Στο τέλος ενός ιδιωτικου δείπνού στο Λονδίνο πρόσφατα, ένας ανώτερος εν ενεργεία Βρετανός στρατιωτικός υποστήριξε ότι η Δύση δεν είχε άλλη επιλογή από το να δει την Ουκρανία ως ένα μόνο «κομμάτι» σε μια δεκαετή μάχη με τη Ρωσία. «Εάν κερδίσει η Ουκρανία, η Ρωσία δεν θα το δεχτεί ποτέ. Αν κερδίσει η Ρωσία, θα προχωρήσει παραπέρα», προειδοποίησε.
Όπως γράφει ο διπλωματικός συντάκτης του Guardian, Patrick Wintor, στο Whitehall φοβούνται τη λέξη F – την κούραση δηλαδή – και ανησυχούν ότι η Δύση δεν έχει την αποφασιστικότητα και δεν είναι έτοιμη για την πολυετή θυσία που απαιτείται για να νικήσει τη Ρωσία ή ακόμα και να ανακόψει τον στρατό της.
Αυτό το άγχος της Δύσης, συμμερίζεται και ο Volodymyr Zelenskiy, ο Ουκρανός πρόεδρος, ο οποίος σε μια ομιλία του σε επαγγελματίες μάρκετινγκ στις Κάννες αυτή την εβδομάδα τους παρακάλεσε να χρησιμοποιήσουν τη δημιουργική τους εφευρετικότητα για να κρατήσουν τον κόσμο συγκεντρωμένο στον αγώνα της χώρας του: «Μην αφήσετε τον κόσμο να αλλάξει σε κάτι άλλο», είπε.
Έτσι, οι διαδοχικές σύνοδοι κορυφής την επόμενη εβδομάδα – Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, G7 και ΝΑΤΟ – έρχονται σε μια κομβική στιγμή στον τετράμηνο πόλεμο, όχι μόνο στο πεδίο της μάχης, αλλά στους εξίσου σημαντικούς παράλληλους αγώνες για τη διατήρηση της εσωτερικής υποστήριξης, τα πλήγματα στην Ρωσική οικονομία και τη δημιουργία γεωστρατηγικών συμμαχιών.
Θα καταβληθεί κάθε προσπάθεια στις συνόδους κορυφής να φανεί ενότητα και αποφασιστικότητα, αλλά δεν υπάρχει μεγάλη συγκάλυψη ότι αυτό είναι ένα σκοτεινό σημείο, γράφει ο Wintour.
Ο πληθωρισμός σε ολόκληρη την ευρωζώνη αυξήθηκε πάνω από το 8% τον περασμένο μήνα. Ένα γαλόνι βενζίνης έχει αυξηθεί πάνω από τα 5 $ (4,09 £) στις ΗΠΑ. Ο πρόεδρος της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν, ο εκτελεστής των πάντων, διακόπτει τις προμήθειες φυσικού αερίου στην Ευρώπη και έχει κόψει τα σιτηρά προς την υποσαχάρια Αφρική. Η βοήθεια των ΗΠΑ για την ασφάλεια στην Ουκρανία από την έναρξη της εισβολής στις 24 Φεβρουαρίου εκτιμάται σε 5,6 δισεκατομμύρια δολάρια, αλλά εκτιμάται ότι η χώρα χρειάζεται 5-7 δισεκατομμύρια δολάρια το μήνα για να λειτουργήσει.
Ανεβαίνει ο πολιτικός πυρετός στη Δύση
Οι ηγέτες της Δύσης έχουν αρχίσει εδώ και καιρό να αισθάνονται τον πολιτικό «πυρετό».
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, έχει το βλέμμα του στραμμένο σε ενδεχόμενη ήττα στις ενδιάμεσες εκλογές του Νοεμβρίου καθώς ο Ντόναλντ Τραμπ είναι πλέον το φαβορί των μπουκ για να κερδίσει το 2024.
Ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, εμφανίζεται παράλυτος αφού έχασε την κοινοβουλευτική του πλειοψηφία και είδε το γαλλικό εκλογικό σώμα να παραδίδει σχεδόν 90 θέσεις στην «Πουτινίστρια» Μαρίν Λεπέν. Ο καγκελάριος της Γερμανίας, Όλαφ Σολτς, έχει ήδη χάσει τις εκλογές σε δύο πολιτείες και αγωνίζεται να πείσει ότι το σημείο καμπής του στη θωράκιση της άμυνας της χώρας του ότι αντιπροσωπεύει μια αλλαγή της γερμανικής νοοτροπίας.
Στην Ιταλία, ο πρωθυπουργός, Μάριο Ντράγκι, μια από τις πιο σταθερές ευρωπαϊκές φωνές στο πλευρό της Ουκρανίας, δέχεται πιέσεις για πωλήσεις όπλων στο Κίεβο και είδε τον υπουργό Εξωτερικών του, Λουίτζι ντι Μάιο, να παραιτείται από το Κίνημα των 5 Αστέρων για να σχηματίσει μια άλλη κοινοβουλευτική ομάδα. Ο Βρετανός πρωθυπουργός, Μπόρις Τζόνσον, «επέζησε» από την πρόταση δυσπιστίας, αλλά τώρα φαίνεται να βλέπει τις λαϊκιστικές εσωτερικές διαχωριστικές γραμμές, και όχι την Ουκρανία, σημείο κλειδί για την πορεία του προς τη σωτηρία. Η κυβέρνηση της Ισπανίας υπό την ηγεσία των σοσιαλιστών, η οποία φιλοξενεί τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ την επόμενη εβδομάδα, μόλις είδε να χάνει στις επαρχιακές εκλογές στην Ανδαλουσία από το Λαϊκό Κόμμα, ένα προπύργιο του σοσιαλισμού και όπου κατοικεί το 20% των Ισπανών ψηφοφόρων.
Ο έξι μηνών κυβερνητικός συνασπισμός της Βουλγαρίας, ο οποίος ήταν η κορυφαία αντιρωσική κυβέρνηση στα Βαλκάνια, έπεσε μετά από πρόταση μομφής την Τετάρτη, μια κατάσταση που θα μπορούσε να οδηγήσει να αναλάβει μια φιλορωσική κυβέρνηση.
Δεν μπορούν όλες αυτές οι κρίσεις να αποδοθούν απευθείας στην Ουκρανία ή σε οποιαδήποτε συμπάθεια των ψηφοφόρων για τον Πούτιν, αλλά η αυξανόμενη οικονομική παράλυση από τον πόλεμο δύσκολα κάνει τους κατεστημένους φορείς δημοφιλείς. Η παλιά παροιμία «η εξωτερική πολιτική δεν είναι σημαντική μέχρι ξαφνικά είναι πολύ σημαντική» δεν ήταν ποτέ πιο αληθινή.
Τι να κάνουμε λοιπόν; Μια ομάδα υπό την ηγεσία του Ηνωμένου Βασιλείου και της Πολωνίας απαιτεί αυτές οι σύνοδοι κορυφής να αποτελέσουν ένα σκληρό και ειλικρινές συμβούλιο πολέμου, που δεν θα περιορίζεται σε συζητήσεις για αφηρημένες μελλοντικές στρατηγικές αμυντικές έννοιες, παγκόσμια επενδυτικά κεφάλαια ή εγκωμιαστικά συγχαρητήρια για τη δημοκρατία. Εάν οι Ουκρανοί χάνουν έως και 200 ζωές την ημέρα, όπως παραδέχτηκε το Κίεβο, πρέπει να γίνει μια στρατηγική επανεξέταση, διαφορετικά ορισμένες από τις μεγάλες τάσεις – στον παγκόσμιο πόλεμο πληροφοριών, στο πεδίο της μάχης και στην παγκόσμια οικονομία – θα διατηρηθούν ακολουθώντας τον δρόμο του Πούτιν.
