Μια βαθιά υπαρξιακή προσέγγιση της καταστροφής, της κάθαρσης και της μνήμης μέσα από τον φακό ενός από τους πιο συνεπείς καλλιτέχνες της φωτογραφικής σκηνής της Κρήτης

Έπειτα από τριάντα χρόνια εκθεσιακής πορείας, εντός και εκτός Χανίων, ο φωτογράφος Μιχάλης Πολυχρονάκης επιστρέφει εκεί όπου έκανε τα πρώτα του βήματα στην τέχνη της φωτογραφίας. Το Σάββατο 1 Νοεμβρίου 2025, γίνονται τα εγκαίνια της νέας του έκθεση με τίτλο «Πυρο[γραφίες]», στον χώρο SOUTH space for photography (Ηρώων Πολυτεχνείου 7, Χανιά), τιμώντας με αυτόν τον τρόπο τη μνήμη, την αφετηρία και την καλλιτεχνική αναμέτρηση με την έννοια της φωτιάς – κυριολεκτικά και μεταφορικά.

Η επιστροφή του Πολυχρονάκη στον ίδιο δρόμο όπου το 1994 παρουσίασε την πρώτη του ατομική έκθεση «Φωτοαναζητήσεις» στο ιστορικό «Φως – Χρώμα – Γραμμή» της αείμνηστης Αναστασίας Καλπάκη – Γεωργουλάκη, αποκτά συμβολική και συναισθηματική διάσταση. Τρεις δεκαετίες αργότερα, επιστρέφει όχι για να αναζητήσει, αλλά για να καταθέσει την ώριμη φωτογραφική του αφήγηση – αυτή τη φορά στις στάχτες του κόσμου.

Η φωτιά ως προσωπικό και συλλογικό βίωμα

Στο εισαγωγικό του σημείωμα για την έκθεση «Πυρο[γραφίες]», ο Μιχάλης Πολυχρονάκης επιχειρεί μια θεωρητική κατάδυση στη φύση της καλλιτεχνικής φωτογραφίας. Ξεκαθαρίζει πως το βλέμμα του φωτογράφου δεν είναι απλώς εργαλείο καταγραφής, αλλά φορέας ψυχικής κατάθεσης και αισθητικής μετουσίωσης:

«Ο εξωτερικός κόσμος, στο βαθμό που δεν κάνουμε καταγραφή ή αποτύπωση, είναι αναγκαία αλλά όχι και ικανή συνθήκη, για τη δημιουργία καλλιτεχνικού φωτογραφικού έργου […] Το πραγματικό θέμα σε μια φωτογραφική δουλειά, δεν είναι το ίδιο το εικονιζόμενο αντικείμενο, περιβάλλον ή γεγονός αλλά το ψυχικό του αντίκρισμα στο φαντασιακό πεδίο του φωτογράφου και η αναγωγή του σε προσωπική υπόθεση, που όμως δεν είναι ιδιωτική, καθώς ξεδιπλώνει ευρύτερες αναφορές και προεκτάσεις».

Στην καρδιά της έκθεσης δεν βρίσκεται η ίδια η καταστροφή, αλλά το ίχνος που αφήνει στο βλέμμα, στο συναίσθημα, στην ψυχική διεργασία. Οι εικόνες των καμένων τόπων, των ερειπίων και των ιχνών της φωτιάς δεν λειτουργούν ως τεκμήρια γεγονότων, αλλά ως σύμβολα ενός κόσμου που διαρκώς καίγεται και μετασχηματίζεται.

Αναζητώντας την κάθαρση μέσα στις στάχτες

Ο Γιώργος Αναστασάκης, επιμελητής της έκθεσης, εμπλουτίζει τη συζήτηση με μια βαθιά στοχαστική ανάγνωση της φωτιάς ως καθολικής εμπειρίας:

