Οι γεωπόνοι και οι αγρότες της Κρήτης, αλλά και ολόκληρης της Ελλάδας, έχουν πλέον στα χέρια τους ένα εργαλείο το οποίο τους επιτρέπει να διαχειρίζονται με ορθότερο τρόπο την προστασία της παραγωγής τους από τους εχθρούς που την απειλούν.
Απλά, πρακτικά, έξυπνα και αποτελεσματικά, με μερικά κλικ είναι σε θέση να βρουν πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο και ανά περιοχή σχετικά με την τυχόν μείωση, λόγω ανάπτυξης ανθεκτικότητας, της αποτελεσματικότητας μιας δραστικής ουσίας σε ένα συγκεκριμένο είδος εντόμου, μύκητα ή ζιζανίου, που μπορεί να έχει βάλει σαν στόχο την καλλιέργειά τους.
Η διαδικτυακή βάση δεδομένων “Γάλανθος”, με τη σφραγίδα του Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας, του γνωστού μας ΙΤΕ, δίνει στους καλλιεργητές και όσους ασχολούνται με την παραγωγή ένα “όπλο” για να αξιοποιήσουν σε μέγιστο βαθμό τα επιστημονικά δεδομένα που προκύπτουν από τα αποτελέσματα της ερευνητικής δουλειάς επιστημόνων του ΙΜΒΒ του ΙΤΕ και άλλων ερευνητικών φορέων της χώρας, μέσω της “Ελληνικής βάσης δεδομένων για την ανθεκτικότητα των κύριων εχθρών της ελληνικής γεωργίας στα φυτοπροστατευτικά προϊόντα”.
Το “Γάλανθος”, που φέρει το όνομα του γνωστού βοτάνου και της Κρήτης, αποτελεί ένα εύκολο στη χρήση σύστημα πληροφορικής, το οποίο αναπτύχθηκε και αποσκοπεί στην υποστήριξη της ολοκληρωμένης αντιμετώπισης εντόμων, ζιζανίων και φυτοπαθογόνων μικροοργανισμών, οικονομικά σημαντικών εχθρών, σε κύριες καλλιέργειες της Ελλάδας.
Η ιστοσελίδα ενημερώνεται τακτικά με τα αποτελέσματα βιοδοκιμών, βιοχημικών και μοριακών δοκιμών που πραγματοποιούνται από διάφορα εργαστήρια της Ελλάδας, ανάμεσά τους και του ΙΤΕ, πάνω στους βασικούς εχθρούς των καλλιεργειών, αξιοποιώντας τα με πρακτικό τρόπο προς όφελος του παραγωγού. Η αρχή λειτουργίας του συστήματος απαντά στη βασική ανάγκη των παραγωγών να γνωρίζουν με ποια δραστική ουσία μπορούν να αντιμετωπίσουν με επιτυχία ένα σοβαρό εχθρό που απειλεί τη σοδειά τους στην περιοχή στην οποία δραστηριοποιούνται.
Και αυτή είναι η βασική καινοτομία, καθώς ο ενδιαφερόμενος μπορεί να επιλέξει από τον χάρτη το σημείο που τον ενδιαφέρει για να δει τα αποτελέσματα των πειραμάτων που έγιναν σε διάφορους πληθυσμούς ειδών, για να εκτιμηθούν τα επίπεδα ανθεκτικότητας στα εντομοκτόνα, τα μυκητοκτόνα και τα ζιζανιοκτόνα που χρησιμοποιούνται στη γεωργική πρακτική. Ο χάρτης καταγράφει τις περιοχές για τις οποίες υπάρχουν δεδομένα, ενώ η φόρμα αναζήτησης προσφέρει τη δυνατότητα μιας πλήρους εικόνας για τη γεωγραφική ζώνη που ενδιαφέρει κατά περίπτωση.
Τα “κλειδιά” που μπορεί να βάλει ο χρήστης για να έχει αυτή την εικόνα είναι η τοποθεσία, η δραστική ουσία, ο εκάστοτε εχθρός και η χρονική περίοδος την οποία μπορεί ο ενδιαφερόμενος να επιλέξει. Έτσι περιορίζονται τα δεδομένα ώστε ο χρήστης να βρει αυτό ακριβώς που τον ενδιαφέρει και έτσι να διαπιστώσει, με βάση την κατηγοριοποίηση σε τετραπλή χρωματική κλίμακα που έχει δημιουργηθεί από το κόκκινο έως το πράσινο, το επίπεδο ανθεκτικότητας των εχθρών της παραγωγής στην εκάστοτε δραστική ουσία – από το κόκκινο που υποδηλώνει “ανθεκτικό” έως το πράσινο που σημαίνει “ευαίσθητο”.
