«Μην τρέχεις στο δρόμο» λέει μία απ’ τις πρώτες συμβουλές που δίνουν οι νεοϋορκέζοι στους επισκέπτες, «η αστυνομία μπορεί να σε πυροβολήσει»
Ως φράση, αποτελεί ιδανικό δείγμα της εξουσίας που έχει αποκτήσει τις τελευταίες δεκαετίες το NYPD, η αστυνομική αρχή της «Γκόθαμ Σίτι», εκχωρημένη από παρελθοντικούς δημάρχους στην αρμοδιότητα των οποίων ανήκει ο διορισμός του αστυνομικού διοικητή. Τα τανκς του Εντ Κοχ ενάντια στους άστεγους ακολούθησε το πρότυπο αστυνομικό κράτος του Τζουλιάνι. Από εκεί, ο δισεκατομμυριούχος Μάικλ Μπλούμπεργκ που τον διαδέχθηκε, ανέλαβε να «γυαλίσει» την αστυνομοκρατούμενη μητρόπολη της ανατολικής ακτής, με τα συμφέροντα των μεσιτικών επιχειρήσεων να υποβαθμίζουν τη ζωή των κατώτερων στρωμάτων και τις καταγγελίες για την αστυνομική αυθαιρεσία να σκουπίζονται προκλητικά κάτω απ’ το χαλάκι.
Ο νέος δημοκρατικός δήμαρχος Μπιλ ντε Μπλάζιο, όμως, φάνηκε να σπάει το σερί και εκλέχθηκε με ριζικά διαφορετική ατζέντα. Οι θέσεις του ενάντια στην οικονομική ανισότητα και τη διάλυση της πρόνοιας, επέτρεψαν στα συντηρητικά ΜΜΕ να τον πολεμήσουν ως «κομμουνιστή». Οι προεκλογικές του δεσμεύσεις για τον περιορισμό της ασυδοσίας του real estate και τη φιλελευθεροποίηση της καθημερινής ζωής (όπως π.χ., με τη μερική άρση της απαγόρευσης κατανάλωσης αλκοόλ σε δημόσιο χώρο), έκαναν έναν αντιδήμαρχο του Μπλούμπεργκ να δηλώσει «αν θέλετε τη Νέα Υόρκη του ’60 και του ’70, αυτός είναι ο άνθρωπός σας». Ακόμα και στο ζήτημα της αστυνομικής αυθαιρεσίας, ο ντε Μπλάζιο είχε υποσχεθεί ριζικές τομές με σαφή αναφορά στον περιορισμό της πρακτικής stop-and-frisk, των αστυνομικών ελέγχων που εφάρμοσαν οι προκάτοχοί του.
Μία συγκεκριμένη υπόσχεση, όμως, διαψεύστηκε απ’ τις πρώτες ημέρες, όταν ο νέος δήμαρχος επανέφερε στη θέση του τον πρώην αστυνομικό διοικητή του Τζουλιάνι, Μπιλ Μπράτον. Ο Μπράτον επέβαλε χωρίς καθυστερήσεις το αγαπημένο του δόγμα της broken window policy, ένα μοντέλο αστυνόμευσης που διαμόρφωσε το καθεστώς Τζουλιάνι, σύμφωνα με το οποίο η παραβατικότητα πρέπει να χτυπιέται στις κατώτερες εκφάνσεις της προκειμένου να περιοριστεί το οργανωμένο έγκλημα.
Οι ζωές των μαύρων έχουν σημασία
Τα αποτελέσματα αυτής της εφαρμογής στην εποχή του ντε Μπλάζιο, κυμαίνονται από τη λάιτ παραφρένεια των προστίμων σε τουρίστες που δεν αποβιβάζονταν στους τερματικούς του μετρό, προκειμένου να δουν τους εγκαταλελειμμένους σταθμούς (τυπικά αξιοθέατα της Νέας Υόρκης), μέχρι πιο σκοτεινές πτυχές, όπως το στραγγαλισμό του Έρικ Γκάρνερ και το βασανισμό μιας μεσήλικης μαύρης γυναίκας στο Μπράουνσβιλ, η οποία έχοντας μόλις βγει από το μπάνιο, σύρθηκε χωρίς ρούχα έξω από το διαμέρισμα της, προτού αποδειχθεί ότι δεν έχει καμία σχέση με την υπόθεση που ερευνούσαν οι εισβολείς αστυνομικοί.
