«Αυτοί που έχουν θάρρος και πίστη δεν θα πάνε ποτέ χαμένοι» είχε γράψει στο ημερολόγιο της, η Γερμανίδα Εβραιοπούλα, Άννα Φρανκ που ήταν ένα από τα θύματα των στρατοπέδων συγκέντρωσης των Ναζί. Τελικά, πόσο δύσκολο είναι να υψώσεις ανάστημα, κοιτώντας στα μάτια ακόμα και τον ίδιο τον θάνατο, παρά να κάνεις εκπτώσεις στα πιστεύω και της αξίες σου; Μια ποδοσφαιρική ομάδα και ένας αγώνας την περίοδο της γερμανικής κατοχής είναι η τρανή απάντηση.
Η άνοδος του Αδόλφου Χίτλερ στην εξουσία το 1933, έτυχε να συμπέσει με την ανάπτυξη του ποδοσφαίρου στην Γερμανία, το οποίο γινόταν λαοφιλές και κατάφερνε να επηρεάζει τις μάζες, όντας κοινωνικό φαινόμενο. Ο Χίτλερ το κατάλαβε από την πρώτη στιγμή και το χρησιμοποίησε ως το απόλυτο μέσο προπαγάνδας. Αφού εξαφάνισε όλους τους Εβραίους που κυριαρχούσαν στο άθλημα μέχρι τότε, άρχισε να ελέγχει πλήρως την ποδοσφαιρική ομοσπονδία και να χρησιμοποιεί το άθλημα για να κάνει επίδειξη δύναμης.
Χρησιμοποίησε τόσο την εθνική Γερμανίας, σε μια προσπάθεια να δείξει την δύναμη και την υπεροχή της Άριας φυλής, αλλά και την Σάλκε που προερχόταν από την βιομηχανική κοιλάδα του Ρουρ, σε μια προσπάθεια να ενισχύσει την εικόνα της εργατικής τάξης και πόσα μπορεί να πετύχει ο εργατικός πληθυσμός.
Το ποδόσφαιρο, ήταν παραδομένο στις ορέξεις του δικτάτορα, και υποκλινόταν μπροστά του. Άλλωστε τότε, είχε καθιερωθεί πριν την σέντρα των ματς, Γερμανοί και μην να χαιρετούν ναζιστικά. Ακόμα και οι παίκτες της εθνικής Αγγλία, υποχρεώθησαν να το πράξουν σε ένα παιχνίδι λίγο πριν τον πόλεμο, σε μια προσπάθεια του Χίτλερ να δείξει την ισχύ του.
Όποιος δεν συμβιβαζόταν το πλήρωνε ακόμα και με τη ζωή του, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τον Αυστριακό ποδοσφαιριστή, Ματίας Ζίντελαρ. Όντας ένας από τους κορυφαίους παίκτες της εποχής του, κλήθηκε να αγωνιστεί στην Γερμανία, αλλά αρνήθηκε. Ένα χρόνο μετά βρέθηκε νεκρός, ενώ στους φακέλους της Γκεστάπο που άνοιξαν πολλά χρόνια αργότερα, ήταν χαρακτηρισμένος ως φίλος των Εβραίων.
Τον Αύγουστο του 1941 το Κίεβο, μετά από 72 μέρες πολιορκίας, είδε τις σημαίες με τον αγκυλωτό σταυρό του Γ’ Ράιχ να κυματίζουν στα δημόσια κτήρια. Οι μέρες της ναζιστικής κατοχής είχαν μόλις ξεκινήσει.
Μπορεί σήμερα ένα μεγάλο κομμάτι της εξέδρας της Δυναμό Κιέβου να το ελέγχουν ακροδεξιοί, όμως η ουκρανική ομάδα έχει μια ένδοξη αντιφασιστική σελίδα στην ιστορίας της. Στα μαύρα χρόνια της ναζιστικής κατοχής ποδοσφαιριστές της Δυναμό πλήρωσαν με τη ζωή τους μια ποδοσφαιρική νίκη.