Το σύστημα “Γάλανθος” προσφέρει τη δυνατότητα ακόμα και για πιο λεπτομερείς πληροφορίες για όσους ενδιαφέρονται, γεγονός που το καθιστά όχι μόνο χρηστικό, αλλά και επιστημονικό εργαλείο, με καταγραφή των μελετών και των αποτελεσμάτων των δοκιμών και όλες τις διαθέσιμες πληροφορίες για το κάθε δείγμα του οποίου η προέλευση – αν δηλαδή ήταν από καλλιέργεια από θερμοκήπιο, αγρό ή οπωρώνα – παρέχεται μέσα από τη συγκεκριμένη βάση δεδομένων.
Η χρήση του συστήματος αφορά σε ολόκληρη την Ελλάδα, εξετάζοντας τους υπ’ αριθμόν ένα εχθρούς της γεωργίας ανά περιοχή, παρέχοντας έτσι την πολύτιμη γνώση για τους γεωπόνους-συμβούλους που συνταγογραφούν και τους αγρότες, ώστε να εξειδικεύουν το κάθε σκεύασμα ανάλογα με τις ανάγκες που υπάρχουν στην κάθε περιοχή και βεβαίως την αποτελεσματικότητά του στον συγκεκριμένο οργανισμό που θέλουν να καταπολεμήσουν, συμβάλλοντας κατά αυτό τον τρόπο στη μείωση της άσκοπης χρήσης των φυτοπροστατευτικών. Το σύστημα είναι εύκολο στη χρήση του, ενώ υπάρχει και σύντομο κατατοπιστικό βίντεο για την πλοήγηση στην ιστοσελίδα.
Η προσπάθεια για την επικαιροποίηση των στοιχείων που περιέχονται στο “Γάλανθος” και την αναβάθμιση της ιστοσελίδας, ώστε να γίνεται όσο πιο πρακτική μπορεί, εντείνονται, ώστε το σύστημα να δίνει συμβουλευτικές οδηγίες κυρίως στους γεωπόνους για τις δραστικές ουσίες που κρίνεται σκόπιμο να χρησιμοποιούν, με αξιοποίηση στο τρίπτυχο “έρευνα, γεωπόνοι, αγρότες”.
Η προσπάθεια που καταβάλλεται είναι να παρουσιαστούν τα αποτελέσματα των ερευνών που έχουν γίνει με εύκολο τρόπο, ώστε οι ενδιαφερόμενοι να μη χρειάζεται να διαβάσουν όλες τις επιστημονικές δημοσιεύσεις, αλλά να έχουν με έναν περιεκτικό τρόπο την απαραίτητη εικόνα, ώστε να λάβουν τις αποφάσεις που χρειάζονται ως προς την επιλογή του φυτοπροστατευτικού προϊόντος.
Η ανάπτυξη της «Ελληνικής βάσης δεδομένων για την ανθεκτικότητα των κύριων εχθρών της ελληνικής γεωργίας στα φυτοπροστατευτικά προϊόντα» αποτελεί αρχικά προϊόν του έργου «ΘΑΛΗΣ» της ΓΓΕΤ που συντόνισε το ΙΤΕ (2010-2013).
Η «έξυπνη» βάση δεδομένων αναβαθμίζεται και επικαιροποιείται με τα αποτελέσματα τρεχόντων ερευνητικών έργων, στα οποία συνεργάζονται το ΙΤΕ/ΙΜΒΒ και ο ΕΛΓΟ “Δήμητρα” – Ινστιτούτο Ελιάς Υποτροπικών Φυτών και Αμπέλου, όπως οι εμβληματικές δράσεις “Οι δρόμοι των αμπελώνων”, “Οι δρόμοι της ελιάς”, “Οι δρόμοι της μέλισσας”, “Έρευνα στον αγροδιατροφικό τομέα της Κρήτης: Τέσσερα Ιδρύματα, Τέσσερα σημεία αναφοράς – agro4Crete” που χρηματοδοτούνται από το υπουργείο Παιδείας, τα έργα “Νέες τεχνολογίες για την παρακολούθηση του δάκου σε ελαιοκομικές περιοχές της Ελλάδος-NT4D” και “Συγκριτικές πειραματικές εργασίες καταπολέμησης του δάκου” που χρηματοδοτούνται από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, καθώς και το έργο “Έξυπνα διαγνωστικά εργαλεία και βάση δεδομένων για την υποστήριξη της φυτοπροστασίας ακριβείας σε κηπευτικές καλλιέργειες της Κρήτης – SmartPP” που χρηματοδοτείται από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα “Κρήτη” με συγχρηματοδότηση ΕΤΠΑ.
Τα νέα αυτά δεδομένα προβλέπεται να ενημερώσουν τον “Γάλανθο” με εκατοντάδες νέες μελέτες το επόμενο διάστημα, μεγάλος αριθμός από τις οποίες θα προέρχονται από τις καλλιέργειες της Κρήτης. Οι παραγωγοί και τεχνικοί τους σύμβουλοι θα έχουν έτσι στα χέρια τους ένα ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα για την υποστήριξη και τη βελτίωση της χημικής καταπολέμησης των εχθρών των γεωργικών καλλιεργειών, με απώτερο στόχο τη μείωση της υπερβολικής χρήσης των φυτοπροστατευτικών.