“Κατάσταση έκτακτης ανάγκης” στον πολιτισμό

Παρακολουθώντας την συνεδρίαση της υποεπιτροπής για θέματα Εξωτερικής Πολιτιστικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής του γερμανικού κοινοβουλίου το βράδυ της Δευτέρας, είχε κανείς την εντύπωση ότι δεν είχε να κάνει με εκπροσώπους διαφορετικών κομμάτων, αλλά με πολιτικούς που λίγο πολύ εκφράζουν κοινές απόψεις. Πιθανώς όμως να είναι και το ίδιο το αντικείμενο, δηλαδή ο πολιτισμός και η ανάγκη στήριξής του που επιτρέπει ταυτόσημες αντιλήψεις και προσεγγίσεις. Και όσα άκουσαν χθες τα μέλη αυτής της επιτροπής από τους ειδικούς για την κατάσταση στην Ελλάδα στο πεδίο του πολιτισμού, τους δημιούργησε την εντύπωση μιας πολιτιστικής ερήμου που όλο και περισσότερο διευρύνεται.
Κατάσταση έκτακτης ανάγκης στον πολιτισμό
Χαρακτηριστική ήταν η δήλωση του πρώην υφυπουργού Εξωτερικών και νυν βουλευτή των Σοσιαλδημοκρατών, Γκίντερ Γκλόσερ: “Όταν ακούς για αυτές τις περικοπές στον τομέα του πολιτισμού, τότε σου είναι ξεκάθαρο ότι δεν μπορεί να συνεχιστεί αυτή η πορεία. Θα πρέπει να μπει ένα φρένο για να υπάρξει σημείο καμπής. Αλλιώς θα δούμε στην Ελλάδα την εφαρμογή ενός πολιτισμικού σχεδίου Μόργκενταου. Και αυτό δεν το θέλει κανείς.”
Tο σχέδιο του αμερικανού υπουργού Οικονομικών Χένρυ Μόργκενταου το 1944, προέβλεπε την αποβιομηχανοποίηση της Γερμανίας μετά την πολεμική της ήττα και την μετατροπή της σε ένα αγροτικό κράτος. Αυτός ο συνειρμός του κ. Γκλόσερ προέκυψε από τις ενημέρωση που είχε προηγηθεί.
Δεν ήταν μόνον η εισήγηση του έλληνα πρέσβη στο Βερολίνο, Δημήτρη Ράλλη, που, βασισμένη σε αριθμούς και στατιστικές, περιέγραψε μια εικόνα αποσύνθεσης και κατάστασης μαρασμού στον οποίο έχουν περιέλθει λόγω των δραστικών περικοπών μουσεία, αρχαιολογικοί τόποι, θέατρα και τόσοι άλλοι πολιτιστικοί οργανισμοί. Απογοητευτική ήταν επίσης η εικόνα που περιέγραψε η εκπρόσωπος του γερμανικού υπουργείου Εξωτερικών αλλά και οι υπεύθυνοι διάφορων γερμανικών ινστιτούτων όπως και βουλευτές που πολύ πρόσφατα επισκέφτηκαν την Ελλάδα. Μεταξύ αυτών και η βουλευτής του Κόμματος της Αριστεράς Λουκ Γιόχιμσεν η οποία έκανε λόγο για “κατάσταση έκτακτης ανάγκης” στην Ελλάδα. Στη Θεσσαλονίκη, η αντιπροσωπεία της δεν μπόρεσε να επισκεφτεί αρκετά μουσεία και αρχαιολογικούς τόπους επειδή ήταν κλειστά λόγω έλλειψης προσωπικού. “Θεωρώ ότι θα πρέπει ένα κομμάτι της διεθνούς οικονομικής βοήθειας προς την Ελλάδα, και εννοώ ένα πολύ μικρό κομμάτι, να πηγαίνει δεσμευτικά στον πολιτισμό. Και αυτό επειδή ο πολιτισμός αποτελεί έναν σημαντικό οικονομικό πυλώνα.”