Το καλοκαίρι του 1942, οι Γερμανοί αποφάσισαν να διοργανώσουν ποδοσφαιρικό τουρνουά στο οποίο θα συμμετείχε η ομάδα της γερμανικής αεροπορίας η αήττητη Φλάκελφ. Παράλληλα, προέτρεψαν παίκτες της Δυναμό που εργάζονταν σε ένα αρτοποιείο να δημιουργήσουν μια ομάδα ουκρανών επιλέκτων.
Μπροστάρης της δημιουργίας της ομάδας αυτής ήταν ο τερματοφύλακας της Ντιναμό, Νικολάι Τρούσεβις. Ήταν ένας από τους πιο ταλαντούχους ποδοσφαιριστές της Ουκρανίας και πολλές φορές είχε αρνηθεί να αγωνιστεί με την ομάδα του αφεντικού του στον φούρνο που δούλευε, τη Ρουχ, καθώς γνώριζε ότι το αφεντικό του, ο Γκέοργκ Σβετσόφ και η ομάδα που ήταν ιδιοκτήτης, ήταν εκλεκτοί των Ναζί.
Ο Τρούσεβιτς, δημιούργησε την Σταρτ την οποία αποτελούσαν οκτώ παίκτες της Ντιναμό Κιέβου, οι Αλεξέι Κλιμένκο, ο νεαρός Μιχαήλ Σβιριντόφσκι, ο ασημένιος Ολυμπιονίκης Μιχαήλ Πουτίστιν, ο Νικολάι Κορότκιχ, ο Μακάρ Γκοντσαρένκο και το «κτήνος» Ιβάν Κουζμένκο, μαζί με τρεις παίκτες από τη Λοκομοτίβ Κιέβου που ήταν οι Μιχαήλ Μέλνικ, Βλάντιμιρ Μπαλάιν και Βασίλι Σουκάρεφ.
Η Σταρτ συνέτριψε 6-2 ομάδα επίλεκτων Ούγγρων, συμμάχων των Ναζί, ενώ επικράτησαν με 7-2 της Ρούχ . Η Σταρτ ήταν πλέον στα μάτια των υπόδουλων Ουκρανών η μοναδική μορφή αντίστασης απέναντι στους Ναζί και οι παίκτες της θεωρούνταν λαϊκοί ήρωες.
Τον Αύγουστο του 1942, η Σταρτ, αντιμετωπίζει τη σπουδαιότερη γερμανική ομάδα της εποχής, η αήττητη Φλάκελφ, που εκπροσωπούσε τη γερμανική αεροπορία. Οι Ουκρανοί τη συντρίβουν με 5-1. Οι Γερμανοί δεν μπορούσαν να δεχθούν την ταπείνωση από τη Σταρτ και έτσι ζήτησαν ρεβάνς τρεις μέρες αργότερα, στις 9 Αυγούστου του 1942.
Η πορεία στο Κίεβο
"google ad"
Στο κατάμεστο γήπεδο «Ζενίτ» οι Γερμανοί ήθελαν να πάρουν εκδίκηση και αυτό μάλιστα έγραφαν στα φυλλάδια που είχαν τυπωθεί για το συγκεκριμένο παιχνίδι.
Πριν την έναρξη του αγώνα ο Μίκολα Τρούσεβιτς λεεει στους συμπαίκτες του:
«Παίζουμε με κόκκινες φανέλες που δεν είναι το χρώμα της Ντιναμό ούτε της Λοκομοτίβ. Σας καλώ σήμερα όμως να παίξουμε για αυτό το χρώμα, που είναι το χρώμα της σημαίας μας, της Σοβιετικής Ένωσης, και να τους δείξουμε ότι αυτή η σημαία και αυτό το χρώμα δεν χάνει ποτέ».
Ένας αξιωματικός των SS μπήκε στα αποδυτήρια της Σταρτ και έστειλε ξεκάθαρο μήνυμα στους παίκτες της ουκρανικής ομάδας. «Είμαι ο διαιτητής. Παρακαλώ ακολουθήστε τους κανόνες και πριν από το παιχνίδι χαιρετίστε τους αντιπάλους με τον δικό μας τρόπο».