Οι δολοφονίες των εφήβων Μάικλ Μπράουν και Αντόνιο Μάρτιν στο Μιζούρι, αλλά και του Γκάρνερ στη Νέα Υόρκη, ξεσήκωσαν μαζικές διαδηλώσεις στις ΗΠΑ. Η Τάιμς Σκουέρ, αλλά και άλλες περιοχές, γέμισαν για εβδομάδες από ανθρώπους που φώναζαν ότι «οι ζωές των μαύρων έχουν σημασία». Η αθώωση των αστυνομικών, η ακραία κατασταλτική δράση απέναντι στους διαδηλωτές του Φέργκιουσον και το γενικό κλίμα ατιμωρησίας για τις δολοφονίες μαύρων από ένστολους πυροδότησαν ένα εκρηκτικό κλίμα στις ΗΠΑ.
Στις 20 Δεκεμβρίου, σε αντίποινα για τους Μπράουν και Γκάρνερ, ο Ισμαήλ Αμπντουλά Μπρίνσλεϊ, πυροβόλησε και σκότωσε δύο αστυνομικούς στο Μπεντ-Στάι. Ο ντε Μπλάζιο βρέθηκε ευθέως κατηγορούμενος από το σύνολο του αστυνομικού σώματος, καθώς πριν το περιστατικό είχε καταγγείλει δημοσίως τις αθωωτικές αποφάσεις του δικαστηρίου του Μιζούρι, ενώ τους τελευταίους μήνες οι συγκρούσεις του με τον Μπράτον είχαν πολλαπλασιασθεί. Το NYPD, υπό την πίεση των αστυνομικών σωματείων και λόμπι πέρασε σε μια ιδιότυπη «λευκή απεργία», σχεδόν αποσύροντας τις αστυνομικές δυνάμεις από τους δρόμους. Για κακή τους τύχη, το αποτέλεσμα ήταν η ραγδαία μείωση της εγκληματικότητας και η αποσυμφόρηση των εντάσεων.
Disarm NYPD
Η εμπειρία αυτής της περιόδου «απελευθέρωσης» της Νέας Υόρκης, φαίνεται να παίζει κομβικό ρόλο στη συγκρότηση του Disarm NYPD, μιας νέας πρωτοβουλίας κατοίκων που αποσκοπεί στον αφοπλισμό της αστυνομίας και τη δημιουργία περιοχών απαλλαγμένων από την παρουσία της, όπου η ευθύνη για την επίλυση διαφωνιών θα περνάει σε σώματα διαμεσολαβητών από κατοίκους. Το εύρος στο οποίο αποσκοπεί η πρωτοβουλία αποκαλύφθηκε ευθύς αμέσως απ’ την απόφαση να συνεργαστούν με την προϋπάρχουσα πρωτοβουλία CopWatch, που έχει αναλάβει τη συστηματική παρακολούθηση και καταγραφή των αυθαιρεσιών του NYPD. Παρότι σχετικά ολιγομελές, το CopWatch είναι καλά οργανωμένο, περιλαμβάνοντας μέχρι και εκπαίδευση για τους εθελοντές CopWatchers, τη γνώση και εμπειρία των οποίων θέλει να αξιοποιήσει το νεοσύστατο Disarm.
Πέρα από το Copwatch, η πορεία του Disarm θα κινηθεί παράλληλα και με μία αρκετά δυναμική πρωτοβουλία για την απο-αστυνόμευση στην πόλη, το Take Back the Bronx με δράση στο ομώνυμο διαμέρισμα. Το Μπρονξ, έντονα πολυεθνικό, αποκεντρωμένο και με μεγάλη συγκέντρωση των κατώτερων στρωμάτων, έχει αποτελέσει παράδεισο για τη φυλετική και ταξική αστυνομική αυθαιρεσία. Η πρωτοβουλία συστάθηκε το 2011 ως απότοκο του τοπικού Occupy, με τους υποστηρικτές του να πολλαπλασιάζονται σταθερά και έχοντας πια αποκτήσει δικό του κοινωνικό κέντρο. Το TBtB έχει ένα επιτυχημένο παρελθόν σ’ αυτό που έχει θέσει ως στόχο το Disarm: η συνήθης πρακτική των ακτιβιστών του ήταν να καταλαμβάνουν γειτονιές με ισχυρή αστυνομική παρουσία, αναρτώντας επιγραφές ενάντια στην αστυνομία και παροτρύνοντας τους κατοίκους να βγουν στον «απελευθερωμένο» δρόμο όπου αξιοποιούσαν τη μικροφωνική για να δημοσιοποιήσουν τις εμπειρίες τους από το NYPD.
Η εμπειρία των κινημάτων απο-αστυνόμευσης ενδέχεται να φέρει νέες αντιλήψεις για την ασφάλεια και τις κοινότητες, που δεν θα αφορούν μόνο την περιοχή δραστηριοποίησής τους. Άλλωστε, όπως είδαμε περίτρανα τον τελευταίο καιρό στα καθ’ ημάς, οι κοινωνικές συνέπειες της καταστολής δεν είναι επίδικο μόνο για τους κατοίκους των ΗΠΑ.
Γιάννης-Ορέστης Παπαδημητρίου – Εποχή