Ο ξένος τουρίστας που δεν θα μπορεί να επισκεφτεί μουσεία επειδή είναι κλειστά, θα επιλέξει έναν άλλο προορισμό ο οποίος θα του δώσει τη δυνατότητα να ικανοποιήσει τις πολιτιστικές του ανάγκες.
Προτάσεις
Οι προτάσεις που κατατέθηκαν στην πορεία της συζήτησης στο Βερολίνο ήταν πολλές: π.χ. η πρόταση να μην υποχρεώνεται η Ελλάδα σε διεθνείς συναντήσεις και εκδηλώσεις καλλιτεχνών που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ να πληρώνει τα χρηματικά ποσά που της αναλογούν. Σε διαφορετική περίπτωση οι έλληνες καλλιτέχνες θα αποκοπούν από τα δρώμενα στην διεθνή πολιτιστική σκηνή. Προς αυτήν την κατεύθυνση κινούνταν και οι προτάσεις που κατέθεσε ο πρόεδρος των ινστιτούτων Γκαίτε, Κλάους Ντίτερ-Λέμαν, που με μεγάλη θέρμη υποστήριξε την αναγκαιότητα της συνεργασίας με την Ελλάδα.
“Θα πρέπει να δημιουργηθούν για έλληνες καλλιτέχνες διεθνείς πλατφόρμες συνεργασίας ώστε να μπορούν να έρχονται σε επαφή, να συζητούν, να μπορούν να αναπτύσσουν κοινά σχέδια. Και θα πρέπει να υπάρχουν για αυτό το λόγο κονδύλια τα οποία θα μπορούν να διατεθούν πχ. από το Ινστιτούτο Γκαίτε. Θα πρέπει να αποφευχθεί οι έλληνες καλλιτέχνες να ομφαλοσκοπούν ή να τους δημιουργηθεί ένα αίσθημα απομόνωσης. Αυτό θα επιτευχθεί παρέχοντας ευκαιρίες διεθνών επαφών.”
Επανειλημμένως τονίστηκε από διάφορους ομιλητές ότι θα πρέπει να αποφευχθεί η εντύπωση ότι αυτή η συνεργασία αποτελεί στην ουσία σχέση εξάρτησης του φτωχού Νότου από τον πλούσιο Βορρά. Για την αποφυγή μιας τέτοιας εντύπωσης θα πρέπει, πχ., να ενισχυθεί η συνεργασία των μεσογειακών χωρών, όπου η Ελλάδα θα είναι ένας από τους εταίρους.
Ιστορική υποχρέωση της Γερμανίας
Παρόλα αυτά, για την πρόεδρο του Κόμματος των Πρασίνων, Κλάουντια Ροτ, οι ελληνογερμανικές σχέσεις διαποτίζονται από την νεότερη ιστορία και από αυτήν απορρέουν και υποχρεώσεις της Γερμανίας έναντι της Ελλάδας.
“Έχω την άποψη ότι εμείς ως Γερμανοί έχουμε μια ιδιαίτερη υποχρέωση να διατηρούμε μια ‘κουλτούρα της μνήμης’. Ήταν οι ναζί που εξόντωσαν τον εβραϊκό πληθυσμό της Θεσσαλονίκης. Ήταν οι ναζί που δολοφόνησαν άνδρες, γυναίκες και παιδιά στα μαρτυρικά χωριά. Θα έπρεπε άμεσα να στείλουμε ένα μήνυμα ότι δεν αποποιούμαστε της κουλτούρας της μνήμης, ούτε ξεχνάμε την ιστορική μας ευθύνη.”
Όλα τα κόμματα της σχετικής επιτροπής συμφώνησαν να επανέλθουν σύντομα και να συζητήσουν την προώθηση συγκεκριμένων πρωτοβουλιών που θα στηρίζουν τον πολιτισμό στην Ελλάδα.