστεί αυτή η αναταραχή, η Τρας έχει δηλώσει ότι θα προχωρήσει σε “σκληρές και αποφασιστικές ενέργειες” για να περιορίσει τις απεργιακές κινητοποιήσεις των συνδικάτων.
Μετανάστευση
Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας της, η Τρας υποσχέθηκε να εντείνει την πολιτική της απέλασης αιτούντων άσυλο και άλλων μεταναστών (με το παράδειγμα της Ρουάντας) και να αναζητήσει περισσότερες χώρες για να συνεργαστούν με τα βρετανικά σχέδια. Μένει να φανεί αν θα καταφέρει να βρει συμμαχίες και αν οι εξαγγελίες της θα αποτρέψουν ανθρώπους από το να διασχίσουν τη Μάγχη.
Η Τρας είναι πιθανό να “ρίξει” μια πιθανή αποτυχία της στο μεταναστευτικό στην πλευρά της ΕΕ και στις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Δεδομένου του Brexit, είναι πιθανό να αποπειραθεί να αλλάξει τη λεγόμενη Διακήρυξη Δικαιωμάτων του ΗΒ, με λιγότερες προστασίες για τους αιτούντες άσυλο άλλες κοινωνικές ομάδες.
Εκπαίδευση και κοινωνικά δικαιώματα
Η ίδια θεωρείται ιδιαίτερα συντηρητική και θιασώτης του ιδιωτικού τομέα. Αν διορίσει τη Suella Braverman ως υπουργό Εσωτερικών και την Kemi Badenoch στην εκπαίδευση, το “θερμόμετρο” θα ανέβει σημαντικά. Η Braverman υπήρξε υφυπουργός για το Brexit στην κυβέρνηση της Τερέζα Μέι, αλλά παραιτήθηκε εξαιτίας των διαφωνιών της για την συμφωνία αποχώρησης, ενώ διετέλεσε πρόεδρος της ομάδας, ERG, των ευρωσκεπτικιστών των Τόρις.
Η Badenoch είναι γεννημένη στο Γουίμπλεντον το 1980 από γονείς νιγηριανής καταγωγής. Πέρασε τα παιδικά της χρόνια στις ΗΠΑ και το Λάγος προτού επιστρέψει στο Ηνωμένο Βασίλειο σε ηλικία 16 ετών. Σπούδασε ηλεκτρονικά συστήματα στο Σάσεξ, χρηματοδοτώντας τις σπουδές της από τη δουλειά της στα Μακντόναλντς. Αν και μαύρη, θεωρείται ιέρεια του κόμματος κατά της πολιτικής ορθότητας και της πολιτικής των ταυτοτήτων.
Εξωτερική πολιτική και Brexit
Η ευρύτερη εξωτερική πολιτική είναι πολύ πιθανό να παραμείνει η ίδια, δεδομένου ότι η Τρας ήταν υπεύθυνη για αυτή επί Μπόρις Τζόνσον. Αναμένεται περισσότερη σθεναρή υποστήριξη για την Ουκρανία και περισσότερη προσοχή στις διατυπώσεις, ιδιαίτερα για τη Γαλλία και τον πρόεδρο Μακρόν. Η Τρας έχει υποσχεθεί να συνεχίσει τη στρατιωτική και οικονομική στήριξη της Βρετανίας προς την Ουκρανία. Το πρόβλημα είναι τι θα συμβεί στην περίπτωση που η διεθνής στήριξη προς την Ουκρανία αρχίσει να εξασθενεί.
Δεν εκτιμάται πως η Τρας θα αλλάξει πολιτική έναντι του Brexit και του ζητήματος της Ιρλανδίας, καθώς δεν θα μπορέσει να διαχειριστεί μια ακόμη κρίση, ειδικά τους επόμενους δύσκολους μήνες που έρχονται. Η Τρας έχει πάντως δεσμευθεί να ακυρώσει όλους τους εναπομείναντες νόμους της Ευρωπαϊκής Ένωσης που συνεχίζουν να ισχύουν στη Βρετανία έως το 2023.
Η Μέρι Ελιζαμπεθ Τρας γεννήθηκε από αριστερούς γονείς, στην Οξφόρδη, το 1975. Όταν ήταν 4 χρόνων η οικογένειά της μετακόμισε έξω από τη Γλασκόβη, όπου εργαζόταν ο πατέρας της ως καθηγητής μαθηματικών. Η μητέρα της, νοσοκόμα στο επάγγελμα, συμμετείχε ενεργά στην Εκστρατεία για τον Πυρηνικό Αφοπλισμό και έπαιρνε μαζί της τη μικρή Λιζ, σε διαδηλώσεις με συνθήματα κατά της Θάτσερ.
Η Λιζ Τρας περιγράφει τους γονείς της ως μέλη της αριστερής πτέρυγας των Εργατικών και προσθέτει ότι δεν είναι σίγουρη πως ο πατέρας της θα ψηφίσει την ίδια όταν γίνουν εκλογές.
