Επιμέλεια: Στρατής Παπαμανουσάκης
ΓΕΡΙΝΓΚ – RUDOLF VON JHERING
(Άουριχ, Ανόβερο 1818 – Γοτίγγη 1892)
Επιφανής γερμανός νομοδιδάσκαλος και φιλόσοφος, καθηγητής στα Πανεπιστήμια Βερολίνου, Βιέννης, Βασιλείας, Κιέλου, Ροστόκ, Γκίσσεν και Γοτίγγης. Διακρινόμενος για το σπινθηροβόλο πνεύμα και το απαράμιλλο ύφος του, συνέχισε και ανέπτυξε την ιστορική μέθοδο του Σαβινύ, αλλά συντέλεσε και στην ανατροπή της, αναλύοντας και διερευνώντας τα νομικά φαινόμενα σε σχέση με την κοινωνική φύση του δικαίου. Έναντι του ατομισμού και της ίσης ελευθερίας των ατόμων μεταξύ των, κατά τη συντηρητική διδασκαλία του Σαβινύ, ο Γέρινγκ προτάσσει τον κοινωνικό ωφελιμισμό και την τελολογία του δικαίου, με ένα προοδευτικό φιλοσοφικό πνεύμα. Αναλύει επίσης τον θρησκευτικό και πολιτικό δυϊσμό του ρωμαϊκού δικαίου και προβάλλει τις νομικές έννοιες με ένα φιλοσοφικό βάθος, αλλά και με μια σατυρική διάθεση, ασκώντας μεγάλη επιρροή στις κατευθύνσεις της νομικής σκέψης του αιώνα του.
Έργα: Civilrechtsfälle ohne Entscheidungen (1847), Το πνεύμα του ρωμαϊκού δικαίου (1852-1865), Περί του θεμελίου της προστασίας της νομής (1868), Jurisprudenz des täglichen Lebens (1870), Ο αγών δια το δίκαιον (1872), Ο σκοπός εν τω δικαίω (1877-1883), Περί φιλοδωρήματος (1882), Scherz und Ernst in der jurisprudenz (1884), Το φαιδρόν και το σοβαρόν εν τη εφαρμογή των νόμων (1885), Εις τον παράδεισον των νομικών εννοιών (1885), Η διάνοια εν τη νομή (1889), Η προϊστορία των ινδοευρωπαίων (1894), Η εφαρμογή του νόμου εν τω καθημερινώ βίω (1904).
Βιβλιογραφία: M.de Jouge, Rudolf von Jhering, 1888, Adolf Merkel, Rudolf von Jhering, 1893, Rudolf Leonhard, Ein nachruf für Jhering und Windscheid, 1893, M. Rümelin, Rudolf von Jhering, 1922, Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια (άρθρ. Γ.Π. Κουσουλάκου), Encyclopedia Britannica, Εγκυκλοπαιδεία Πάπυρος – Λαρούς, Βικιπαίδεια.
Εικονογραφία: Μαρμάρινη προτομή, Fer. Hartzer, 1888, Πανεπιστήμιο Γκαίτινγκεν.
ΚΕΙΜΕΝΑ: ΡΟΥΝΤΟΛΦ ΓΕΡΙΝΓΚ, Ο ΣΚΟΠΟΣ ΕΝ ΤΩ ΔΙΚΑΙΩ
** ** **
Ως τώρα οι κύριες σχολές της νομικής σκέψης, ο θετικισμός, η θεωρία του φυσικού δικαίου, ο νομικός ρεαλισμός και οι κοινωνιολογικές θεωρίες, δεν μπόρεσαν να εξηγήσουν τις αντιθέσεις που εκδηλώνονται στα νομικά δυτικά συστήματα. Ο μαρξισμός περιγράφει τη νομική ιδεολογία σαν εποικοδόμημα της οικονομικής δομής της κοινωνίας, που εν τούτοις, δεν υποστηρίζει πάντα και σε κάθε του λεπτομέρεια το σύστημα. Η αντίθεση ανάμεσα σε παλιές και νέες μορφές και νέες κοινωνικές δυνάμεις δεν έρχεται ξαφνικά και η διαδικασία αλλαγής σχηματίζει βαθμιαία μια νομική θεωρία για την εξέγερση και την επανάσταση. Το δίκαιο τελικά δεν είναι σύστημα αλλά διαδικασία. Τι ρόλο λοιπόν παίζει ο δικηγόρος σ’ αυτή τη διαδικασία;
Η στάση του λειτουργεί θετικά για τη διατήρηση της πολιτικοκοινωνικής κατάστασης ή αρνητικά για το μετασχηματισμό της. Ο δικηγόρος είναι διανοούμενος, που συνδέεται οργανικά με την κυρίαρχη κοινωνική τάξη. Η κυρίαρχη τάξη όμως, εφαρμόζει την ηγεμονία της στο βαθμό που κατορθώνει να διατηρεί έναν ιστορικό συνασπισμό αντιφατικών κοινωνικοπολιτικών δυνάμεων στην οικονομική βάση και στο εποικοδόμημα, που συνδέονται με την ιδεολογία. Στον ιδεολογικό χώρο λοιπόν του κοινωνικού σχηματισμού, διεξάγεται μια κρίσιμη αναμέτρηση ανάμεσα στις δυνάμεις της συντήρησης και της αμφισβήτησης.
Ιστορικά οι δικηγόροι βρίσκονταν στην υπηρεσία όποιων μπορούσαν να πληρώσουν τις υπηρεσίες τους. Επεξεργάζονταν τα νομικά δόγματα κάτω από την αιγίδα της κρατικής εξουσίας. Όταν η αστική τάξη ανερχόταν οι δικηγόροι πίεζαν για μεταρρυθμίσεις. Στο τέλος ξέσπασε ανοικτή ρήξη ανάμεσα στους δικηγόρους και τα φεουδαλικά και βασιλικά συστήματα.
Στη βιομηχανική κοινωνία οι αποφάσεις των οικονομικών κέντρων επιβάλλουν στους δικηγόρους την αποδοχή των στόχων και των αρχών τους. Αλλά ταυτόχρονα τα επαναστατικά κινήματα επιδιώκουν τη συγκρότηση της σοσιαλιστικής, κύρια, νομικής ιδεολογίας. Αιτήματα για δικαιοσύνη, ελευθερία, κοινωνική πρόοδο διατυπώνονται.
Ο δικηγόρος μπορεί να εκμεταλλευθεί κάθε ευκαιρία, που του παρέχει ο δικαστηριακός στίβος, για να προωθήσει αυτά τα αιτήματα και να φανερώσει τις αντιφάσεις ανάμεσα στις διακηρυγμένες αρχές της αστικής δημοκρατίας και την ουσιαστική κατάργησή τους. Η επιβολή θεσμών και εγγυήσεων που θα προασπίζουν τους εργαζόμενους, η κριτική της αστικής νομικής ιδεολογίας και η επεξεργασία μιας εναλλακτικής νομικής θεώρησης της κοινωνίας, αποτελούν έργο του δικηγόρου. Σε κάθε περίπτωση που η νομική ιδεολογία της κυρίαρχης ομάδας δεν μπορεί να περιλάβει τα λαϊκά αιτήματα, δημιουργείται αφορμή για δράση του δικηγόρου, που είναι ταγμένος στην υπόθεση της κοινωνικής αλλαγής. Και αυτός ο ρόλος του δικηγόρου αποτελεί αναμφισβήτητα μια μεγάλη κοινωνική αποστολή.