Το αναγκαίο και το εφικτό

Η κατάσταση της Ελλάδας εννιά χρόνια μετά το ξέσπασμα της κρίσης και εφτά χρόνια μετά την έναρξη των μνημονίων είναι δυσοίωνη. Οι οικονομικές συνθήκες δεν ευνοούν την ταχύρρυθμη ανάπτυξη που απαιτείται για να επουλώσει η χώρα τις πληγές της. Η κοινωνική πραγματικότητα ωθεί προς επιδείνωση της ανισότητας και της κοινωνικής αγριότητας. Οι πολιτικές εξελίξεις έχουν φέρει πλήρη απαξίωση του πολιτικού συστήματος, σκλήρυνση της διαφθοράς και της αναξιοκρατίας, και υποχώρηση της δημοκρατίας.

Τα μνημόνια σταθεροποίησαν την οικονομία απαλείφοντας το τεράστιο δημοσιονομικό έλλειμμα και το εξίσου τεράστιο έλλειμμα στις εξωτερικές συναλλαγές, τα οποία ήταν και οι κύριοι παράγοντες της κρίσης το 2010. Αλλά η σταθεροποίηση πραγματοποιήθηκε μέσω της φτώχειας και της αποδιάρθρωσης του παραγωγικού ιστού, με αποτέλεσμα τη στρατηγική αποδυνάμωση της χώρας. Όσο η Ελλάδα θα παραμένει στο πλαίσιο που δημιούργησαν τα μνημόνια, είτε αυτά τυπικά υπάρχουν, είτε όχι, θα οδεύει προς την ιστορική συρρίκνωση και παρακμή.

Εξίσου βαθύ είναι το πρόβλημα της αδράνειας και της απογοήτευσης των εργατικών και λαϊκών στρωμάτων. Δεν υπάρχει πλέον η αντίδραση και κινητοποίηση απέναντι στα μνημονιακά μέτρα που σφράγισε τα προηγούμενα χρόνια, ούτε καν από τις οργανωμένες συνδικαλιστικές δυνάμεις. Την κύρια ευθύνη γι’ αυτό φέρει ο ΣΥΡΙΖΑ και προσωπικά ο αρχηγός του, Αλέξης Τσίπρας, γιατί διέψευσε τις λαϊκές ελπίδες με τον χειρότερο τρόπο. Ευθύνεται όμως και το υπόλοιπο πολιτικό σύστημα γιατί δεν έχει τίποτε καινούργιο και πειστικό να προτείνει. Παρ’ όλα αυτά, τα στρώματα που χτυπήθηκαν από την κρίση δεν πείθονται ότι η πορεία που ακολουθεί η χώρα θα έχει θετικό αποτέλεσμα, θέλουν να ακούσουν καινούργιες προτάσεις και αποστρέφονται το αποτυχημένο πολιτικό σύστημα. Όταν υπάρχει συγκεκριμένη και πειστική στόχευση, έχουν τη δύναμη να δράσουν, όπως φαίνεται από το κίνημα κατά των πλειστηριασμών.

Η στάση του πολιτικού συστήματος είναι χαρακτηριστική της δειλίας και απόλυτης αδυναμίας του να οδηγήσει τη χώρα σε άλλη κατεύθυνση, μακριά από τις επιταγές των δανειστών. Ο δρόμος που μπορεί να προσφέρει αισιοδοξία και κοινωνική πρόοδο είναι γνωστός και τεκμηριωμένος. Τα άμεσα και καίρια προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας, πάνω απ’ όλα, η τεράστια ανεργία και η αναπτυξιακή δυστοκία, μπορούν όντως να λυθούν, αρκεί να απελευθερωθεί η χώρα από τον ασφυκτικό εναγκαλισμό των δανειστών της. Δεν υπάρχει κανένα τεχνικό μυστήριο όσον αφορά την οικονομική πολιτική που απαιτείται στην Ελλάδα σήμερα, η οποία είναι από καιρό επεξεργασμένη. Αυτό που λείπει είναι το πολιτικό θάρρος ώστε να γίνουν οι αναγκαίες βαθιές κοινωνικές τομές, να ανατραπεί η σημερινή νοσηρή κοινωνική πραγματικότητα και να προχωρήσει η εθνική ανασυγκρότηση.