Οι συμμαθητές της δεν θυμούνται να έχει κάποια ισχυρή προσωπικότητα. Ήταν όμως «ιδιαιτέρως έξυπνη», όπως λέει ένας δάσκαλός της.
Στην πολιτική μπήκε ως φοιτήτρια, όταν η κ. Τρας έγινε πρόεδρος των Φιλελεύθερων Δημοκρατών στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και συμμετείχε σε εκστρατείες κατά της μοναρχίας.
Το 1996 η κ. Τρας έκανε την συντηρητική στροφή και άρχισε να δουλεύει για τη Shell.
Ο λόρδος Ρόμπερτσον, ο οποίος έχει διατελέσει υπουργός Άμυνας, θυμάται τις φιλοδοξίες που είχε η Τρας. «Ενδιαφερόταν πολύ για την πολιτική και ήταν με τους Τόρις και την ενθάρρυνα να διεκδικήσει μία έδρα. Ήταν έξυπνη και είχε φρέσκια σκέψη. Έλεγα ότι το Συντηρητικό Κόμμα χρειάζεται τέτοιους ανθρώπους».
Έκανε δύο απόπειρες να εκλεγεί το 2001 και το 2005 και τελικά κέρδισε μία έδρα με τη βοήθεια του Ντέιβιντ Κάμερον, το 2009. Ήταν 34 χρόνων και παράλληλα με την πορεία της στη Βουλή μπήκε και στα οικογενειακά δεσμά. Παντρεύτηκε τον Χιου Ο’Λίρι, με τον οποίον έχουν αποκτήσει δύο κορίτσια.
Αλλά το όνομά της ενεπλάκη σε ένα πικάντικο σκάνδαλο που λίγο έλειψε να της στοιχίσει την κοινοβουλευτική έδρα: Διατηρούσε σχέση με τον Μαρκ Φιλντ, έναν παντρεμένο συντηρητικό βουλευτή, κάτι που και οι δύο είχαν κρατήσει μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας και γι’ αυτό μέλη της τοπικής επιτροπής του κόμματος προσπάθησαν να της αφαιρέσουν την έδρα. Επί εβδομάδες το θέμα είχε απασχολήσει τον Τύπο, αλλά η Λιζ Τρας κατάφερε να κερδίσει την εμπιστοσύνη των συντηρητικών και να διατηρήσει την έδρα της.
«Προφανώς είναι μαχήτρια, έδειξε πυγμή», θυμάται ένα στέλεχος των Τόρις, που τότε είχε βρεθεί απέναντι στην Τρας.
Αφού ξεπέρασε τα προβλήματα, η Λιζ Τρας άρχισε να ανεβαίνει στην υπουργική κλίμακα το 2012, όταν ανέλαβε υφυπουργός Παιδείας και προσπάθησε να περάσει κάποιες αμφιλεγόμενες μεταρρυθμίσεις για την παιδική μέριμνα.
Ως υπουργός Περιβάλλοντος έγινε γνωστή από μία φλογερή ομιλία της, όταν είχε χαρακτηρίσει «αηδιαστικό» το γεγονός ότι η Βρετανία κάνει εισαγωγές τυριών.
Αλλά πιο φλογερές ήταν οι ομιλίες της και τα άρθρα της για την παραμονή της Βρετανίας στην ΕΕ, το 2016, όταν είχε συνταχθεί με τον Κάμερον και τον Τζορτζ Όζμπορν.
«Είναι προς το συμφέρον μας να επικοινωνήσουμε προς τα κάτω τις πραγματικές συνέπειες (του Brexit) για τις δουλειές και τον τρόπο ζωής, γιατί αυτό που τουλάχιστον ξέρουμε είναι ότι λιγότερο εμπόριο θα σημαίνει και λιγότερες επενδύσεις», είχε πει σε μία ομιλία της.
Όταν άλλαξε στρατόπεδο και πέρασε στους υποστηρικτές του Brexit, κέρδισε και τις καρδιές της δεξιάς πτέρυγας των Τόρις.
Ως υπουργός Εξωτερικών τήρησε σκληρή γραμμή έναντι της Ρωσίας και σήμανε συναγερμό για την κινεζική απειλή. Έχει πάθος με τα οικονομικά θέματα και οι συνάδελφοί της λένε πως στο υπουργείο Οικονομικών έδειξε τις πραγματικές δυνατότητές της..
Ως πρωθυπουργός έχει υποσχεθεί ότι θα λάβει ριζοσπαστικά μέτρα για να ανακόψει τη δραματική αύξηση του κόστους διαβίωσης, τα οποία μάλιστα θα ανακοινώσει την πρώτη εβδομάδα αφότου εγκατασταθεί στον αριθμό 10 της Ντάουνινγκ Στριτ.
Αλλά έχει κληρονομήσει μία απαισιόδοξη προοπτική για τη χώρα και ένα κόμμα διχασμένο από την προεκλογική εκστρατεία για τη διαδοχή του Μπόρις Τζόνσον και γι’ αυτό οι αναλυτές εκτιμούν ότι θα έχει δύσκολο έργο στην προσπάθεια να πείσει συγχρόνως τους βουλευτές και την κοινή γνώμη.