Ο Τζόνσον έδειξε την απογοήτευσή του όταν είπε στον Έλληνα πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη «η διεθνής κοινότητα έπρεπε να αλλάξει τον λογαριασμό στην Ουκρανία». Το συγκεκριμένο παράπονό του είναι ο αριθμός των ελληνόκτητων πλοίων που μεταφέρουν το πετρέλαιο του Πούτιν, αλλά σε συνεντεύξεις στον ευρωπαϊκό Τύπο ο Τζόνσον προέτρεψε τους συμμάχους να αναγνωρίσουν ότι περισσότερο από τους ίδιους κινδύνευαν να πάει ο Πούτιν σε οποιεσδήποτε συνομιλίες «κρατώντας τα βαριά χαρτιά».
Ο Jarosław Kaczyński, ο ηγέτης του κυβερνώντος κόμματος της Πολωνίας, έκανε επίσης μια προειδοποίηση, λέγοντας: «Η παράδοση βαρέων όπλων, εδώ και τώρα, όχι σε λίγους μήνες, μπορεί να αποφασίσει την έκβαση του πολέμου». Εάν τα όπλα δεν παραδοθούν, τα γεγονότα μπορεί να έχουν πολύ άσχημη τροπή. Εάν οι ρωσικές δυνάμεις εξαπολύσουν επίθεση στη βορειοανατολική πόλη του Χάρκοβο και διαπεράσουν την πρώτη γραμμή στην ανατολική περιοχή του Ντονμπάς, «θα υπάρξει κλιμάκωση και μια μεγάλη, τρομερή ήττα για τη Δύση».
Η πρωθυπουργός της Εσθονίας, Κάγια Κάλλας, είπε στον Guardian «Η κούραση του πολέμου αρχίζει. Η Ρωσία θέλει να μας κουράσει. Δεν πρέπει να πέσουμε στην παγίδα. Η θέση της Ουκρανίας επιδεινώνεται και η Ρωσία είναι πιο επιθετική από ποτέ γιατί θέλει να δείξει τις νίκες στην πατρίδα της, οπότε αυτό γίνεται όλο και πιο δύσκολο».
Η Κάλλας θέλει πολύ σαφείς δεσμεύσεις για τον έβδομο γύρο κυρώσεων της ΕΕ, για τη νέα αμυντική στάση του ΝΑΤΟ και για την απόκτηση της Ουκρανίας ως υποψήφιας χώρας για ένταξη στην ΕΕ. Αλλά είναι η πρώτη που είπε επίσης ότι η μεγαλύτερη απαίτηση της Ουκρανίας είναι πυροβολικό μεγαλύτερης εμβέλειας και βαρύτερα όπλα.
Στο πεδίο της μάχης
Ο Gustav Gressel, ειδικός σε θέματα ασφαλείας στο thinktank του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων, είπε ότι η αμυντική βιομηχανία της Ουκρανίας έχει καταστραφεί και τα αποθέματα παλαιών ρωσικών όπλων έχουν εξαντληθεί, αφήνοντας τον στρατό της να εξαρτάται από τη δυτική υποστήριξη ζωής.
Ο Γκρέσελ σημείωσε ότι η έλλειψη οχημάτων πυροβολικού θα μετατραπεί σε έλλειψη τανκς σε δύο ή τρεις μήνες με βάση τον τρέχοντα ρυθμό φθοράς και την απώλεια της γραμμής παραγωγής της Ουκρανίας στο Χάρκοβο. Η προμήθεια τανκς απαιτεί μεγαλύτερο χρόνο προετοιμασίας από άποψη υλικοτεχνικής υποστήριξης και εκπαίδευσης από ότι τα πυρομαχικά.