Δυστυχώς ό, τι είναι επιτακτικά αναγκαίο, δεν είναι και αυτόματα εφικτό στην πολιτική ζωή. Το ζητούμενο λοιπόν είναι να υπάρξει η ανασύνταξη των πολιτικών δυνάμεων οι οποίες πραγματικά επιδιώκουν την αναγέννηση μιας χώρας που έχει παραδοθεί έρμαιο στα χέρια των δανειστών και των εγχώριων υποστηρικτών τους. Το έδαφος είναι ασταθές, οι συνθήκες δύσκολες και οι ευθύνες πολύ μεγάλες. Οι όροι της πολιτικής ανασύνταξης πρέπει να συζητηθούν με ειλικρίνεια. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να αρχίσουν να γίνονται έστω κάποια μικρά βήματα.

Το κείμενο που ακολουθεί έχει στόχο να συμβάλει στην προσπάθεια για πολιτική ανασύνταξη και χωρίζεται σε τρία μέρη. Το πρώτο αναλύει την οικονομική πολιτική που απαιτείται και η οποία είναι η βάση για οποιαδήποτε πολιτική εξέλιξη. Το δεύτερο εξετάζει το πολιτικό πεδίο μετά από εφτά χρόνια μνημονίων. Το τρίτο παραθέτει ορισμένους βασικούς όρους για ειλικρινή πολιτική συνεννόηση των δυνάμεων που μπορούν να βγάλουν τη χώρα από το τέλμα.

Μερος Ι                     

Οικονομική πολιτική

Συνολική ζήτηση, βιομηχανική πολιτική, δημόσιος και ιδιωτικός τομέας

Η ελληνική οικονομία δεν χρειάζεται τις περιβόητες «μεταρρυθμίσεις» των δανειστών, για τις οποίες κόπτονται η κυβέρνηση και η αντιπολίτευση. Η Ελλάδα έχει υιοθετήσει πλήθος τέτοιων «μεταρρυθμίσεων» από το 2010 και μετά, μειώνοντας εισοδήματα, πουλώντας δημόσια περιουσία, απορρυθμίζοντας τις εργασιακές σχέσεις και χτυπώντας τις μικρές επιχειρήσεις προς όφελος των μεγαλύτερων. Παρά τις συνεχείς «μεταρρυθμίσεις», δεν έχει αλλάξει καθόλου η προβληματική δομή της ελληνικής οικονομίας, δεν έχει υποχωρήσει η διαφθορά, δεν έχει ανακοπεί η πτώση της παραγωγικότητας και δεν βελτιώνεται δυναμικά η διεθνής ανταγωνιστικότητα.

Αυτό που όντως χρειάζεται σήμερα η ελληνική οικονομία είναι δύο αποφασιστικά βήματα. Το πρώτο είναι η άμεση τόνωση της συνολικής ζήτησης που θα επιτρέψει στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις να κινηθούν δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας – μόνιμες και με επαρκή μισθό. Η ατμομηχανή πρέπει να είναι ο δημόσιος τομέας διότι ο ιδιωτικός είναι βαριά τραυματισμένος από τα μνημόνια και δεν μπορεί να δώσει την ώθηση που χρειάζεται.

Όσοι νομίζουν ότι το ρόλο της ατμομηχανής μπορούν να τον παίξουν οι ιδιωτικές επενδύσεις, απλώς δεν αντιλαμβάνονται το μέγεθος του προβλήματος. Ενδεικτικά αναφέρω ότι το 2009 οι συνολικές επενδύσεις στην Ελλάδα ήταν περίπου 60 δις, ενώ το 2016 ήταν περίπου 20 δις. Δεν υπάρχει περίπτωση το κενό να καλυφθεί από τον ιδιωτικό τομέα, δεδομένης ιδίως της αδυναμίας του τραπεζικού συστήματος. Όσο για τις ξένες επενδύσεις, το 2016, μια χρονιά που παρατηρήθηκε «υψηλή» επίδοση για την οποία πανηγυρίζουν οι κυβερνητικοί, ήταν μόλις 3,1 δις. Μάλιστα πάνω από το 90% ήταν εξαγορές ελληνικών περιουσιακών στοιχείων, συχνά από «επενδυτές» αμφίβολου χαρακτήρα. Είναι τελείως ανεδαφικό να περιμένει κανείς λύση για το πρόβλημα της χώρας από αυτή την πηγή.

Η ατμομηχανή μπορεί να είναι μόνο ο δημόσιος τομέας, μειώνοντας τη φορολογία και αυξάνοντας τις δημόσιες επενδύσεις. Η επίδραση θα είναι ευεργετική και στον ιδιωτικό τομέα, καθώς θα τονωθεί η ιδιωτική κατανάλωση και οι ιδιωτικές επενδύσεις. Θα δημιουργηθεί έτσι ένας ενάρετος κύκλος, καθώς θα μειώνεται η ανεργία, ιδίως μάλιστα αν έχει επέλθει και εξυγίανση του τραπεζικού τομέα με τη δημιουργία δημόσιων τραπεζών. Εκεί βρίσκεται η απάντηση για το πρόβλημα της ζήτησης και τη μείωση της ανεργίας. Έτσι θα υπάρξει και περιθώριο αναδιανομής του εισοδήματος και του πλούτου, αλλά σε βάση ανάπτυξης και όχι μοιράσματος της φτώχειας.

