Ένα συγκινητικό και πετυχημένο εγχείρημα στο Νέο Ηράκλειο. | Φωτογραφίες: Ανδρέας Σιμόπουλος / FOSPHOTOS / Κείμενο: Σοφία Αλεξίου
Στην πλατεία 28ης Οκτωβρίου, στο Νέο Ηράκλειο, η Γεωργία Βαμβουνάκη –μητέρα παιδιού με μαθησιακές δυσκολίες και αδελφή της συγγραφέως Μάρως Βαμβουνάκη- φιλόλογος με σπουδές στην κλασσική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο UCL του Λονδίνου με 22 χρόνια εργασίας ως φιλόλογος στα Χανιά, στην Αθήνα και στο Εδιμβούργο δημιούργησε τον πολυχώρο Μύρτιλλο Cafe (καφετέρια, παρασκευστήριο και χώρος Λόγου και Τέχνης) την πρώτη επιχείρηση στην Ελλάδα που προσφέρει σε άτομα με ειδικές ικανότητες, έναν αξιοπρεπή χώρο εργασίας και εκπαίδευσης ή όπως προτιμά να το λέει η ίδια «Μια έξοδο προς τη ζωή».
Η κ. Γεωργία Βαμβουνάκη -νόμιμη εκπρόσωπος της Κοινωνικής Συνεταιριστικής Επιχείρησης (ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ.) δημιούργησε το Μύρτιλλο για να δώσει τη δυνατότητα σε άτομα με διαφορετικότητα να μπουν δυναμικά στην πραγματική ζωή και στην παραγωγική εργασία.
Η ιδέα αυτή άρχισε να δουλεύεται στο μυαλό, όταν διέμενε με τον σύζυγο και το γιο της στην Σκωτία. «Εκεί», μας λέει, «ήρθα σε επαφή με μία κουλτούρα που ο σεβασμός και τα δικαιώματα κάθε ανθρώπου ήταν άρτια θεσμοθετημένα ενώ η αποδοχή του ατόμου με διαφορετικότητα δεν εναπόκεινται στην ατομική φιλοτιμία του καθενός, όπως συμβαίνει στην Ελλάδα. Στη Σκωτία, συναντήσαμε εκατοντάδες οργανισμούς μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα που στήριζαν ευπαθείς ομάδες έμπρακτα χωρίς να περιμένουν παθητικά επιδοτήσεις. Υπήρχαν αναρίθμητες επιχειρήσεις με οικονομική αυτοδυναμία που πρόσφεραν εκπαίδευση αλλά κι εργασία σε ανθρώπους με διαφορετικότητα γι’ αυτό και μου φαίνεται τρομερά περίεργο που όλοι έχουν παραξενευτεί τόσο με το Μύρτιλλο.
Κατά την άποψή μου αυτή θα έπρεπε να ήταν η πραγματικότητα στη χώρα μας και όχι το αξιοπερίεργο και το μνημειώδες. Στη Σκωτία τα άτομα με ειδικές ικανότητες είχαν ίσες ευκαιρίες στην εργασιακή αποκατάσταση και ανάλογες επιλογές στον τομέα της εθελοντικής εργασίας. Ο γιος μου ακόμη και στα πρώτα χρόνια της εκπαίδευσης που εργάστηκε ως εθελοντής, για να καταλάβετε, είχε αυστηρές υποχρεώσεις κι ευθύνες, έπρεπε να ακολουθήσει όρους απαρεγκλίτως αλλιώς θα απολυόταν. Έτσι ήταν το σύστημα εκεί, ο εθελοντισμός δεν ήταν χάρη αλλά εκπαίδευση. Με το σύστημα αυτό τα άτομα με ειδικές ικανότητες μπορούσαν κάλλιστα να ενταχθούν στην κοινωνία με λειτουργικό τρόπο και να προσφέρουν τα ταλέντα τους στην κοινωνία όπως όλοι. Αυτό δυστυχώς δεν συμβαίνει στην χώρα μας.