«Ο κόσμος φλέγεται. Πάντα φλεγόταν. Η παρατήρηση και η μαρτυρία του φλεγόμενου κόσμου είναι η ιστορία και είναι και η τέχνη. Η αφήγηση όμως διαφέρει ανάλογα με την οπτική γωνία του παρατηρητή. Ο Νέρων μπορεί να ξεροκατάπινε από τον οίστρο ψηλά στο προνομιακό του μπαλκόνι, κάποιος άλλος θα γούρλωνε τα μάτια απ΄τον τρόμο των ναπάλμ στο Βιετνάμ. Στη δεύτερη περίπτωση η φωτογραφία ήταν εκεί για να φέρει το τεκμήριο υπόψιν του κυρίαρχου βλέμματος του δυτικού κόσμου. Φυσικά αυτό δεν κατέστη αρκετό. Είναι θέμα οπτικής, γι’ αυτό ακόμη περιφερόμαστε στα αποκαΐδια.[…] Εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με το χρόνο. Κατ’ αναλογία όμως, το κάθε ανώνυμο ερείπιο που άφησε πίσω της η φωτιά έρχεται να σταθεί αντί της ίδιας της έννοιας της καταστροφής σε ένα πλαίσιο λίγο πιο χειροπιαστό, σαν να παίρνει ο φωτογράφος το φάρμακο του λίγο λίγο αντί να εκτεθεί ολοκληρωτικά στον τρόμο και την παράλυση που αυτός επιφέρει. Σταθερή αναζήτηση του Πολυχρονάκη στο έργο του είναι η κάθαρση και η μετουσίωση, ιδιότητες που διαχρονικά αποδίδονται στη φωτιά».

Έκθεση με χρονικό και συναισθηματικό βάθος

Η έκθεση «Πυρο[γραφίες]» εγκαινιάζεται το Σάββατο 1 Νοεμβρίου 2025, στις 18:30 στο SOUTH space for photography και θα διαρκέσει μέχρι τις 30 Νοεμβρίου 2025. Οι ώρες λειτουργίας είναι Δευτέρα – Σάββατο 10:00 – 14:00 και Τρίτη, Πέμπτη, Παρασκευή 18:00 – 21:00.

Πέρα από την αισθητική της διάσταση, η έκθεση του Πολυχρονάκη αποτελεί μια πρόσκληση σε στοχασμό, μια ενδοσκόπηση στις απώλειες του σύγχρονου κόσμου, αλλά και μια μαρτυρία επιμονής του βλέμματος όταν όλα γύρω φλέγονται. Μέσα από την απλότητα της φόρμας και την πολυσημία της φωτιάς, ο καλλιτέχνης προτείνει έναν διάλογο με την καταστροφή ως δυνατότητα μετασχηματισμού, και τελικά, ως πράξη δημιουργίας.

Η τέχνη ως αντίσταση στη λήθη

Σε έναν κόσμο που καίγεται –κυριολεκτικά και μεταφορικά–, η τέχνη του Μιχάλη Πολυχρονάκη μάς θυμίζει ότι η μνήμη, η μαρτυρία και η αισθητική πράξη παραμένουν τα τελευταία προπύργια απέναντι στην παραίτηση και τη λήθη. Οι «Πυρο[γραφίες]» δεν είναι απλώς εικόνες από καμένες γειτονιές∙ είναι το φωτογραφικό χρονικό ενός εσωτερικού κόσμου που επιμένει να βλέπει εκεί όπου οι άλλοι προσπερνούν. Ένα έργο που αξίζει να ιδωθεί, να στοχαστεί, και –ίσως– να λυτρώσει.

Βιογραφικό Μιχάλη Πολυχρονάκη

Ο Μιχάλης Πολυχρονάκης γεννήθηκε το 1963 στα Χανιά. Δραστηριοποιείται στον χώρο της φωτογραφίας από το 1989. Η δουλειά του έχει δημοσιευθεί, εκτεθεί και βραβευθεί στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Είναι μέλος του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος, από το 1999.

Εκθέσεις ατομικές (επιλογή)

• «Φωτοσυναντήσεις» — 05/94, Γκαλερί «Φως-Χρώμα-Γραμμή», Χανιά

• «Πορθμολόγηση» — 02/95, Γκαλερί «Δίμιτρο», Ρέθυμνο

• «Ίχνη Φωτός» — 09/96, Γκαλερί «Β. Μυλωνογιάννης», Χανιά

• «Ιριδισμοί» — 12/96, Φωτογραφικό Κέντρο Θεσ/νίκης, Θεσ/νίκη

• «Πυρ, γυνή & θάλασσα» — 09/97, Αίθουσα Ε.Φ.Ε., Αθήνα

• «Το ναυάγιο» — 06/98, Τέμενος «Γιαλί Τζαμισί», Χανιά

• «Το ταμπακαριά» — 03/99, Γκαλερί «Τάμαμ Χατζιδάκη», Χανιά

• «Μετα – Ταμπακαριά: Το τελευταίο βλέμμα» — 01/24, Γκαλερί «Β. Μυλωνογιάννης», Χανιά

Εκθέσεις ομαδικές (επιλογή)

• «Έρεισμα ’96» — 01/96, Γκαλερί «Β. Μυλωνογιάννης», Χανιά

• «Νότος ’96» — 02/96, «Τέχνες Μεβρέλης», Αθήνα

• «Ε.Φ.Ε. ’96» — 03/96, Αίθουσα «Χατζηκυριάκος-Γκίκας», Αθήνα

• «Φωτογράφες ’97» — 01/97, «Ενετικό Νεώριο», Χανιά

• «Ε.Φ.Ε. – Βραβευμένες Φωτογραφίες» — 03/97, Μουσείο Φωτογραφίας Θεσ/νίκης

• «Ε.Φ.Ε. ’97» — 04/97, Ινστιτούτο Γκαίτε, Αθήνα

• «Εικόνες της Κρήτης που χάνονται» — 11/97, «Ενετικό Νεώριο», Χανιά

• «Ε.Φ.Ε ’98» — 05/98, Ινστιτούτο Γκαίτε, Αθήνα

• «Ε.Φ.Ε. Ηράκλειο» — 05/98, Αίθουσα «Ανδρόγεω», Ηράκλειο

• «Photosion ’99» — 01/99, Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας, Αθήνα

• «Ε.Φ.Ε. Γκαίτε» — 05/99, Ινστιτούτο Γκαίτε, Αθήνα

• «Αίθουσα ’99» — 05/99, Καλλιτεχνικός Οργ. Δήμου Βόλου, Βόλος

• «Ε.Φ.Ε. ’00» — 06/00, Ινστιτούτο Γκαίτε, Αθήνα

• «Β’ Διεθνές Φεστιβάλ καλ/κής φωτ/φίας» — 06/00, Αίθουσα «Ανδρόγεω», Ηράκλειο

• «Ε.Φ.Ε. Ηράκλειο» — 07/00, Αίθουσα «Ανδρόγεω», Ηράκλειο

• «Ε.Φ.Ε. ‘01» — 12/00, Αίθουσα Τέχνης Δήμου Αθηναίων, Αθήνα

• «Γ’ Διεθνές Φεστιβάλ καλ/κής φωτ/φίας» — 03/01, Αίθουσα Ε.Φ.Ε., Αθήνα

• «Κρήτες Διεθνώς Φωτογράφοι» — 08/01, «Ενετικό Νεώριο», Χανιά

• «Η Ελλάδα του National Geographic» — 07/02, Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, Ηράκλειο

• «Χανιώτες Δημιουργοί – 2002» — 08/02, Τέμενος «Γιαλί Τζαμισί», Χανιά

• «Νέοι Καλλιτέχνες» — 07/03, «Τεχνοπολις – Γκαζι», Αθήνα

• «Οίκοι-δείκτες καλλιτέχνες» — 03/03, «Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης», Ρέθυμνο

• «Α’ Διεθνές Φεστιβάλ Τέχνης» — 03/04, «Ενετικό Νεώριο», Χανιά

• «Β’ Διεθνές Φεστιβάλ Τέχνης» — 06/05, «Ενετικό Νεώριο», Χανιά

• «Γ’ Διεθνές Φεστιβάλ Τέχνης» — 06/06, «Ενετικό Νεώριο», Χανιά

• «Γαίας Γη» — 07/07, «Ελευσινουπόλεως», Δραπανιάς, Χανίων

• «Τσέρκι» — 07/10, Οινοποιείο Ντουρλάκη, Αλίκαμπος Χανίων

• «Ξεριζωμός» — 04/13, Γκαλερί «Β. Μυλωνογιάννης», Χανιά

• «Το βλέμμα του Νάρκισσου» — 11/17, Μέγαρο «Τρικάκη», Χανιά

• «Δευτεροσυμφοιτες» — 05/17, Αίθουσα Τέχνης «Match More», Πλατανιάς, Χανιά

• «Τοπία αρχιτεκτονικής εντροπίας» — 11/17, Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων, Χανιά