Το δεύτερο βήμα είναι η στοχευμένη βιομηχανική και αγροτική πολιτική ενισχύοντας αποφασιστικά τον πρωτογενή και τον δευτερογενή τομέα και μειώνοντας παράλληλα την εξάρτηση από τις εισαγωγές. Αυτός είναι ο δρόμος για να αλλάξει η δομή της ελληνικής οικονομίας τονώνοντας τον παραγωγικό ιστό και μειώνοντας την εξάρτηση από τις υπηρεσίες. Από εκεί θα έλθει και η συστηματική άνοδος της παραγωγικότητας που θα αλλάξει τη θέση της χώρας στην παγκόσμια οικονομία. Από εκεί θα έλθει επίσης η τόνωση και η μεταμόρφωση του ιδιωτικού τομέα της ελληνικής οικονομίας.

Η αναπτυξιακή αυτή προοπτική είναι απολύτως εφικτή, αλλά παράλληλα επίπονη και χρονοβόρα, απαιτώντας συντονισμό του πιστωτικού συστήματος, των δημόσιων μηχανισμών ελέγχου, καθώς και της παιδείας και της δικαιοσύνης σε μεγαλύτερο βάθος χρόνου. Πάνω απ’ όλα, απαιτεί βαθιά τομή στη δημόσια διοίκηση, με εξορθολογισμό, ανανέωση και νέο πνεύμα κοινωνικής προσφοράς. Στη βάση αυτή θα μπορέσει να υπάρξει μια νέα σχέση στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα στη χώρα μας.

Χρέος, ΟΝΕ και ΕΕ

Η απλή παράθεση των απαραίτητων βημάτων θέτει το επιτακτικό ερώτημα:  είναι εφικτή μια τέτοια οικονομική πολιτική, χωρίς βαθιά διαγραφή του δημοσίου χρέους, όσο η χώρα παραμένει στο πλαίσιο της ΟΝΕ και χωρίς ευθεία σύγκρουση με την ΕΕ. Η προφανής απάντηση είναι όχι, άρα τα βήματα αυτά είναι επίσης αναγκαία. Στα εφτά χρόνια των μνημονίων τα ζητήματα του χρέους, της ΟΝΕ και της ΕΕ έχουν συζητηθεί κατά κόρον και πλέον υπάρχει σημαντική γνώση για το πως μπορούν να αντιμετωπιστούν. Πρέπει όμως να γίνει αντιληπτό ότι η διαγραφή του χρέους και η ανάκτηση της νομισματικής κυριαρχίας δεν αποτελούν τη λύση για το πρόβλημα της χώρας, αλλά το μέσο για να περάσουμε στη λύση, όπως αυτή αναλύθηκε προηγουμένως.

Επιβάλλεται επίσης να τονιστεί ότι η σημερινή κατάσταση της Ελλάδας δεν έχει τίποτε κοινό με το 2010-12. Τότε η στάση πληρωμών στο χρέος και η έξοδος από το ευρώ, με ό,τι αυτό σήμαινε για την ΕΕ, θα έπρεπε να ήταν τα κύρια αιτήματα των αντιμνημονιακών δυνάμεων γιατί θα μπορούσαν να αποτρέψουν τη μνημονιακή καταστροφή και γρήγορα να βάλουν τη χώρα σε πορεία ανάπτυξης. Σήμερα το μνημονιακό πλαίσιο έχει γίνει καθεστώς, η καταστροφή έχει επιτελεστεί και η χώρα αντιμετωπίζει βαθύτατο πρόβλημα ανάπτυξης και στρεβλής δομής της οικονομίας. Από εκεί λοιπόν πρέπει να ξεκινήσει η απάντηση.