Το Μύρτιλλο ξεκίνησε γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο, σε αυτό το χώρο άνθρωποι που βρίσκονταν στο περιθώριο θα μπορούν να εργαστούν έμμισθα και να διεκδικήσουν μία θέση στη ζωή, στον πολιτισμό, θα γίνουν επιτέλους ένα με όλους! Να αλλάξει η κουλτούρα μας θέλω, να ακολουθήσουν κι άλλες επιχειρήσεις αυτή την ιδέα, να γίνουμε πιο ανθρώπινος λαός, πολιτισμένος, αυτό χρειαζόμαστε και αυτό ονειρεύτηκα να δημιουργήσω.»
Στα πρώτα της βήματα σημαντική βοήθεια –χρηματική και ηθική- προσφέρουν κάποιοι ιδιώτες και το Κοινωφελές Ίδρυμα TIMA. Σιγά σιγά στην ομάδα προστίθενται άνθρωποι από ευπαθείς ομάδες που διψούσαν για δράση, ψυχοπαιδαγωγοί, εκπαιδευτές και ο πιο πρωτοπόρος πολυχώρος που έχω γνωρίσει ανοίγει τις πόρτες του στον κόσμο.
Ο στόχος του εγχειρήματος διττός, να αποκαταστήσει έμμισθα άτομα με διαφορετικότητα αλλά και να αφυπνίσει την κοινωνία παρουσιάζοντας έναν ζωντανό τρόπο αντιμετώπισης των ΑμεΑ. Εκπαίδευση μέσα και έξω!
Ένας χώρος φρέσκος με πολύχρωμα τραπεζάκια, ανοιχτή κουζίνα και αυλή στον οποίο κλέβει την παράσταση όχι η διακόσμηση αλλά η ιδέα και τα παιδιά που εργάζονται εκεί. Εδώ άτομα από ευπαθείς ομάδες μαθαίνουν τη δουλειά του μάγειρα, του σερβιτόρου, του ζαχαροπλάστη κι όποιας άλλης ειδικότητας χρειάζεται μία καφετέρια-εστιατόριο για να λειτουργήσει με επιτυχία.
«Όλοι οι άνθρωποι έχουμε τις ιδιαιτερότητές μας και τις αδυναμίες μας, σημασία για εμάς έχουν τα δυνατά σημεία του κάθε παιδιού, να εκπαιδευτούν σε κάτι εξειδικευμένο και να ανοίξουν επιτέλους τα φτερά τους» τονίζει η ειδική παιδαγωγός Ειρήνη Διαλεχτή Κουρομιχελάκη και ο μουσικοπαιδαγωγός Βασίλης Μπαράκος.
Κάθε Δευτέρα και Σάββατο πρωί, η εργασία διακόπτεται από την «χαρά» και τα παιδιά παρακολουθούν μαθήματα μουσικοθεραπείας, δραματοθεραπείας, αφήγησης, ευρυθμίας, ψυχοθεραπείας για να μάθουν να συνεργάζονται και να αυτοαξιολογούνται, όπως λένε οι καθηγητές τους, η ειδική παιδαγωγός Ειρήνη Διαλεχτή Κουρομιχελάκη και ο μουσικοπαιδαγωγός Βασίλης Μπαράκος. «Ο στόχος μας είναι να βοηθήσουμε τα παιδιά να αποκτήσουν ικανότητες αυτόνομης διαβίωσης, αυτοεκτίμηση, νέες φιλίες και ανεξαρτησία από την υπερπροστασία της οικογένειας ή από τα πλέγματα του κοινωνικού αποκλεισμού. Όλες οι ψυχές άλλωστε έχουν τις ίδιες επιθυμίες και είναι ίδιες. Όσοι ανήκουν στην ομάδα, δεν αντιμετωπίζονται σαν αντικείμενα περίθαλψης αλλά ως λειτουργικά μέλη μίας κοινωνίας, γι’ αυτό και σημαντικό ρόλο στο μάθημα έχει η κατανόηση της ατομικής ευθύνης».
Στο πλευρό τους βρίσκεται πάντοτε ο κοινωνικός λειτουργός Θανάσης Κοντογιάννης -ιδρυτικό μέλος του χώρου- που μόλις άκουσε την ιδέα ενθουσιάστηκε κι έβαλε τα δυνατά του για την υλοποίηση της. «Γέμισα ελπίδα, πως κάτι μπορεί να γίνει στην Ελλάδα, σε ένα χώρο που έχει ξεφύγει από την περπατημένη που δεν αγκαλιάζει απλά τα άτομα με ειδικές ανάγκες αλλά τα εκπαιδεύει στην κατάλληλη θέση και στη συνέχεια τους δίνει πιστοποιητικό προϋπηρεσίας για να εργαστούν όπου επιθυμούν. Αυτά τα παιδιά δεν θα βουλιάζουν πια στην απραξία αλλά θα αξιοποιήσουν τα χαρίσματά τους και θα μπουν δυναμικά στην κοινωνία κι αυτό για εμάς είναι μία μεγάλη νίκη».
Μέρος της εκπαίδευσης, εκτός από τη δουλειά που κάνουν, θα είναι και το πρόγραμμα εξωτερικής δράσης. «Ξεκινάμε τώρα μια δράση στα ΚΑΠΗ και σε παιδικά ιδρύματα στα οποία οι εργαζόμενοι εδώ θα προσφέρουν εθελοντική εργασία».
Βλέπω τα παιδιά στο μάθημά τους. Γέλια χαράς και παιχνίδια, «πτήσεις» με μουσική και στο τέλος χειροκρότημα. Σειρά έχουν τώρα τα εργαστήρια. Οι μαθητευόμενοι «μάγειρες» σήμερα παρασκευάζουν ψωμιά. Ότι μπορείς να φανταστείς μπορούν να φτιάξουν εδώ και όλα είναι χειροποίητα και πεντανόστιμα -σφακιανές πίτες, καλτσόνε, ντάκοι αλλά και cupcakes, scotish shortbread, scones, πουτίγκες, και καλλιτσούνια.
Πρώτος στην κουζίνα, ο Νίκος Σανιδάς, 26 χρόνων, έχει σπουδάσει πληροφορική και είναι πάντοτε με ένα χαμόγελο στα χείλη. Είμαι υπεύθυνος για τα ψώνια του μαγαζιού, δίνω παραγγελίες και όλοι με φωνάζουν «Βερόπουλο» λέει και γελάει «Πριν έρθω εδώ δούλευα περιστασιακά σε μετακομίσεις αλλά δεν είχα ποτέ κάτι σταθερό» συνεχίζει «εδώ είναι -πώς να το πω- το νέο μου σπίτι, η δουλειά μου. Το όνειρό μου είναι να ανοίξω την δική μου καφετέρια και για να το καταφέρω πρέπει να δώσω τον καλύτερό μου εαυτό, άλλωστε η ζωή μου έχει μάθει πως όλα είναι δυνατά.» Σε λίγο καιρό θα αρχίσει να εργάζεται με αμοιβή μας λέει ενθουσιασμένος «η πρώτη μου πρόσληψη με τα όλα της και βλέπουμε, δεν θέλω να κάνω και πολλά όνειρα για το μέλλον, γιατί το αύριο όποιος κι αν είσαι δεν μπορείς να το μάθεις ποτέ».
Δίπλα μας περνάει ο Άρης Μπέζος, 28 χρόνων, εκπαιδευόμενος σερβιτόρος του μαγαζιού και μεγάλος χιουμορίστας. Παίρνει παραγγελίες και έχει εξαιρετική μνήμη, όλα τα θυμάται, λόγω του συνδρόμου Άσπεργκερ, και σήμα κατατεθέν του, οι συγνώμες άλλες χωρίς λόγο, άλλες για γέλιο και άλλες από αυθεντική ευγένεια.