• «Βαβέλ» — 02/18, Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων, Χανιά

• «Εικαστικοαταστικά κοσμοείδωλα» — 03/18, Αίθουσα Τέχνης «Μορφές», Ρέθυμνο

• «Η δύναμη της εικόνας» — 07/22, Μεγάλο Αρσενάλι, Χανιά

Διεθνείς αναρτήσεις (επιλογή)

• «International salon of art photographs» — 04/99, Βελιγράδι, Γιουγκοσλαβία

• «Moravia’s Int. Festival of Photography» — 09/99, Μοραβία, Τσεχία

• «25th Biennial of B&W Photography» — 09/99, Winterthur, Ελβετία

• «Greek photographic art exhibition» — 11/99, Πεκίνο, Κίνα

• «33rd E.A. Int. Salon of Photography» — 06/00, Hong Kong, Χονγκ Κονγκ

• «Premfoto 2000» — 08/00, Oradea, Ρουμανία

• «Hasselblad Austrian Super Circuit» — 11/00, Linz, Αυστρία

• «Photographer Associates Worldwide» — 11/00, Alhabra, Η.Π.Α.

• «Hellenic Photographic Society» — 07/00, Ανδόρα

• «Ελληνική φωτ/κή αποστολή (Ε.Φ.Ε.)» — 10/01, Bergerac, Γαλλία

• «20th Biennal of Color Photography» — 12/02, Wilrijk, Βέλγιο

Βιβλιογραφία Διεθνής – Δημοσιεύσεις (επιλογή)

• «Responses Photo» — No 65, Γαλλία

• «Fotografae» — 08/97, 06/99, Ιταλία

• «Photon» — 05/97, Αγγλία

• «Photo Selection» — 11/99, Καναδάς

Βιβλιογραφία Ελληνική – Δημοσιεύσεις (επιλογή)

• «National Geographic» — 07/99, 08/99, 09/99, 11/99, 02/00, 12/00

• «Φωτογράφος» — No 36, 43, 55, 59, 62, 68, 72, 73, 81, 84, 92, 100, 131, 145, 154, 167, 182, 199, 215, 218, 219, 288

• «Φωτογραφία» — No 29, 36

• «Opticon» — No 27, 32, 37

• «Φωτογραφικός» — No 6

• «Photo Net» — No 6, 28, 138

• «Φωτογραφικό είδωλο» — No 8

• «Έρεισμα» — No 1, 2, 8, 9, 10/11, 12, 13, 14, 38/39

• «Οξυγόνο» — No 9

• «Ελληνικό Πανόραμα» — No 27

• «Photobook» — No 2, 6

Εκδόσεις (επιλογή)

• «Ελληνική Φωτογραφία» — (Ομαδικό Λεύκωμα), Εκδ. «Ε.Φ.Ε.», ’96

• «Βραβευμένες Φωτογραφίες 1953–1996» — (Ομαδικό Λεύκωμα), Εκδ. «Ε.Φ.Ε.», ’97

• «Οδηγός Ελληνικής Φωτογραφίας ’99» — (Ομαδικό Λεύκωμα), Εκδ. «Φωτογράφος», ’99

• «Το ανάγλυφο της επιθυμίας» — (Ποιητική συλλογή), Μ. Πριτσανη, Εκδ. «Έρεισμα», ’01

• «Η μετουσία του ονείρου» — (Ποιητική συλλογή), Μ. Λεράκη, Εκδ. «Έρεισμα», ’03

• «Το γυμνό στην Ελληνική φωτογραφία» — (Κατάλογος), Ι. Ξανθάκης, Εκδ. «Κοχύλας», ’04

• «Χανιά – τόποι γραφής» — (Κείμενα και Φωτογραφία), Χανιά, ’13

• «Δύο γραμματόσημα» — (Κείμενα και Φωτογραφία), Χανιά, ’14

• «Αντίδωρο» — (Ατομικό Λεύκωμα), Χανιά, ’13

• «Αντίδωρο – όψεις» — (Ατομικό Λεύκωμα), Εκδ. «Έρεισμα», ’14