Επιπλέον, η σημερινή κατάσταση της Ευρωζώνης λίγα κοινά έχει με το 2010-12. Η κρίση έχει καταλαγιάσει και έχει εμφανιστεί μια Ευρώπη που κυριαρχείται από τη Γερμανία. Οι μηχανισμοί της ΟΝΕ έχουν γίνει ακόμη σκληρότεροι και η δημοσιονομική λιτότητα έχει γίνει καθεστώς στην ΕΕ. Στη σημερινή Ευρώπη υπάρχουν δύο τουλάχιστον περιφέρειες: αυτή του Νότου, όπου ανήκει και η χώρα μας, με αδύναμες οικονομίες υπηρεσιών, και αυτή της Κεντρικής Ευρώπης, με οικονομίες ενταγμένες στη γερμανική εξαγωγική μηχανή. Το πρόβλημα της Ελλάδας, αλλά και άλλων χωρών, είναι να αντιμετωπίσουν το διαχωρισμό σε κέντρο και περιφέρεια, ο οποίος δημιουργεί πολύ κακές προοπτικές ανάπτυξης για τις χώρες του Νότου. Από εκεί επίσης πρέπει να ξεκινήσει η απάντηση.

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι τα ζητήματα του χρέους, της ΟΝΕ και της  ΕΕ  είναι καίρια και η αντιμετώπισή τους είναι απαραίτητη για την υιοθέτηση της οικονομικής πολιτικής που απαιτείται ώστε να βγει η χώρα από το τέλμα. Σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει αυτό ότι η Ελλάδα θα απομονωθεί. Απεναντίας, η Ελλάδα είναι και θα παραμείνει μια ανοιχτή ευρωπαϊκή χώρα και κοινωνία. Αλλά τα σημερινά προβλήματά της απαιτούν διαμόρφωση πειστικής αναπτυξιακής πρότασης με βαθιά κοινωνική αλλαγή, η οποία θα προσδιορίσει ξανά τη θέση της στον κόσμο. Αυτό πρέπει να γίνει προμετωπίδα της πολιτικής ανασύνταξης.

Μέρος ΙΙ                    

Το πολιτικό πεδίο

Η συνοπτική παρουσίαση της αναγκαίας οικονομικής πολιτικής είναι αρκετή για να αναδειχθούν τα κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα που αμέσως θα προκύψουν από την εφαρμογή της. Στην ουσία πρόκειται για βαθιά κοινωνική και πολιτική τομή η οποία δημιουργεί περιθώριο για κοινωνική ανατροπή υπέρ των λαϊκών, εργατικών και μικρομεσαίων στρωμάτων. Ο προγραμματικός πολιτικός λόγος που σήμερα απαιτείται για την πολιτική ανασύνταξη θα πρέπει να θέσει αυτά τα κοινωνικά ζητήματα στο προσκήνιο.

Λαϊκή και εθνική κυριαρχία

Συγκεκριμένα, το αστικό και ανώτερο μεσαίο στρώμα της ελληνικής κοινωνίας στήριξαν αναφανδόν την πολιτική των μνημονίων, σήκωσαν ένα πολύ μικρό βάρος αναλογικά με τα εισοδήματά τους και σε πλήρη συνεργασία με τους ξένους δανειστές επιχειρούν να εκμεταλλευτούν τις συνθήκες που έφερε η σταθεροποίηση. Για να επιβάλλουν την πολιτική των μνημονίων δεν δίστασαν να καταστρατηγήσουν τις δημοκρατικές διαδικασίες δημιουργώντας ουσιαστικά καθεστώς «εξαίρεσης» με επιβολή πολιτικών αλλαγών παρά τη θέληση του ελληνικού λαού. Χαρακτηριστικά δείγματα ήταν η μη εκλεγμένη κυβέρνηση Παπαδήμου το 2011 και φυσικά η μετατροπή του Όχι σε Ναι μετά το δημοψήφισμα του 2015.

Το εναλλακτικό οικονομικό πρόγραμμα χτυπάει τα συμφέροντα των κυρίαρχων στρωμάτων και αλλάζει την ισορροπία υπέρ των λαϊκών, εργατικών και μικρομεσαίων στρωμάτων. Η κοινωνική ανατροπή που αναπόφευκτα θα έλθει θα απαιτήσει ενίσχυση της δημοκρατίας και της λαϊκής κυριαρχίας για την υπεράσπισή της. Το λιγότερο που θα απαιτηθεί στο πολιτικό πεδίο είναι ο σχηματισμός Συντακτικής Εθνοσυνέλευσης με στόχο την εδραίωση της λαϊκής κυριαρχίας. Θα ανοίξει έτσι ο δρόμος για δομική αλλαγή των κοινωνικών σχέσεων και θα πληγεί ο πυρήνας του ελληνικού καπιταλισμού, δημιουργώντας προοπτική σοσιαλιστικού μετασχηματισμού με δημοκρατία και ελευθερία.