«Αν συζητάμε πάντα την κρίση, μόλις συμβεί και ξεκινήσουμε το πρόγραμμα παράδοσης μόνο όταν η κατάσταση στην Ουκρανία είναι επείγουσα, θα δίνουμε πάντα στους Ρώσους το προβάδισμα στον πόλεμο και θα το χρησιμοποιούν», είπε ο Γκρεσέλ. Το πρόβλημα ήταν ότι η Γερμανία συνέχιζε να επιμένει ότι η πολιτική του ΝΑΤΟ ήταν να μην προμηθεύει τανκς, παρόλο που δεν υπάρχει τέτοια πολιτική.
Κορυφαίο πρόβλημα επίσης για την Ουκρανία, σύμφωνα με το think tank, είναι η έλλειψη αεράμυνας. Οι επανδρωμένοι φορητοί πύραυλοι της Ουκρανίας κατασκευάστηκαν στη Ρωσία. «Σε έναν πόλεμο όπου η ρωσική αεροπορία πραγματοποιεί 250 έως 300 εξόδους την ημέρα, η Ουκρανία που έχει 50 πυραύλους για να εκτεθούν σε έξι μήνες ή μέχρι να αναμένεται το επόμενο σύστημα αεράμυνας δεν είναι καλή κατάσταση», είπε ο Γκρέσελ. Εδώ η Γερμανία έχει τουλάχιστον υποσχεθεί βοήθεια στο σχήμα του συστήματος αεράμυνας IRIS-T.
Αλλά ο ρυθμός με τον οποίο ενεργεί η Γερμανία απογοητεύει. Όσο περισσότερο η Γερμανία συζητά τον ρόλο της και όσο περισσότερο παρατείνεται ο πόλεμος, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος εξάπλωσης του πολέμου, καθώς το θέατρο της σύγκρουσης μεγαλώνει. Η Λιθουανία διέκοψε τη σιδηροδρομική γραμμή προς τον ρωσικό θύλακα του Καλίνινγκραντ, όπου βρίσκεται ο ρωσικός στόλος της Βαλτικής. Η Ουκρανία εκτόξευσε όπλα κατά του ρωσικού ναυτικού στη Μαύρη Θάλασσα. Ένα διυλιστήριο πετρελαίου στη νότια Ρωσία χτυπήθηκε από drone, προκαλώντας μεγάλης κλίμακας ζημιές. Οι βοηθοί του Μπάιντεν παρακολουθούν προσεκτικά πώς η Ουκρανία χρησιμοποιεί τους νέους ισχυρούς εκτοξευτές της Himars – έχει υποσχεθεί να μην στοχεύσει το ρωσικό έδαφος επειδή δεν θέλει να εξαπλωθεί ο πόλεμος.
Οικονομικός πόλεμος
Το δεύτερο θέατρο του πολέμου είναι η οικονομία. Ο κανόνας της ΕΕ ήταν ότι στον έκτο γύρο των κυρώσεων δεν θα εφαρμοστεί τίποτα που θα έβλαπτε τη Δύση περισσότερο από ό,τι τη Ρωσία. Ο Πούτιν ισχυρίστηκε στην πρόσφατη ομιλία του στην Αγία Πετρούπολη ότι το blitzkrieg των κυρώσεων δεν απέδωσε, αλλά αντίθετα απέτυχε, δείχνοντας την ανάκαμψη του ρουβλίου στα προ της εισβολής επίπεδα. Η προειδοποίηση της Γερμανίας για μια μετάδοση τύπου Lehman Brothers στις ενεργειακές αγορές τον… κούρασε.
Ο Janis Kluge από το think tank του Γερμανικού Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων δήλωσε: «Η Ρωσία βρίσκεται κοντά σε ένα «γλυκό σημείο» με την ΕΕ αναφορικά με τις πωλήσεις φυσικού αερίου. Οι όγκοι είναι μικροί, ασκώντας πίεση στην ΕΕ, ωστόσο οι τιμές είναι τόσο υψηλές που τα έσοδα θα εξακολουθούν να είναι υπεραρκετά, υψηλότερα από πολλά προηγούμενα χρόνια». Ουσιαστικά, η περικοπή της προσφοράς, που έχει σχεδιαστεί για να μειώσει τα αποθέματα της Ευρώπης το χειμώνα, δεν επηρεάζει τα κέρδη της Gazprom.
Αυτό δεν σημαίνει ότι οι κυρώσεις είναι αναποτελεσματικές. Ο επικεφαλής της ρωσικής Sberbank είπε ότι μπορεί να χρειαστεί η Ρωσία μια δεκαετία για να επιστρέψει στις επιδόσεις της πριν από την εισβολή. Οι μισές εισαγωγές και εξαγωγές της χώρας επηρεάστηκαν από κυρώσεις. Ο πληθωρισμός είναι στο 17% και αυξάνεται, ενώ η εθνική παραγωγή αναμένεται να μειωθεί από 8% σε 30% φέτος. Αλλά δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι οι κυρώσεις θα γονατίσουν τη Μόσχα.
Πόλεμος επιρροής
Και πάμε και στο τρίτο θέατρο του πολέμου, τον πόλεμο επιρροής, εκεί όπου η Δύση τα πηγαίνει απροσδόκητα άσχημα.
Υπάρχει και το επιχείρημα ότι η αφήγηση της Δύσης πως ο Πούτιν διεξάγει έναν αποικιακό πόλεμο και είναι υπεύθυνος για τα αποτελέσματά του, συναντά την αδιαφορία και ακόμη και την αντίσταση στον νότο.
Με περισσότερο από το 40% του σιταριού που καταναλώνεται στην Αφρική να προέρχεται συνήθως από τη Ρωσία και την Ουκρανία, ένας από τους βασικούς διοργανωτές της συνόδου κορυφής της G7 στη Γερμανία, ο Wolfgang Schmidt, δήλωσε ότι είναι ζωτικής σημασίας να αποτραπεί η διαίρεση της Μόσχας και του Πεκίνου από την G7. Οι λεγόμενες χώρες Brics κατηγορούν τις δυτικές κυρώσεις για τις ελλείψεις. Η Γερμανία είχε προσκαλέσει ηγέτες από την Ινδονησία, την Ινδία, τη Νότια Αφρική, την Αργεντινή και τη Σενεγάλη εν μέρει για να αποτρέψει τη Ρωσία και την Κίνα να πετύχουν τον στόχο τους.
Ο Schmidt είπε: «Όταν μιλάς με ηγέτες εκτός Ευρώπης και της συμμαχίας αυτή τη στιγμή, τότε θα συνειδητοποιήσεις ότι η αντίληψή τους για τον πόλεμο [ της Ουκρανίας] είναι εντελώς διαφορετική από τη δική μας. Μπορεί να πουν: «Ναι, δεν είναι σωστό μια χώρα να εισβάλει σε μια άλλη». Αλλά και μετά έρχεται το μεγάλο αλλά: «Οι κυρώσεις σας είναι αυτές που ανεβάζουν τις τιμές των τροφίμων, τις τιμές της ενέργειας και έχουν καταστροφικές επιπτώσεις στον πληθυσμό μας».
Η Ann Linde, η Σουηδή υπουργός Εξωτερικών, είπε ότι κατά τη διάρκεια των συναντήσεών της με υπουργούς της Ασίας και της Αφρικής συνάντησε επίσης το επιχείρημα ότι η Δύση ασχολείται περισσότερο με την Ουκρανία, παρά με τους πολέμους στο νότο.
