Οικονομικές και πολιτικές αντιθέσεις δημιουργεί η νέα οικονομική επιχείρηση Μπαρμπαρόσα
Ο εμπορικός πόλεμος του Τραμπ στην Κίνα, την Ευρώπη και δεκάδες άλλες χώρες από το Μεξικό μέχρι τη Νότια Κορέα, αρχής γενομένης το 2017, έριξε την πρώτη βολή στο παγκόσμιο εμπόριο και τις ανοιχτές αγορές.
Η πανδημία το 2020, όταν δεκάδες κράτη μάχονταν να εξασφαλίσουν ιατρικές μάσκες και γάντια κάνοντας ακόμη και αεροπειρατείες, έριξε την δεύτερη και καθοριστική βολή.
Οι κυρώσεις των δυτικών κρατών κατά της Ρωσίας, με αφορμή τον πόλεμο στην Ουκρανία, ρίχνουν την τρίτη και χαριστική βολή. Οι συνέπειες στην παγκόσμια και την εγχώρια οικονομία θα είναι συντριπτικές με ένα χαρακτηριστικό: την ακρίβεια! Ενώ οι μισθοί θα είναι παγωμένοι, θα βρεθούμε ενώπιον πρωτοφανών αυξήσεων στις τιμές κάθε είδους προϊόντων· από τα πιο καθημερινά, μέχρι τα πιο εξεζητημένα. Και φυσικά δεν θα αφορούν αποκλειστικά και μόνο τη Ρωσία!
Πρωταγωνιστής στην εξελισσόμενο πρώτο θερμό οικονομικό πόλεμο είναι οι ΗΠΑ. Ο πρόεδρος Τζον Μπάιντεν πλειοδοτεί στις κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας γιατί δεν έχει να χάσει τίποτε. Έχει μόνο να κερδίσει. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το εμπάργκο που ανακοίνωσαν οι ΗΠΑ στο ρωσικό πετρέλαιο. Στις ΗΠΑ δεν στοιχίζει τίποτε το εμπάργκο επειδή από το σύνολο των πετρελαϊκών εισαγωγών τους μόνο το 3% προήλθε από τη Ρωσία το 2021! Τον Ιανουάριο δε του 2022, οι ρωσικές εισαγωγές σχεδόν μηδενίστηκαν, όπως περιέγραφε το ειδησεογραφικό πρακτορείο Bloomberg. Η Ευρώπη αντίθετα εισάγει το 25% του πετρελαίου της από τη Ρωσία και το 40% του φυσικού της αερίου. Το χειρότερο είναι ότι η ενεργειακή της αυτονομία τείνει στο μηδέν, με το φυσικό αέριο να καλύπτεται κατά 90% από εισαγωγές! Η ενεργειακή αυτονομία των ΗΠΑ αντίθετα κινείται στην άλλη άκρη του φάσματος, παράγοντας για παράδειγμα περισσότερο αργό πετρέλαιο ακόμη κι από τη Σαουδική Αραβία.
Αποθέματα φυσικού αερίου 2022
Παραγωγή αργού πετρελαίου 2022
Η απάντηση στο ερώτημα ποιος χάνει και ποιος κερδίζει από το εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο δηλαδή δεν προέρχεται μόνο λαμβάνοντας υπ’ όψη μας την παντελή απουσία ενεργειακών πόρων στην ΕΕ. Γίνεται αντιληπτή αν δούμε επίσης ότι οι ΗΠΑ ήταν η πρώτη χώρα στην παραγωγή πετρελαίου το 2020 με 11,3 εκ. βαρέλια την ημέρα, ενώ ακολουθούν Ρωσία με 9,8 εκ., Σαουδική Αραβία με 9,26, Καναδάς με 4,20 και Ιράκ με 4,10 εκ. βαρέλια. Σε ό,τι αφορά τα αποθέματα φυσικού αερίου, οι ΗΠΑ ήταν τέταρτες στη σειρά με 13,17 δισ. κυβ. μέτρων. Στην πρώτη θέση βρίσκεται η Ρωσία (47,78 δις. κ.μ.), στην δεύτερη το Ιράν (33,98 δισ. κ.μ.), και στην τρίτη το Κατάρ (23,87 δισ.).
Το εμπάργκο επομένως επιβλήθηκε από τις ΗΠΑ για να αυξήσουν τις δικές τους πωλήσεις πετρελαίου και υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Ευρώπη και αλλού. Είναι σαν η Ελλάδα να πρότεινε και να επέβαλλε εμπάργκο στα ξενοδοχεία της Μεσογείου…
Η ΕΕ δεσμεύθηκε να μειώσει τις εισαγωγές φυσικού αερίου από τη Ρωσία κατά δύο τρίτα ως το τέλος του 2022 και να τις εξαλείψει εντελώς ως το 2030. Μέχρι αυτή την προθεσμία θα πρέπει να έχει διαφοροποιήσεις τις πηγές προμηθειών της, συμμετέχοντας στην αμερικανική αντι-ρωσική σταυροφορία. Η ευρωπαϊκή επιλογή θα σημάνει ωστόσο φτωχοποίηση και ενεργειακή φτώχεια για τους λαούς που θα κληθούν να πληρώσουν τους αυξημένους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου και τις νέες ανώτερες τιμές σε όλη την έκταση της παραγωγής.
Η συστράτευση της Ευρώπης στα αμερικανικά κελεύσματα δεν έγινε ωστόσο χωρίς διαφοροποιήσεις. Η οικονομική επιχείρηση Μπαρμπαρόσα προκαλεί τριγμούς.
Η Γερμανία δεν ξεχνάει τον Χίτλερ και τα SS!
Η στρατηγική η οποία πρυτάνευσε ήταν της πλήρους και αδιαμαρτύρητης υποταγής στις ΗΠΑ. Πρωταγωνιστής ο γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς, που με την ιστορική ομιλία του στην Μπούντεστανγκ όπως σημείωσε το γερμανικό περιοδικό Σπίγκελ απέρριψε μια εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας πολλών δεκαετιών. Χρειάστηκε μόλις μισή ώρα και μια θητεία μικρότερη ΤΩΝ τριών μηνών…
Σύμφωνα με το γερμανικό περιοδικό, που ανέκαθεν εκπροσωπούσε πολλά περισσότερα από την άποψη μιας έμπειρης και καλά ενημερωμένης συντακτικής ομάδας, «για δεκαετίες η Γερμανία ήταν εξαιρετικά επιφυλακτική στην στρατιωτική δύναμη λόγω της καταστροφής που επέφερε στην ήπειρο και παραπέρα στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ολόκληρη η εξωτερική της πολιτική στηριζόταν επί μακρόν στην υποτιθέμενη ανακουφιστική δύναμη του διαλόγου – σε πολλές περιπτώσεις σε βαθμό λάθους». Στη συνέχεια, για να αναδείξει το γερμανικό περιοδικό την αντίθεση της γραμμής του Σολτς με την παραδοσιακή γραμμή του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος, παρέπεμπε στον ιστορικό του ηγέτη: «Ήταν ο καγκελάριος του SPD Βίλυ Μπραντ παρόλα αυτά που επέλεξε μια πολιτική ύφεσης με τη Σοβιετική Ένωση στην καρδιά του Ψυχρού Πολέμου, μια επιτυχημένη εξωτερική πολιτική που από τότε αποτελεί μέρος του DNA του κόμματος».
Ξύνοντας την μεγαλύτερη πληγή της Γερμανίας στη συνέχεια το Σπίγκελ, κάτι που αποφεύγουν να κάνουν ακόμη και τα θύματα της εσχάτως, τονίζει με νόημα: «Η εξωτερική πολιτική της Γερμανίας είναι ακόμη βαθιά χαραγμένη, μέχρι και σήμερα, από τον πόλεμο αφανισμού των Ναζί εναντίον των γειτόνων τους και πιο συγκεκριμένα κατά της Ρωσίας. Η σκέψη να χρησιμοποιηθούν για μια ακόμη φορά τα γερμανικά όπλα για να σκοτώσουν ρώσους στρατιώτες ήταν για καιρό ανάθεμα για τα πολιτικά κόμματα της χώρας, τόσο τα δεξιά όσο και τα αριστερά»!
Το παραπάνω απόσπασμα του Σπίγκελ (που σε όλα τα Μέσα μεγάλης κυκλοφορίας στην Ευρώπη θα κοβόταν ως διχαστικό) είναι συγκλονιστικό. Καθηλώνει με την ωμότητά του γιατί θέτει την Γερμανία προ των ευθυνών της, υπενθυμίζοντας τη χρόνια, ιστορική της ροπή προς τον φασισμό και την τάση της να αιματοκυλάει την Ευρώπη κάθε …50 χρόνια. Κι ο Σολτς με την Ουκρανία σαν να βρήκε την αφορμή που η Γερμανία αναζητούσε από τον Μάιο του 1945: να πάρει την ρεβάνς από τη Ρωσία διεκδικώντας το ζωτικό χώρο που από την εποχή του Κάιζερ πίστευε ότι δικαιούταν…
Σε αυτή την σταυροφορία οι γερμανοί σοσιαλδημοκράτες έχουν σαν δεκανίκι τους Πράσινους, που επιδίδονται σε πλειοδοσία αμερικανοδουλείας. Με αφορμή την επίσκεψη στην Ουάσιγκτον του προερχόμενου από τους Πράσινους γερμανού υπουργού Οικονομικών και αντικαγκελάριου, το Σπίγκελ σε άλλο άρθρο του δεν παρέλειψε να μας ενημερώσει για την αιτία του ενθουσιασμού με τον οποίο έγινε δεκτός στην αμερικανική πρωτεύουσα ο Ρόμπερτ Χάμπεκ που πρωτοστάτησε στην απαγόρευση λειτουργίας του αγωγού Nord Stream 2: «Για την προετοιμασία αυτού του βήματος, ο Χάμπεκ ήταν σε στενή συνεργασία με συμβούλους του αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν – κι αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι αξιωματούχοι της Ουάσιγκτον είναι πλήρως ενήμεροι των συγχαρητηρίων που αξίζουν στον Χάμπεκ γι’ αυτό το ριζικό βήμα»! Σε όργανα των Αμερικάνων έχουν επομένως εξελιχθεί οι γερμανοί Πράσινοι, που μέχρι πέρυσι επικαλούνταν και διατυμπάνιζαν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την εισαγωγή του ρωσικού φυσικού αερίου όταν τάσσονταν ενάντια στην λειτουργία του.
Ωστόσο, η πολεμική γραμμή γερμανών Σοσιαλδημοκρατών και Πράσινων συναντάει αντιστάσεις. Ο διευθύνων σύμβουλος της μεγαλύτερης γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας ανέδειξε με συνέντευξή του στους Financial Times εκείνες τις συνέπειες από τις οικονομικές κυρώσεις στη Ρωσία, που ξεφεύγουν των προφανών.
Προφανείς και αναμενόμενες είναι οι επιπτώσεις στην ίδια την Ρωσία από τα αλλεπάλληλα κύματα οικονομικών κυρώσεων. Τα τιμωρητικά μέτρα ξεκινούν από την αποκοπή ορισμένων τραπεζών από το σύστημα SWIFT, την κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων ρώσων ολιγαρχών στο εξωτερικό μέχρι το πάγωμα των περιουσιακών στοιχείων της ρωσικής κεντρικής τράπεζας στο εξωτερικό. Είναι ένα μέτρο που στόχευε να αδρανοποιήσει μέρος των συναλλαγματικών διαθεσίμων της Ρωσίας ύψους 630 δισ. δολ. Και σε ένα βαθμό το κατάφερε. Αποτέλεσμα αυτού του πλήγματος ήταν η πτώση της συναλλαγματικής ισοτιμίας του ρουβλιού από τα 75 ρούβλια ανά δολάριο στα 130 ρούβλια.
Η υποτίμηση του ρουβλιού, που μεταφράζεται σε κατακόρυφη άνοδο της τιμής όλων των εισαγόμενων προϊόντων στη Ρωσία, βρίσκεται εν πολλοίς πίσω από τον «ακτιβισμό των CEO». Έτσι χαρακτηρίστηκε το κύμα αποχώρησης πολυεθνικών από τη Ρωσία, που περιγράφτηκε ως μέτρο συμπαράστασης στην Ουκρανία. Ταυτόχρονα με αυτό το συμβολισμό ωστόσο υπήρχε κι ένας ακόμη πολύ πιο γήινος υπολογισμός για τις δεκάδες πολυεθνικές, όπως οι ενεργειακές BP, Exxon, Shell, οι αεροναυπηγικές Airbus και Boeing, οι αυτοκινητοβιομηχανίες Renault, Volkswagen, Volvo, Mercedes, Ford, Ferrari, Daimler, οι εταιρείες παραγωγής καταναλωτικών αγαθών Estee Lauder, Adidas, Nike, Sony, Swatch, Carlsberg, H&M, Ikea, General Electric, Nestle, Unilever και πολλές ακόμη.
Στα κίνητρα τους περιλαμβάνεται και η εκτίμηση ότι με τον διπλασιασμό της τιμής λιανικής των προϊόντων τους στις προθήκες της Ρωσίας, το όνειρο της κατάκτησης της ρωσικής αγοράς έσβησε ως προς το παρόν… Τις ζοφερές προοπτικές των δυτικών πολυεθνικών επιδείνωναν επίσης τα αναμενόμενα ρωσικά αντίμετρα, που δεν άρχισαν να φανούν. Περιελάμβαναν δε ακόμη και το ενδεχόμενο της εθνικοποίησης ξένων εταιρειών, όπως δήλωσε ευθέως ο πρώην πρωθυπουργός Ντμίτρι Μεντβέντεφ.
Ελάχιστα ωστόσο συζητιούνται οι επιπτώσεις στην Ευρώπη. Η Volkswagen διέκοψε την παραγωγή της στη Ρωσία, όπως έκαναν άλλωστε η BMW και η Mercedes. Σημαντικότερο πλήγμα κι όχι τόσο αναμενόμενο ήταν η διακοπή της παραγωγής της στην ίδια τη Γερμανία λόγω έλλειψης σημαντικών εξαρτημάτων, όπως δήλωσε ο επικεφαλής της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας στην βρετανική εφημερίδα! Τις ημέρες δε που ακολούθησαν η Ρωσία ανακοίνωσε την απαγόρευση εξαγωγής 200 προϊόντων, κυρίως πρώτων υλών. Η απαγόρευση αφορούσε εκείνες τις χώρες που συμμετείχαν στο εμπάργκο εναντίον της. Άφηνε δε έξω ασιατικές και άλλες χώρες με τις οποίες διατηρεί προνομιακές οικονομικές σχέσεις.
Η διακοπή της παραγωγής στην Γερμανία από τη Volkswagen, λόγω κενών στην εφοδιαστική αλυσίδα, θύμισε τις ελλείψεις οι οποίες σημειώθηκαν κατά την έναρξη της πανδημίας. Στη συνέχεια ωστόσο, έστω και με την ανακατεύθυνση των αλυσίδων αξίας, τα κενά καλύφθηκαν. Η ροή των αλυσίδων ωστόσο ουδέποτε ανέκαμψε. Μάρτυρας οι πολύμηνες καθυστερήσεις στην παραλαβή νέων αυτοκινήτων, που θυμίζουν δεκαετία 1980! Επάνω επομένως στις πληγές της πανδημίας που δεν έκλεισαν προστίθενται πλέον και οι πληγές του πολέμου. Η επιστροφή στην κανονικότητα κατά συνέπεια θα αργήσει πολύ…
Μερίδιο της ρωσικής αγοράς στο σύνολο των πωλήσεων
Πηγή: Statista
Υπάρχει κι άλλη μια επίπτωση για τις δυτικές επιχειρήσεις. Η ρωσική αγορά για την γαλακτοβιομηχανία Danone αντιπροσωπεύει το 5% των πωλήσεων, για τη Nestle το 2%, για τον όμιλο της Volkswagen (Skoda, Audi, Porsche) το 2,3% (204.000 οχήματα σε ένα σύνολο 9 εκ.), κ.λπ. Το χειρότερο για τις δυτικές πολυεθνικές δεν είναι ότι χάνουν μια αναδυόμενη αγορά. Πολύ χειρότερο είναι ότι αντί κινητών Samsung, iPhone και Nokia οι Ρώσοι στο εξής θα αγοράζουν κινητά Xiaomi, ΖΤΕ, Vivo, κ.α. Αντί επίπλων IKEA θα αγοράζουν εγχώρια παραγόμενα έπιπλα, κοκ. Με άλλα λόγια, δυστυχώς για τους Δυτικούς, οι Ρώσοι και οι Ρωσίδες δεν θα μείνουν γυμνοί με την αποχώρηση των Zara ή των H&M. Έτσι, η μαζική φυγή τους από τη ρωσική αγορά θα προκαλέσει απώλειες κερδών εκατομμυρίων ευρώ ή δολαρίων. Και παράλληλα, βελτίωση της θέσης των κινέζων και άλλων ανταγωνιστών τους.
Αφορμή του άρθρου ήταν το ρεκόρ(!) προσωπικών συναντήσεων και επαφών των δύο πολιτικών ηγετών. Σε τέτοιο βαθμό ώστε ακόμη και σε μια ημέρα Μακρόν και Πούτιν να μιλήσουν δύο φορές! Η αιτία φυσικά ήταν άλλη: η υιοθέτηση και αναπαραγωγή από τον γάλο πρόεδρο των ρωσικών πολιτικών σχεδίων για μια Ευρώπη από τη Λισαβόνα μέχρι το Βλαδιβοστόκ. Κι επίσης ότι η γαλλική συνεργασία με τη Ρωσία συντελείται σε βάρος των δεσμών της Γαλλίας με τους ευρωπαίους συμμάχους της. Η γαλλική εξωτερική πολιτική αναζητά προφανώς ακόμη και τώρα στη Ρωσία εκείνα τα αντίβαρα που θα μείωναν την επιρροή των ΗΠΑ στην Ευρώπη όπως αναβαθμίζεται με τη βοήθεια της Γερμανίας. Αρνούμενη να ξεχάσει το άδειασμα από ΗΠΑ, Αγγλία και Αυστραλία τον Σεπτέμβριο του 2021, με αφορμή την παραγγελία γαλλικών υποβρυχίων από την Καμπέρα, διαφοροποιείται από τη γραμμή της πλήρους υποταγής στους Αμερικάνους που ακολουθεί η ΕΕ…
Η στάση του Μακρόν προφανώς δεν επιφυλάσσει τίποτε θετικό ή ελπιδοφόρο έστω για τα λαϊκά συμφέροντα σε Ανατολή και Δύση. Είτε απορρέει από βραχυπρόθεσμους εκλογικούς υπολογισμούς είτε φιλοδοξεί να καλύψει το κενό που αφήνει η νέα γερμανική εξωτερική πολιτική δείχνει ότι οι νέες διαχωριστικές γραμμές και τα οικονομικά τείχη συνοδεύονται από κραδασμούς. Πολιτικούς και οικονομικούς…