Το οικονομικό πρόγραμμα παράλληλα πλήττει και τα συμφέροντα των δανειστών, ενώ θέτει ζήτημα συμμετοχής της χώρας σε μια σειρά υπερεθνικών οργανισμών, όπως η ΟΝΕ και η ΕΕ. Θέτει λοιπόν ευθέως ζήτημα εθνικής κυριαρχίας και αναδιάρθρωσης των διεθνών σχέσεων της Ελλάδας. Στις σημερινές συνθήκες της Ευρώπης, με τον παγιωμένο διαχωρισμό σε κέντρο και περιφέρεια, τη σκλήρυνση της ΕΕ, την κυριαρχία της Γερμανίας και την έξοδο της Βρετανίας από την ΕΕ, η ανάκτηση της εθνικής κυριαρχίας είναι ζήτημα επιβίωσης για μια μικρή χώρα της περιφέρειας του Νότου, όπως η Ελλάδα. Αυτό δεν σημαίνει καθόλου την απομόνωση της Ελλάδας, αλλά αντίθετα τη δυναμική συμμετοχή της, με τις δικές της δυνάμεις, στη διαδικασία αναμόρφωσης της Ευρώπης σε βάση αλληλεγγύης και οικονομικού ελέγχου ανάμεσα στους ευρωπαϊκούς λαούς.

Οι δυνατότητες πολιτικής ανασύνταξης

Το καίριο ερώτημα λοιπόν είναι: Ποιες πολιτικές δυνάμεις μπορούν να βάλουν τη χώρα στην οικονομική, κοινωνική και εθνική πορεία που απαιτείται; Ο ελληνικός λαός γνωρίζει καλά ότι τίποτε νέο, ή διαφορετικό δεν έχει να περιμένει από το υπάρχον πολιτικό σύστημα. Ο ΣΥΡΙΖΑ, η Νέα Δημοκρατία, η Δημοκρατική Συμπαράταξη και το Ποτάμι έχουν πλήρως αποδεχθεί τη σημερινή πορεία και διαγκωνίζονται για τη διαχείρισή της. Το ΚΚΕ έχει μεταβληθεί σε κυτίο ψήφων διαμαρτυρίας και όμιλο διαλογικών συζητήσεων μαρξιστικού χαρακτήρα. Η Χρυσή Αυγή αποσπά κι αυτή ψήφους διαμαρτυρίας υποκλέπτοντας ριζοσπαστικά επιχειρήματα και ντύνοντάς τα με εθνικιστική και κοινωνική χυδαιότητα, όπως συνήθως κάνουν οι φασίστες. Το κόμμα του κ. Λεβέντη ολοκληρώνει την εικόνα της πολιτικής παρακμής.

Υπάρχει ένα τεράστιο πολιτικό κενό που δίνει περιθώριο σε νέες δυνάμεις να παίξουν ρόλο στην αφύπνιση του λαϊκού παράγοντα και την αντιστροφή της καταστροφικής σημερινής πορείας. Δυστυχώς το κενό δεν μπορεί να καλυφθεί από τις μεμονωμένες οργανώσεις της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς, παρά το ότι οι επιμέρους προτάσεις τους είναι συχνά διορατικές. Η ΛΑΕ, η ΑΝΤΑΡΣΥΑ, η Πλεύση Ελευθερίας δοκιμάστηκαν στην περίοδο μετά τα δημοψήφισμα του 2015 και τα όρια τους έχουν φανεί. Με μεμονωμένη δράση το μόνο που θα πετύχουν θα είναι η συνεχής φθορά. Το ίδιο ισχύει και για το ΕΠΑΜ που δεν ανήκει στην Αριστερά. Η καθεμία χωριστά από αυτές τις οργανώσεις  δεν έχει ούτε την αξιοπιστία, ούτε την ταξική και εθνική ακτινοβολία που απαιτείται για την κάλυψη του πολιτικού κενού.

Η χώρα χρειάζεται ένα νέο συλλογικό φορέα, ο οποίος θα στηριχτεί στα λαϊκά, εργατικά και μικρομεσαία στρώματα και θα συμβάλλει στην αφύπνιση του συνδικαλιστικού κινήματος, με τη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών. Ο φορέας που απαιτείται δε μπορεί να προκύψει από την απλή εκλογική συγκόλληση των οργανώσεων που ήδη υπάρχουν, ώστε να μπουν στη Βουλή. Δεν πρόκειται επίσης να σχηματιστεί μέσα από τις γνωστές διαπραγματεύσεις και την πεπατημένη των συναντήσεων «κορυφής».

