Η Μάχη της Κρήτης αποτέλεσε κορυφαία πράξη αντίστασης κατά του ναζισμού στην Ευρώπη και έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην έκβαση του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, καθώς άλλαξε τον χαρακτήρα του στέλνοντας το μήνυμα της αντίστασης.
Παράλληλα ανέδειξε τη βαρβαρότητα των ναζιστικών δυνάμεων κατοχής, που δεν δίστασαν να προχωρήσουν τότε σε μαζικές εκτελέσεις ακόμα και αμάχων, ως αντίποινα για την αντίσταση του κρητικού λαού.
Αυτές είναι, μεταξύ άλλων, οι επισημάνσεις που έγιναν σήμερα από διακεκριμένους ομιλητές στο πλαίσιο συνεδρίου για τη Μάχη της Κρήτης που πραγματοποιείται στα Χανιά.
Τα γεγονότα εκείνης της περιόδου αλλά και άγνωστες πτυχές της Μάχης βρίσκονται στο επίκεντρο των εργασιών του Συνεδρίου.
Όπως επεσήμανε ο καθηγητής νεώτερης ιστορίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Γιώργος Μαργαρίτης, «η Μάχη της Κρήτης εμπεριέχει πάρα πολλές καινοτομίες που είναι πάρα πολύ σημαντικές για τον χαρακτήρα και την εξέλιξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου».
Σύμφωνα με τον ίδιο, ποτέ στην ιστορία μέχρι τότε δεν είχε επιχειρηθεί η κατάληψη ενός τόσο μεγάλου νησιού με 400.000 κατοίκους και 30.000 υπερασπιστές μόνο από τον αέρα.
Ακόμα, όπως ο ίδιος τόνισε, μέχρι τότε ο πόλεμος στην Ευρώπη, η κατάκτηση της Ευρώπης από τους Ναζί, ήταν ένας παράξενος πόλεμος, καθώς η προέλαση των Γερμανών ήταν άνετη, κάτι που δεν συνέβη στην Κρήτη.
Ξαφνικά, εδώ παίρνει την υπόθεση στα χέρια του ο λαός της Κρήτης, παίρνει τα όπλα του και πάει να προϋπαντήσει τους Γερμανούς, όπως είπε χαρακτηριστικά ο καθηγητής.
«Η λέξη “αντίσταση” για πρώτη φορά παίρνει σάρκα και οστά, σε αυτή τη Μάχη» τόνισε, εξηγώντας πως επί της ουσίας αποτελεί προαγγελία της αλλαγής στον χαρακτήρα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και της μαζικής αντίστασης των λαών κατά των Ναζί.
Σύμφωνα με τον κ. Μαργαρίτη, η αντίσταση του λαού της Κρήτης ανέδειξε και τον εκβαρβαρισμό του πολέμου με την εφαρμογή από τους Ναζί τους δόγματος των αντιποίνων και την τρομοκράτηση του λαού της Κρήτης με μαζικές εκτελέσεις.
«Μετά τη Μάχη της Κρήτης ο πόλεμος είναι πόλεμος λαϊκής αντίστασης σε μεγάλο βαθμό, άρνησης του ναζισμού και ναζιστικής σκληρότητας κατά των λαών που τολμούν να σηκώσουν κεφάλι» επεσήμανε χαρακτηριστικά.
Στο ερώτημα για το τι οδήγησε τους Κρητικούς να αντισταθούν σθεναρά κατά των δυνάμεων εισβολής απάντησε ο αναπληρωτής καθηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Δημοσθένης Δώδος.
Το απέδωσε στην κουλτούρα και στην παράδοση που είχαν αποκτήσει οι Κρητικοί λαμβάνοντας μέρος μέχρι τότε σε πολλά κινήματα και αγώνες.
«Αυτό το κλίμα υπήρχε στην Κρήτη, οι μνήμες ήταν πρόσφατες και είχαν δημιουργήσει μια ηρωική παράδοση» ανέφερε χαρακτηριστικά επισημαίνοντας ότι «όταν στην Κρήτη άρχισαν να πέφτουν οι εχθροί, αυτή η παράδοση τους οδήγησε να πάρουν τα όπλα για να πολεμήσουν».
Στη γεωπολιτική αξία της Κρήτης αναφέρθηκε ο καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου Προκόπης Παπαστράτης αναπτύσσοντας το θέμα «Η βρετανική πολιτική στη Μεσόγειο και στην Κρήτη».
Όπως ανέφερε, «από τη δεκαετία του ’30 για τους Βρετανούς η Ανατολική Μεσόγειος και η Κρήτη είχαν μεγάλη στρατηγική σημασία».
Στον ρόλο που διαδραμάτισαν οι ένοπλες δυνάμεις και ιδιαίτερα η Ελληνική Πολεμική Αεροπορία στη Μάχη της Κρήτης αναφέρθηκε ο Διδάκτωρ του Παντείου Πανεπιστημίου Μιχάλης Λυμπεράτος, τονίζοντας πως «η αντίσταση των αμάχων και του λαού αναπτύχθηκε παράλληλα με την ανάπτυξη στρατιωτικών δυνάμεων».
