27/8/1968: 56 χρόνια από τον θάνατο του Γιούρι Γκαγκάριν, του Κολόμβου του Διαστήματος

Του Σπύρου Δαράκη

Ο ΓΙΟΥΡΙ ΓΚΑΓΚΑΡΙΝ ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΙΣ ΠΥΛΕΣ ΤΟΥ ΔΙΑΣΤΗΜΑΤΟΣ ΑΝΟΙΞΕ ΓΙΑ ΛΙΓΟ ΚΑΙ ΤΙΣ ΠΥΛΕΣ ΤΩΝ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ

«Στις 12 Απρίλη 1961 το διαστημόπλοιο “Βοστόκ” με πιλότο τον αστροναύτη Γιούρι Γκαγκάριν άνοιξε το δρόμο του ανθρώπου προς το Διάστημα. Από τότε η 12η Απρίλη έγινε παγκόσμια μέρα της αστροναυτικής. Ο Γιούρι Γκαγκάριν ονομάστηκε “Κολόμβος του Διαστήματος”.

Ο πρώτος αστροναύτης του κόσμου, ο Γκαγκάριν, έζησε 55 λεπτά της ώρας σε κατάσταση έλλειψης βαρύτητας. Ως τότε κανένας δεν είχε δοκιμάσει αυτήν την κατάσταση για τόσο πολύ χρονικό διάστημα. Κανένας πριν απ’ αυτόν δεν δοκίμασε όλη την πραγματικότητα του φόρτου που δημιουργεί η πτήση του πυραύλου, κανένας δεν είχε ιδεί πώς αρχίζει να φλογίζεται ο αέρας, πυρακτωμένος από την τρομερή ταχύτητα του διαστημικού σκάφους που επιστρέφει στην ατμόσφαιρα. Κανένας δεν είχε ιδεί ως τότε με μια ματιά τις ηπείρους και τους ωκεανούς της Γης από το διαστημικό χάος. Ο πρώτος αστροναύτης του πλανήτη μας έφερε στην ανθρωπότητα ένα νέο κόσμο αισθήσεων και γνώσεων (…)

Ο Γκαγκάριν διαπίστωσε με μία μόνο ματιά του τη σφαιρικότητα της Γης. Από τότε έγιναν χιλιάδες έρευνες του πλανήτη μας απ’ το Διάστημα (…) Αλλά στη μνήμη του ανθρώπου θα μείνει αξέχαστο για πάντα το όμορφο παλληκάρι που έζησε, μα και πέθανε σαν ανώτερος άνθρωπος, σαν άνθρωπος του σοσιαλισμού, στις επάλξεις του καθήκοντος προς την ανθρωπότητα».

Η κάψουλα «Βοστόκ 1» μετά την προσγείωση

 Τον Απρίλη, το 1961, ξεκινούσε ένα νέο κεφάλαιο στην εξερεύνηση του Διαστήματος. Μετά την εκτόξευση και τοποθέτηση σε τροχιά του πρώτου τεχνητού δορυφόρου της Γης, του «Σπούτνικ-1», το 1957, η πρώτη σοσιαλιστική χώρα, η Σοβιετική Ένωση, άνοιγε το δρόμο προς τα άστρα και για τον ίδιο τον άνθρωπο.

Ο Γιούρι Γκαγκάριν, επιβαίνοντας στο διαστημόπλοιο «Βοστόκ-1», γινόταν σε ηλικία 27 ετών ο πρώτος άνθρωπος που πέταξε στο διαστημικό κενό. Έκανε μια περιφορά γύρω από τον πλανήτη σε 1 ώρα και 48 λεπτά, κινούμενος σε ύψος 302 χιλιομέτρων με ταχύτητα 30.000 χλμ. την ώρα, αντιμετωπίζοντας με ηρωισμό το άγνωστο.

Μπορεί σήμερα οι επανδρωμένες διαστημικές πτήσεις στο εγγύς Διάστημα να είναι ρουτίνα, εκείνη όμως ήταν η πρώτη επαφή του ανθρώπου με τη διαστημική άβυσσο, η πρώτη φορά που τα ανθρώπινα μάτια μπόρεσαν να δουν απευθείας τη γήινη σφαίρα να αιωρείται στο κενό και τη λεπτή «φλούδα» της ατμόσφαιρας να υποστηρίζει και να προστατεύει τη ζωή στην επιφάνεια του πλανήτη.

Ο Γκαγκάριν γεννήθηκε στις 9 Μάρτη 1934 στο Κλουσίνο της περιφέρειας του Σμολένσκ, ένα χωριό 160 χιλιόμετρα δυτικά της Μόσχας. Ο πατέρας του ήταν εργάτης και η μητέρα του αγρότισσα και δούλευαν μαζί σε ένα κολχόζ. Ήταν το τρίτο από τα παιδιά της οικογένειας. Κατά τη διάρκεια του B’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι ναζί κατάσχεσαν το σπίτι τους και πήραν τις δύο αδερφές του. Ο Γιούρι βοήθησε τους γονείς του να σκάψουν ένα όρυγμα, όπου έζησαν μέχρι το τέλος του πολέμου.

Ένα περιστατικό σημάδεψε τη ζωή του Γκαγκάριν κατά την περίοδο αυτή. Είδε ένα σοβιετικό μαχητικό αεροπλάνο «Γιακ» να κάνει αναγκαστική προσγείωση σε ένα χωράφι κοντά στο σπίτι του. Γυρνούσε από μάχη και τα φτερά του ήταν διάτρητα από τα βλήματα των αντιαεροπορικών. Όταν οι πιλότοι πρόβαλαν με το στήθος τους σκεπασμένο με μετάλλια, ο Γιούρι εντυπωσιάστηκε: «Καταλάβαμε αμέσως το τίμημα που πρέπει να πληρώσει κανείς γι’ αυτές τις πολεμικές διακρίσεις».