Ο συλλογικός φορέας στην πράξη μπορεί να προκύψει μόνο μέσα από ειλικρινείς διαβουλεύσεις κομμάτων, οργανώσεων και μονάδων που κράτησαν συνεπή αντιμνημονιακή στάση και σήμερα αντιλαμβάνονται τη σημασία της συλλογικής δράσης. Η δόμησή του θα πάρει χρόνο λαμβάνοντας υπόψη τη βαθιά αδυναμία των λαϊκών στρωμάτων και των εργατικών οργανώσεων. Για να προχωρήσει θα πρέπει να αντιμετωπιστούν ορισμένα καίρια ζητήματα που θα αναφέρω στο επόμενο μέρος με την προσδοκία περαιτέρω συζήτησης.

Μέρος ΙΙΙ                   

Οι όροι για ειλικρινή πολιτική συνεννόηση

Ο νέος συλλογικός φορέας θα πρέπει να έχει ευρύτητα και να μην αποκλείει δυνάμεις για λόγους πολιτικής καθαρότητας. Καίριο ρόλο θα παίξουν τα κόμματα και οι οργανώσεις της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς που σήκωσαν μεγάλο βάρος της αντιμνημονιακής προσπάθειας. Αλλά δεν έχει απολύτως κανένα νόημα η επιδίωξη «προγραμματικής ταύτισης» σε ευρύτερα ζητήματα του παγκόσμιου, ή του ελληνικού καπιταλισμού και δεν θα πρέπει να γίνουν εκ προοιμίου αποκλεισμοί οργανώσεων και ατόμων.

Το ζητούμενο είναι η συμφωνία για μια λύση στο ελληνικό πρόβλημα που θα προσβλέπει στην κοινωνική ανατροπή, στην ανάκτηση της εθνικής κυριαρχίας και στην αναγέννηση της χώρας. Τα βασικά βήματα είναι γνωστά και αναφέρονται σε θέματα κοινωνικής δομής, λαϊκής και εθνικής κυριαρχίας, ΟΝΕ και ΕΕ. Στο πλαίσιο αυτό μπορούν να συνυπάρξουν και να συνεργαστούν συλλογικότητες και άτομα πολύ πέρα από τα στενά όρια των οργανωμένων πολιτικών κομμάτων.

Για να λειτουργήσει αποτελεσματικά ο νέος φορέας θα πρέπει καταρχήν να έχει διαφορετική δομή από τα σημερινά πολιτικά σχήματα που απωθούν τα λαϊκά στρώματα. Δεν υπάρχουν ούτε ρετσέτες, ούτε σοφίες στο θέμα αυτό και χρειάζεται ρεαλιστική αντιμετώπιση συγκεκριμένων ζητημάτων βήμα-βήμα. Δεν είναι όμως δύσκολο να σχηματιστεί αρχικά ένα απλό συλλογικό όργανο μέσα από μια διαδικασία ανοιχτής συνεδριακής διαβούλευσης, το οποίο θα έχει τη δική του γραμματειακή υποστήριξη και θα δημιουργήσει πλαίσιο συνύπαρξης και κοινής δράσης. Αυτό που απαιτείται είναι πολιτική βούληση, αρχικά κυρίως από τις οργανώσεις της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς, και τίποτε παραπάνω.

Δύο σημεία στο θέμα της οργανωτικής δομής έχουν μεγάλη σημασία, μετά την εμπειρία των τελευταίων  χρόνων, και θέλουν συζήτηση και ανάλυση.

Το πρώτο είναι το μάθημα από την αποτυχία και τη μετάλλαξη του ΣΥΡΙΖΑ. Συγκεκριμένα, η δημιουργία μιας γραφειοκρατικής οργάνωσης που θα απαρτίζεται από ουσιαστικά ανεξάρτητα τμήματα και θα συνοδεύεται από αέναη συζήτηση στο όνομα της ισοτιμίας αυτών που συμμετέχουν είναι απλώς μια μέθοδος αποτυχίας. Μπορεί να επέτρεψε την εκλογική εκτόξευση, αλλά τελικά οδήγησε σε άρνηση της εσωτερικής δημοκρατίας, αρχηγισμό και έλλειψη αρχών.

Η παραδοσιακή γραφειοκρατική πρακτική των ελληνικών κομμάτων και μάλιστα της Αριστεράς έχει εξαντλήσει τον ιστορικό της ρόλο. Εξαντλήθηκε όμως και ο ιστορικός ρόλος της συμπαράταξης ανεξάρτητων οργανώσεων μέσα σε ένα γραφειοκρατικό μετωπικό κέλυφος. Η εσωτερική λειτουργία του νέου φορέα θα πρέπει να βασίζεται σε συνεκτικές δημοκρατικές οργανωτικές δομές που θα επιτρέπουν την ελεύθερη συμμετοχή και θα προωθούν την έκφραση άποψης και συλλογικής δράσης με κοινή στόχευση.

Το δεύτερο είναι ότι ο δρόμος του Μελανσόν δεν υπάρχει για την Ελλάδα. Η Γαλλία βρίσκεται στην απαρχή μιας οικονομικής και κοινωνικής αλλαγής που της έχει επιβάλλει η συμμετοχή της στην ΟΝΕ, ενώ το ειδικό της βάρος είναι πολύ μεγαλύτερο από της Ελλάδας. Ο Μελανσόν και η «Ανυπότακτη Γαλλία» έχουν ακόμη τη δυνατότητα να προβάλλουν μια γενικόλογη απόρριψη της λιτότητας, αλλά και του ίδιου του καπιταλισμού, χωρίς να δεσμεύονται σε συγκεκριμένες πολιτικές και χωρίς να δημιουργούν συνεκτικές οργανωτικές δομές.

Οι προσωποκεντρικές επιλογές του Μελανσόν, παρά τη μεγάλη επιτυχία του στις εκλογές, είναι εξαιρετικά επικίνδυνες και τα προβλήματα δεν θα αργήσουν να φανούν. Στην Ελλάδα όμως, μετά την αρχηγική μετάλλαξη του ΣΥΡΙΖΑ, δεν υπάρχει ούτε ίχνος δυνατότητας για ένα τέτοιο δρόμο. Δεν υπάρχει επίσης καμία αντίστοιχη προσωπικότητα, η οποία να μπορεί να συνομιλήσει απευθείας με το λαό. Ο νέος φορέας θα πρέπει να λειτουργήσει συλλογικά και να βασιστεί στην οργανωτική πολιτική γνώση δεκαετιών.

Στη βάση αυτή ο κύριος πολιτικός στόχος δεν μπορεί παρά να είναι η μεθοδική προσέγγιση των λαϊκών και πληβειακών στρωμάτων. Θα πρέπει ο φορέας να συνδεθεί οργανικά με τα εργατικά, λαϊκά και μικρομεσαία στρώματα της ελληνικής κοινωνίας αξιοποιώντας την προγραμματική του πρόταση για τη χώρα και δίνοντας απαντήσεις στα προβλήματά τους. Με την ίδια λογική θα πρέπει να αντιμετωπιστεί και η εκλογική προσπάθεια. Η είσοδος τη Βουλή, η οποία είναι απολύτως εφικτή στις σημερινές συνθήκες, δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά εργαλείο για την προσέγγιση των λαϊκών στρωμάτων και αποτελεσματική πολιτική παρέμβαση σε εθνικό επίπεδο.

Καίρια σημασία στην προσπάθεια αυτή έχει η ανάδειξη των ζητημάτων που απασχολούν την νεολαία. Ο νέος φορέας θα πρέπει να δώσει πρακτικά το μήνυμα της κίνησης προς τα μπρος αποδεικνύοντας ότι χειρίζεται με δημιουργικότητα και φαντασία τις νέες τεχνολογίες επικοινωνίας στο πολιτικό πεδίο. Το βασικό στοιχείο, όπως έδειξε η πορεία του Κόρμπιν και του Σάντερς, δεν είναι η ηλικιακή νεότητα, αλλά η εντιμότητα, η ευθύτητα και η απλότητα. Η ελληνική νεολαία κοιτάει με εξαιρετική δυσπιστία τους πάντες, χωρίς να έχει χάσει τη διάθεσή της για αλλαγή. Είναι πολύ πιο ενημερωμένη και σίγουρη για τον ευρωπαϊκό της χαρακτήρα από ό,τι ήταν οι γονείς της.

Για τους ίδιους λόγους θα πρέπει να υπάρξει και ανανέωση προσώπων, και δεν αναφέρομαι στην ηλικία. Το νεαρό της ηλικίας του Αλέξη Τσίπρα αποδείχθηκε κάθε άλλο παρά εγγύηση ριζοσπαστικότητας, μαχητικότητας και ειλικρίνειας. Το ζητούμενο είναι να βγουν στο προσκήνιο άνθρωποι που έχουν την απαραίτητη γνώση για να υλοποιήσουν το πρόγραμμα και έχουν δοκιμαστεί στα χρόνια των μνημονίων. Επίσης άνθρωποι από τον χώρο της κοινωνικής αλληλεγγύης και των κινημάτων που βοήθησαν την κοινωνία να αντιμετωπίσει τη λαίλαπα των μέτρων. Μόνο σ’ αυτή τη βάση μπορεί να ξεπεραστεί ο φόβος που καλλιεργείται συνεχώς από τις μνημονιακές δυνάμεις και να υπάρξει εμπιστοσύνη.