Πειράγματα, φωνές και μπαίνει στην κουζίνα και η Αιμιλία Καρδάρα, 34 χρόνων, υπερήφανη εργαζόμενη και φανατική «οικολόγος». «Σπούδασα πληροφορική» μου λέει «έχω δουλέψει τόσα χρόνια και πρώτη φορά μου έδωσε κάποιος ένσημα, δεν είναι φοβερό; Όλη μου τη ζωή σε χώρους εργασίας, έχω βιώσει ζήλια και αρκετή υποκρισία, κοροϊδευτικά βλέμματα ενώ να φανταστείς συχνά μου έριχναν ευθύνες οι συνεργάτες μου για δικά τους λάθη. Ήμουν το εύκολο θύμα βλέπεις δεν πειράζει, τι να κάνεις, εδώ υπάρχει καλοσύνη, με προσέχουν κι αυτό αρκεί!»
Απέναντι μας κάθεται η Σοφία, θέλει κι εκείνη να πει την ιστορία της. «Είμαι η γραμματέας του Μύρτιλλο» ξεκινάει «και νιώθω πολύ χαρούμενη που επιτέλους δουλεύω. Έχω σπουδάσει Διοίκηση Επιχειρήσεων και φοβόμουν πως κανείς δεν θα με προσλάμβανε ποτέ. Όταν δε ήρθε και η οικονομική κρίση καταλαβαίνετε πως όλα θόλωσαν. Ας είναι καλά ο Άρης που έκανε εδώ τα γενέθλιά του και γνώρισα τον χώρο από κοντά.
Το ίδιο συνέβη και με τη Νατάσα, εκπαιδευόμενη ακόμη στο Μύρτιλλο με όνειρο κάποια στιγμή να αναλάβει κι εκείνη αρμοδιότητες γραμματειακής υποστήριξης. «Εδώ θα αποκτήσουμε προϋπηρεσία και αυτοπεποίθηση» μου λένε τα κορίτσια που δεν γεννήθηκαν με ειδικές ικανότητες αλλά νόσησαν από επιπλοκές στη νάρκωση η Νατάσσα και από ένα εμβόλιο η Σοφία, στη βρεφική τους ηλικία. «Αυτά συμβαίνουν άλλωστε» προσθέτουν. «Κοιτάμε το τώρα αυτό έχει σημασία κανείς δεν διαλέγει τους καημούς του αλλά οφείλει να κάνει το καλύτερο που μπορεί με αυτά που έχει!»
Στο μπαρ παρατηρώ την Μαρία, 30 χρονών, Ροδίτισσα, παίρνει παραγγελίες σερβίρει, κρατάει ταμείο και φαίνεται να πατάει στα πόδια της γερά. Έχει τελειώσει την ΑΣΟΕ αλλά είναι η πρώτη φορά που εργάζεται κανονικά. Μιλάει τόσο καθαρά και όμορφα, έχει κάνει χρόνια ορθοφωνία είναι φοβερή στην ανάγνωση χειλιών και η ιδιαιτερότητά της είναι η κώφωση. «Χρόνια προσπαθούσα να βρω κάποια δουλειά αλλά δεν με έπαιρνε κανείς όλοι βλέπετε θεωρούσαν πως δεν είμαι λειτουργική, τις περισσότερες φορές επειδή απλά δεν μπορούσα να σηκώσω το τηλέφωνο… Ήρθε και η οικονομική κρίση και έχασα λίγο την ελπίδα. Όταν έμαθα για το χώρο άλλαξαν πολλά. Εδώ εργάζομαι με μισθό στο σέρβις του μαγαζιού, μιλάω με τους πελάτες και επικοινωνώ. Έχω δημιουργήσει με φίλους μου και μία διαδικτυακή σελίδα «Το Ακουόραμα» που προέκυψε από μια κοινή προσπάθεια, ατόμων με θέμα ακοής.
Στο γκρουπ μας μιλάμε για όλα τα θέματα, ανταλλάζουμε ιδέες και οργανώνουμε δράσεις-ημερίδες χορού, φωτογραφίας, ζωγραφικής, ποδηλατάδες, εξορμήσεις στην φύση κι άλλα πολλά για να βοηθήσουμε όπως μπορούμε κι άλλους ανθρώπους που ακούνε με το δικό τους τρόπο να οραματιστούν το μέλλον όπως τους αξίζει.