Δεν τον άκουσαν. Κανείς από τους παίκτες δεν φώναξε «Χάιλ Χίτλερ», αλλά αντίθετα φώναξαν με όλη τη δύναμη τους «Φίτσκαλτ Ούρα», που ήταν ένας σοβιετικός χαιρετισμός. Η προσβολής για τους Γερμανούς μεγάλη, αλλά έδειχνε ότι οι παίκτες της Σταρτ δεν ήταν αποφασισμένοι να σκύψουν το κεφάλι στους Ναζί.
Ή θα χάσετε ή θα πεθάνετε!
Η Σταρτ, παρά τις απίθανες αποφάσεις του διαιτητή εις βάρος της και τα αντιαθλητικά μαρκαρίσματα από τους Γερμανούς, προηγείται στο ημίχρονο με 3-1.
Οι επισκέψεις στα αποδυτήρια της ουκρανικής ομάδας, συνεχίστηκαν και στο ημίχρονο.
Ένας στρατιώτης των SS, παρέα με τον φιλογερμανό πρόεδρο της Ρουχ, κάλεσαν τους παίκτες της Σταρτ να «δώσουν» τον αγώνα, απειλώντας τους για τις συνέπειες σε περίπτωση νίκης τους. Και όμως οι Ουκρανοί επικράτησαν με 5-3, προσφέροντας μάλιστα και θέαμα.
Λίγα λεπτά πριν το τέλος, ο Αλεξέι Κλιμένκο πέρασε όλη τη γερμανική άμυνα και όταν έφτασε μπροστά στο τέρμα θέλησε να εξευτελίσει τους αντιπάλους, κλωτσώντας την μπάλα προς το κέντρο.
Η ταπεινωτική ήττα δεν έμεινε αναπάντητη από τους ναζιστές. Οι παίκτες της Σταρτ μια μέρα ενώ πήγαιναν στο εργοστάσιο, συνελήφθησαν. Οι πρώην παίκτες της Ντιναμό Κιέβου που ξεκίνησαν τη Σταρτ μεταφέρθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Στις 24 Φεβρουαρίου του 1943 οι μισοί περίπου συλληφθέντες δολοφονήθηκαν σε μαζική εκτέλεση Ουκρανών. Ανάμεσα τους, ο Κουζμένκο, ο Κλιμένκο και ο Νικολάι Τρούσεβιτς.
Εν Κατακλείδι
Το 2005, η εισαγγελία του Αμβούργου έκλεισε την υπόθεση. Με πόρισμα της αναφέρει ότι δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να αποδεικνύει ότι οι ποδοσφαιριστές της Σταρτ δολοφονήθηκαν από τους Ναζί εξαιτίας της νίκης τους. Η υπόθεση αν και μπήκε στο αρχείο, θεωρήθηκε μια ακόμα συγκάλυψη των γερμανικών εγκλημάτων κατά την διάρκεια του πολέμου.
«Η δόξα σας δεν θα ξεθωριάσει στους αιώνες…»! Αναφέρει η επιγραφή του μνημείου που βρίσκεται έξω από το παλιό στάδιο της Ζενίτ, συντηρώντας τον μύθο εκείνων που πλήρωσαν με τη ζωή τους τα πιστεύω και τα ιδανικά τους.
Μάκης Διόγος
Υ.Γ. Από τον αγώνα της Σταρτ με τους ναζιστές είναι εμπνευσμένη η ταινία «Escape to victory» που περιγράφει την προσπάθεια μιας ομάδας που δέχεται να αντιμετωπίσει σ’ έναν ποδοσφαιρικό αγώνα τη γερμανική ομάδα, χρησιμοποιώντας την ευκαιρία για να οργανώσει την απόδρασή της, σ ‘ ένα στρατόπεδο αιχμαλώτων στη Γερμανία, το 1943.