Μετά το εξατάξιο Γυμνάσιο, όπου ο Γιούρι διακρίθηκε στα Μαθηματικά και τη Φυσική, πήγε σε τεχνική σχολή και δούλεψε σε χυτήριο. Ενάμιση χρόνο αργότερα μπήκε στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο του Σάρατοφ. Στον τέταρτο χρόνο, του δόθηκε η ευκαιρία να γίνει πιλότος. Με συμβουλή του εκπαιδευτή του, Μαρτιάνοφ, ο Γκαγκάριν κατατάσσεται στη Σοβιετική Πολεμική Αεροπορία και πηγαίνει στη σχολή του Σώματος στο Ορενμπουργκ. Εκεί μαθαίνει να πετάει αεροπλάνα «Μιγκ», αλλά γνωρίζει και την αγαπημένη σύντροφο της ζωής του, την Βαλεντίνα (Βάλια) Γκοριάτσεβα, που σπούδαζε νοσοκόμα στην ίδια πόλη.

Ο Γκαγκάριν, ως υποψήφιος κοσμοναύτης, υποβλήθηκε σε εξαιρετικά δύσκολη εκπαίδευση, σωματική αλλά και ψυχολογική. Υπέμεινε μακρές περιόδους απομόνωσης μέσα σε περιορισμένο χώρο, πειράματα έλλειψης βαρύτητας, αντοχής σε υψηλές θερμοκρασίες και δοκιμαστικές πτήσεις υπό ψυχολογική πίεση. Οι άλλοι υποψήφιοι έλεγαν γι’ αυτόν: «Καλός σύντροφος, δεν αποκαρδιώνεται ποτέ, άνθρωπος αρχών, τολμηρός και ακλόνητος, μετριόφρων και απλός, αποφασιστικός, ένας ηγέτης».

Ο Γκαγκάριν δίκαια έγινε αιώνιο σύμβολο. Έγραψε το όνομά του και το όνομα της σοσιαλιστικής του πατρίδας μια για πάντα στ’ αστέρια. Επιστρέφοντας στη Γη δέχτηκε υποδοχή ήρωα, όχι μόνο στην πατρίδα του, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο όπου περιόδευσε ως πρέσβης καλής θέλησης. Εγινε βουλευτής του Ανώτατου Σοβιέτ και ορίστηκε διοικητής του Αγήματος Κοσμοναυτών.

Το 1962 ο Γιούρι Γκαγκάριν επισκέφτηκε την Αθήνα και σε συνέντευξη Τύπου, ανάμεσα σε άλλα, σημείωσε: «Είναι φυσικό η χώρα που είναι πρωτοπόρος εις την εξέλιξιν των επιστημών, να έχη και την πρωτοβουλία εις το Διάστημα. Συμβάλλει όμως επίσης και η έφεσις του λαού μιας χώρας, η στάσις της κυβερνήσεως, αι κοινωνικαί και οικονομικαί συνθήκες της και άλλοι επίσης παράγοντες. Και εφ’ όσον η χώρα μας εις όλους αυτούς τους τομείς προηγείται, είναι φυσικόν να προηγείται και εις τον τομέα των διαστημικών πτήσεων».

Καθώς τα χρόνια περνούσαν, άρχισε να νιώθει την ανάγκη να ξαναπετάξει. Δεν επαναπαύθηκε στις δάφνες του ούτε βολεύτηκε σε κάποιον τομέα δουλειάς εκτός κινδύνου. Ετσι, το 1967 ξεκίνησε εκπαίδευση για την πρώτη πτήση με διαστημόπλοιο «Σογιούζ». Παράλληλα ήταν και πιλότος δοκιμών των νέων αεροσκαφών που κατασκεύαζε η ΕΣΣΔ.

Στις 27 Μάρτη του 1968, σε ηλικία 34 ετών, ο άφοβος Γιούρι Γκαγκάριν σκοτώνεται πάνω στο καθήκον, κατά τη συντριβή του αεριωθούμενου που δοκίμαζε. Το θάνατό του πένθησαν άνθρωποι σε όλο τον κόσμο. Οι στάχτες του θάφτηκαν μαζί με τις στάχτες των άλλων ηρώων της Σοβιετικής Ένωσης στο τείχος του Κρεμλίνου. Προς τιμήν της μεγάλης συνεισφοράς του στην εξερεύνηση του Διαστήματος, δόθηκε το όνομά του σε έναν κρατήρα στην αθέατη πλευρά της Σελήνης.

Το 1961, ο ψυχρός πόλεμος κατά της Σοβιετικής Ένωσης και των άλλων σοσιαλιστικών χωρών είχε προ πολλού εδραιωθεί. Ο σοσιαλισμός κατηγορούνταν ως καθυστέρηση και απανθρωπιά. Ο νεαρός γελαστός αξιωματικός του Κόκκινου Στρατού δεν ταίριαζε σε αυτή την καρικατούρα. Με λαϊκή απαίτηση και παρά την ψυχρολουσία από τη νέα πρωτιά της ΕΣΣΔ στο Διάστημα, οι καπιταλιστικές χώρες αναγκάστηκαν να υποδεχτούν τον Γκαγκάριν και να του αποδώσουν τιμές. Εδώ η αυτοκινητοπομπή στους δρόμους του Λονδίνου

Χανιά 27-03-2024

* Πρόεδρος της μαρτυρικής Μαλαθύρου Πρώην δήμαρχος Μηθύμνης

Μέλος του Δ.Σ. του δικτύου μαρτυρικών πόλεων και χωριών της Ελλάδας

Περιόδου 1940-1945 (ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΑ)