Γράφει ο Αρχιμανδρίτης
Ιγνάτιος Θ. Χατζηνικολάου
Όσο και να πολεμώνται, δυστυχώς σε παγκόσμια κλίμακα, οι ηθικές αξίες, δεν χάνεται το κύρος τους, ούτε και όσοι τις ενσαρκώνουν. Το κύρος τους είναι απόλυτο και πανανθρώπινο, γιατί εκφράζουν ότι όμορφο και αληθινό: αλήθεια, δίκαιο, ηθική, ωραίο και ιερό. Οι αξίως αυτές αποτελούν το τέλειο και υπέρτατο μέτρο για την κρίση και αξιολόγηση των πολιτισμών.
Και είναι της απείρου αγάπης τα υπερκόσμια δώρα: Το θείον φως της ψυχής. Η λογική νόησις. Οι αιώνιες αξίες. Η ιερή ορμή προς το ιδανικό και τα αθάνατα έργα του αληθινού Πολιτσιμού. Κατόρθωμα της ψυχής και ασύγκριτο προνόμιο είναι η άνοδος, η πτήσις στην σφαίρα των αιωνίων αξιών. Στα υπέρτατα ιδεώδη του κόσμου.
Επειδή ο άνθρωπος είναι διφυές ον, φέρνει μέσα του και τις δυό , εκ διαμέτρου αντίθετες, φύσεις του απείρου, το πνεύμα και την ύλη. Και, ενώ η μια οδηγεί το ανθρώπινο γένος στον θείο κοσμο, η άλλη με τα ένστικτα και τα πάθη και τις υλικές ορμές βυθίζεται στην τυφλή μανία της αποσυνθετικής δυνάμεως της ύλης.
Η πάλη, κάτι που βλέπομε και μέσα μας, και μέσα από σχετικά κείμενα, όπως στο υπέροχο βιβλίο του Γκαίτε «Φάουστ», είναι τιτανική. Είναι, επίσης, χαρακτηριστικό, επί του προκειμένου, αυτό που γράφει ο απόστολος Παύλος: «συνήδομαι και γαρ τω νόμω του Θεού κατά τον έσω άνθρωπον. Βλέπω δε και έτερον νόμον εν τοις μέλεσί μου αντιστρατευόμενον τω νόμω του νοός μου και αιχμαλωτίζοντά με εν τω νόμω της αμαρτίας τω όντι εν τοις μέλεσί μου» (Ρωμ. 7,22-23). Και στη συνέχεια θα εκφράσει τον φόβον και την αγνωία του: «Ταλαίπωρος εγώ ο άνθρωπος ! Τις με ρύσεται εκ του σώματος του θανάτου τούτου;» (στιχ. 24).
Έτσι κινείται η ζωή των ανθρώπων μεταξύ δύο κόσμων του πνευματικού και του υλικού. Και τα δημιουργήματά και οι πράξεις των ανθρώπων αποτελούν τη έκφραση του βαθμού της κυριαρχίας του ενός ή του άλλου.
Μέσα σ’ αυτή την αντιπαλότητα των δύο κόσμων, δυστυχώς δεν έλλειψε η «υπεροχή» και επιρροή των υλοκρατικών δοξασιών και δεν εξέλειψαν υλόφρονες κήρυκες, που έχουν πλούσια τα μέσα μεταδόσεως των ολεθρίων μικροβίων θανάτου ανθρώπων και λαών. Και μετά πολλής της θλίψεως και αγωνίας βλέπομε ότι δεν έχομε τις δέουσες αντιστάσεις και πορευόμαστε «πλανώντες και πλανώμενοι» (Β’ Τιμόθ. 3,13).
Δεν ξέρω αν οι δράστες, και εμείς οι επαναπαυόμενοι και υπνώττοντες συγκινηθούμε, ιστορικά τουλάχιστον από τους παρακάτω στίχους του μεγάλου μας Κ. Παλαμά, και ειδικά από τους εγερτήριους δύο τελευταίους: «Κι αν πέσαμε σε πέσιμο πρωτάκουστο / Και σε γκρεμό κατρακυλίσαμε / που πιο βαθύ καμιά φυλή δεν ειδ’ ως τώρα / είναι γιατί με των καιρών το πλήρωμα/ όμοια βαθύ εν ανέβασμα μας μέλλεται / προς ύψη ουρανοφόρα».
Αλήθεια, πέσαμε. Αλήθεια, ξεστρατήσαμε. Αλήθεια, κατρακυλήσαμε. Αλήθεια, αφανίσαμε, αν όχι περιθωριοποιήσαμε, τις υπέρτατες αξίες και τα αληθινά πολιτιστικά δημιουργήματα. Τελικά, η άβυσσος του υλισμού θα καταπιεί όλους μας. Τα ψυχθοκτόνα και εθνοκτόνα ζιζάνια σπείρονται αφειδώς εκ του αφανούς και εμφανούς, από άρχοντες και αρχόμενους, ημών κοιμωμένων (Ματθ. 13,25).
Αλήθεια, ποιος θα μας ανεβάσει «προς ύψη ουρανοφόρα»; Ποιος θα μας θεραπεύσει απ’ αυτή την επιθανάτιη ραθυμία και την βαθειά υπνηλία; Πότε θα τελειώσει η αξημέρωτη νύχτα της αφασίας και της υποταγής σε όποια αυθαιρεσία, που καταπατεί κάθε ίχνος αξίας του ανθρώπινου προσώπου; Δίπλα μας, κοντά και μακριά μας φρίττουν τα περιστατικά…