Ειδικότερα για τον ρόλο της Πολεμικής Αεροπορίας, επεσήμανε ότι από τη δύναμη των 23 αεροσκαφών και των πληρωμάτων που δόθηκε εντολή να φθάσουν στην Κρήτη έφτασαν στο νησί 8-10 αεροπλάνα, καθώς τα περισσότερα καταστράφηκαν σε αεροδρόμια της ηπειρωτικής χώρας, ενώ το ίδιο συνέβη και με όσα έφτασαν στην Κρήτη, λόγω της ελλιπούς αντιαεροπορικής κάλυψης. Όσα δεν καταστράφηκαν αναπτύχθηκαν αργότερα στη Μέση Ανατολή.
Ρόλο στη Μάχη της Κρήτης έπαιξε, σύμφωνα με τον ίδιο, και η δύναμη της Σχολής Ικάρων που μεταφέρθηκε στην Κρήτη, καθώς και δύναμη από τη Σχολή Ευελπίδων και τη Σχολή Χωροφυλακής, που ωστόσο αντιμετώπισαν το πρόβλημα της έλλειψης συντονισμού και επιτελικού σχεδίου.
Πολλοί από αυτούς κατάφεραν στη συνέχεια να διαφύγουν στη Μέση Ανατολή, ενώ όσοι δεν τα κατάφεραν συνελήφθησαν στη συνέχεια από τα γερμανικά στρατεύματα.
Σύμφωνα με τον ίδιο, ο αριθμός των στρατιωτικών που έφυγαν από την ηπειρωτική Ελλάδα με πλοία ήταν 55.000, από τους οποίους οι 27.000 έφτασαν στην Κρήτη και οι υπόλοιποι στη Μέση Ανατολή.
Στην απουσία της Πέμπτης Μεραρχίας Κρητών από το νησί κατά την εισβολή των Γερμανών λόγω της καταστροφής της τον Φεβρουάριο του 1941 αναφέρθηκε ο υποψήφιος διδάκτωρ του ΑΠΘ Χρήστος Σπυριδάκης.
Μαρτυρίες όσων έζησαν τη Μάχη της Κρήτης, που υπάρχουν καταγεγραμμένες με πρωτοβουλία της Αργυρώς και του Νίκου Κοκοβλή, μετέφερε στο συνέδριο των Χανίων η ερευνήτρια του Παντείου Πανεπιστημίου Βασιλική Λάζου.
Όπως είπε, πρόκειται για 18 προφορικές μαρτυρίες που είχαν ληφθεί το 2005 και το 2006 από ανθρώπους που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην αντίσταση της Κρήτης.
«Μέσα από τις μαρτυρίες αναδεικνύεται η σημασία του λαϊκού παράγοντα στη Μάχη της Κρήτης, πώς ο λαός συμμετέχει αυθόρμητα και μαζικά στη Μάχη» είπε η κ. Λάζου.
Μέσα από τις μαρτυρίες δίνονται περιγραφές για το πώς οι Κρητικοί πήραν τα άπλα των πατεράδων και των παπούδων τους, τις αξίνες με τις οποίες βγαίνουν στον κάμπο, για να αντιμετωπίσουν τους εισβολείς.
Υπάρχουν ακόμα μαρτυρίες για την Κρήτη των βομβαρδισμών, για το πώς έβλεπαν οι Κρητικοί τους αλεξιπτωτιστές, ενώ ακόμα περιγράφεται η απογοήτευση και το αίσθημα της εγκατάλειψης που βίωσαν όσοι θέλησαν να πολεμήσουν, βλέποντας ότι δεν είχαν όπλα για να υπερασπιστούν το νησί.
Στο συνέδριο των Χανίων γίνονται ακόμα αναφορές για όλο το εύρος των στρατιωτικών επιχειρήσεων κατά τη Μάχη της Κρήτης, για τη γερμανική προπαγάνδα που αναπτύχθηκε, τα αριθμητικά δεδομένα της Μάχης, για την παρουσία στο νησί Βρετανών, Νεοζηλανδών και Αυστραλών μαχητών, τη ζωή και την αντίσταση στην Κρήτη μετά την κατάληψη του νησιού, τον ρόλο της λαϊκής τέχνης και της λογοτεχνίας στην αντίσταση, καθώς και για την καθημερινότητα στο νησί.
Στις εργασίες που έγιναν την Κυριακή υπήρχε και εισήγηση από τον κ. Αριστομένη Συγγελάκη για το θέμα των γερμανικών αποζημιώσεων και επανορθώσεων προς το νησί.
Το συνέδριο διοργάνωσαν το Κέντρο Κρητικής Λογοτεχνίας, το Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ, η Ιστορική Λαογραφική Εταιρεία Κρήτης, το Στρατιωτικό Μουσείο Κρήτης, η Ιστορική Λαογραφική Εταιρεία Ρεθύμνου και η Περιφερειακή Ενότητα Χανίων.
Δείτε και ένα σπάνιο ντοκουμέντο για τη Μάχη της Κρήτης:
[youtube url=”https://www.youtube.com/watch?v=xfNsxOSatk0″]
ΑΠΕ