Ο Αυστριακός ομόλογός της, Alexander Schallenberg, είπε στα πρόσφατα ταξίδια του στην Ινδία και τη Μέση Ανατολή ότι ανακάλυψε ότι αν και η ΕΕ μπορεί να κέρδισε τον πόλεμο πληροφοριών για την Ουκρανία στην Ευρώπη, «ενα πολύ διαφορετικό επίχείρημα» υπήρχε αλλού. Εκτός Ευρώπης «είμαστε οι ένοχοι. Είμαστε ο λόγος που το λάδι, οι σπόροι, τα σιτηρά και η ενέργεια δεν κυκλοφορούν στην αγορά ή υπερτιμώνται», είπε.
«Αυτός είναι ένας πόλεμος στην Ευρώπη. Αλλά υπάρχει ένας άλλος ευρωπαϊκός πόλεμος, γιατί τα ωστικά κύματα γίνονται αισθητά παντού. Είναι ο πρώτος πόλεμος μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, όπου μπορείς να νιώσεις τον αντίκτυπο παγκοσμίως».
Μια τεράστια μάχη βρίσκεται τώρα σε εξέλιξη. Να κατηγορηθεί η Ρωσία ότι χρησιμοποιεί την πείνα ως πολεμικό όπλο. Το blame game δεν θα μπορούσε να έχει υψηλότερα πονταρίσματα. Σε μεγάλο βαθμό λόγω της ξηρασίας στην Κένυα, τη Σομαλία και την Αιθιοπία, 16,7 εκατομμύρια άνθρωποι στην ανατολική Αφρική εξαρτώνται ήδη από επισιτιστική βοήθεια. Αυτός ο αριθμός είναι πιθανό να αυξηθεί κατά 20 εκατομμύρια μόνο μέχρι τον Σεπτέμβριο. Το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Επισιτισμού ισχυρίστηκε ότι το φαινόμενο του κυματισμού της Ουκρανίας θα σημαίνει ότι άλλα 44 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο θα ταξινομηθούν ως «διατροφικά ανασφαλή ή υψηλού κινδύνου».
Η Samantha Power, η επικεφαλής της USAID, υποστήριξε αυτή την εβδομάδα ότι ήταν απολύτως κρίσιμο, όχι μόνο για την Ουκρανία, αλλά και για τη δημοκρατία να ανακτήσει το πάνω χέρι στον πόλεμο της πληροφορίας, ειδικά στο ζήτημα του γιατί τα ουκρανικά και ρωσικά τρόφιμα δεν έφτασαν στον παγκόσμιο νότο.
Μιλώντας στο think tank του Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων, είπε ότι ήταν εγγενώς προκλητικό για κάθε κυβέρνηση να υπομένει υψηλές τιμές τροφίμων και καυσίμων, αλλά ακόμη περισσότερο να προσπαθούν να ανατρέψουν την αντιδημοκρατική τάση τη στιγμή που εκλέγονται με επιχειρήματα κατά της διαφθοράς. «Είπατε ότι η δημοκρατία αποδίδει και μετά βρίσκεστε με τις τιμές των λιπασμάτων και των τροφίμων να εκτοξεύονται και αναπόφευκτα λέτε: «Αυτό είναι παγκόσμιο φαινόμενο, ο Πούτιν εισέβαλε στην Ουκρανία, το κινεζικό χρέος δεν μας κάνει τη χάρη. Αλλά ό,τι κι αν λέτε οι πολίτες κοιτάζουν τον ηγέτη τους και ρωτούν: «Ήταν καλύτερη η ζωή μου όταν είχα τον διεφθαρμένο ηγέτη εχθρικό προς το κράτος δικαίου;» αναρωτιέται ο Πάουερ.
Δεν σημαίνει ότι ο Πούτιν κέρδισε. Έχει βλάψει τον εαυτό του ανεπανόρθωτα. Αλλά περισσότερα από τον ίδιο, για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, η Δύση έχει καταδικάσει την Ουκρανία σε έναν αργό στραγγαλισμό.