«Στον ελεύθερο χρόνο σου τι κάνεις;» τη ρωτάω. «Χορεύω» απαντάει «γιατί έχω το ρυθμό μέσα μου. Από μικρή μιμούμουν τις χορεύτριες, έκανα μπαλέτο κι έμαθα να νιώθω τους ήχους, το αγαπημένο μου όμως είδος χορού είναι το οριεντάλ –έχει πολλά μπάσα βλέπεις και μπορώ να το «ακούσω» καλύτερα!»
Το πόστο της την καλεί και στην παρέα μας κάθεται ο Δαμιανός Ράφαν, 23 χρόνων, μισός Σκοτσέζος και γιος της Κ. Γεωργίας Βαμβουνάκη που λειτουργεί το καφέ. Είναι γνωστός ως ο κοινωνικός της παρέας και του αρέσει πολύ να βγαίνει βόλτα στην πλατεία και να κάνει δημόσιες σχέσεις για να γνωρίσουν όλοι τις δράσεις του πολυχώρου.
«Το όνειρό μου είναι να εκπαιδευτώ σωστά εδώ και να πάω να δουλέψω σε άλλη καφετέρια, ανεξάρτητος κι ελεύθερος».
Λίγο πριν τελειώσει η επίσκεψή μας στον χώρο παρατηρώ πως το Μύρτιλλο βρίσκεται σε στενή συνεργασία και με το περιοδικό “Σχεδία” με το πρόγραμμα «ένας καφές σε περιμένει» και με ενημερώνουν πως συχνά οργανώνονται στο χώρο θεατρικές παραστάσεις, βραδιές μουσικής, λογοτεχνίας και αφήγησης παραμυθιού, εκθέσεις, καλλιτεχνικά και θεραπευτικά σεμινάρια μουσικοθεραπείας, ψυχοθεραπείας, ευρυθμίας, νοητικής ενδυνάμωσης και εργασιοθεραπείας. Να και ο πολιτιστικός του ρόλος λοιπόν. Ένας πολυχώρος που θα έλεγα πως τα έχει όλα και με το παραπάνω, παράδειγμα προς μίμηση για όλες τις επιχειρήσεις στο μέλλον και τροφή για σκέψη για όλους εμάς!
Το Μύρτιλλο δίνει ένα νέο πνεύμα και στον τομέα της «ψυχαγωγίας» χωρίς να στερείται καθόλου σε δυναμισμό, ποιότητα και πρωτότυπες ιδέες από τους υπόλοιπους πολυχώρους της Ελλάδας.
Πλατεία 28ης Οκτωβρίου 6, Νέο Ηράκλειο Αττικής. Λειτουργεί καθημερινά από τις 09:00 το πρωί μέχρι τη 01:00 το βράδυ.
Οι μέχρι τώρα υποστηρικτές του Μύρτιλλο είναι: ο Δήμος Νέου Ηρακλείου Αττικής (www.iraklio.gr), το Σωματείο ατόμων με αναπηρία ‘Αλκυόνη’ (el-gr.facebook.com/alkyoni.somateio), το Ίδρυμα Μιμηκοπούλου – Ζωοδόχος Πηγή, το Κοινωφελές Ίδρυμα TIMA, η Toni Martin – cup cakes and cakes, η εταιρεία Lekkas Labels, το The Athens Scottish Society, το Ίδρυμα Μποδοσάκη, η πολυκατοικία της οδού Μαρκορά 50 , Γιάννης και Πιπίτσα Κληροπούλου & Μυρτώ Σπαγάκου, η οικογένεια Παναγιώτη Καλαντζή, τα μέλη της Myrtillo Κοιν.Σ.Επ.
Όσοι εθελοντές συνεργάζονται σε κάθε εκδήλωση του Μύρτιλλο και όλοι όσοι ενδιαφέρονται και συμμετέχουν στις προσπάθειες εκπλήρωσης των στόχων του.
ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΜΕ ΤΙΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΤΟ ΜΥΡΤΙΛΛΟ
[youtube id=”z-ILwZkMywg” width=”620″ height=”360″]