Η πολιτική ανασύνταξη είναι απολύτως εφικτή. Το βάρος για την ανάληψη της πρωτοβουλίας που απαιτείται πέφτει στην εξωκοινοβουλευτική Αριστερά, πλαισιωμένη από ευρύτερους φορείς και άτομα. Είναι απαραίτητο οι στόχοι να μην είναι απλώς εκλογικοί. Ο ελληνικός λαός διψάει για καλές ειδήσεις και μια αισιόδοξη πολιτική προοπτική. Ας μετρήσουμε όλοι τις ευθύνες μας.

Του Θοδωρή Περάκη *

Για κάθε ζήτημα που συζητάμε, για να μη πελαγοδρομούμε, θα πρέπει να ξέρουμε τι στόχους έρχεται να εξυπηρετήσει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ- ΑΝΕΛ. Θέλει να εξυπηρετήσει  την πολιτική  της συνέχισης της  επίθεσης  στα δικαιώματα του  κόσμου της δουλειάς και του μόχθου από κει που την άφησαν η Ν.Δ. – ΠΑΣΟΚ, γιατί δε μπορούσαν να τη συνεχίσουν χωρίς να ξεσηκώσουν θύελλες,  συνεχίζοντας έτσι την  πολιτική της εξάρτησης σε Αμερικάνους και Ευρωπαίους ιμπεριαλιστές.

Η επίθεση είναι συνολική και αφορά τους αγρότες αλλά και όλους τους εργαζόμενους. Η κυβέρνηση αφαίρεσε από τον κρατικό προϋπολογισμό 1,8 δις που θα πήγαιναν στα ασφαλιστικά ταμεία. Τα λεφτά αυτά, αλλά και άλλα επιπλέον, θα παρακρατηθούν από τους εργαζόμενους και τους αγρότες (μέσω ΕΦΚΑ). Αποτέλεσμα είναι παραπέρα μειώσεις στις συντάξεις και νέες περικοπές στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.

Όσο αφορά τους αγρότες. Περίπου το ένα τρίτο των δικαιωμάτων δεν ενεργοποιήθηκε, πράγμα που σημαίνει ότι χάνουν τα δικαιώματά τους (χρήματα από επιδοτήσεις). Αυτά τα λεφτά πηγαίνουν στο εθνικό απόθεμα δίνοντας τη δυνατότητα στην κυβέρνηση να κάνει τάχα φιλολαϊκή – φιλοαγροτική πολιτική. Γιατί όμως δεν ενεργοποίησαν τα δικαιώματα οι δικαιούχοι;  Γιατί όσοι απ’ αυτούς δεν ήταν κατά κύριο επάγγελμα αγρότες θα φορολογούνταν με 26% από το πρώτο ευρώ. Επιπλέον θα πλήρωναν και ΕΦΚΑ με αποτέλεσμα από την ενεργοποίηση δεν θα είχαν κανένα οικονομικό όφελος. Με απλά λόγια δεν θα έμπαινε φράγκο στην τσέπη τους. Στους συνταξιούχους αγρότες μπορεί να μη  κόβει το 60% της σύνταξής τους μέχρι το 2023, εφόσον αυτοί συνεχίζουν να έχουν αγροτικό εισόδημα, αλλά τους φορολογεί σαν -μη κύριο επάγγελμα αγρότες- καταληστεύοντάς τους και αποδίδοντας όλα στο βωμό του χρέους, στο μεγάλο ξένο και ντόπιο κεφάλαιο. Οι αγροτοπατέρες πανηγυρίζουν ότι μειώθηκε ο ΦΠΑ στα αγροεφόδια, ενώ μετά από λίγο καιρό θα επανέλθει ξανά, αφού αποτελεί μνημονιακή υποχρέωση. Για όλα αυτά οι αγροτοπατέρες δε βγάζουν λέξη!!!

Το πρόβλημα σήμερα για τους φτωχομεσαίους αγρότες είναι ότι τους φορολογεί και τους εισπράττει ασφαλιστικές εισφορές σαν ελεύθερους επαγγελματίες. Έτσι για παράδειγμα ένας αγρότης με επιδότηση 8000 ευρώ και μηδέν εισόδημα για το 2016 πληρώνει 85 ευρώ το μήνα ΕΦΚΑ (ασφάλιση) και φόρο μηδέν λόγω  μηδενικού  εισοδήματος. Για το 2017, επειδή μειώνεται το αφορολόγητο από τα 8000  στα 5000 ευρώ, για τις 3000  θα πληρώσει φόρο εισοδήματος 26% συν το ΕΦΚΑ που αντιστοιχεί στις 8000 ευρώ. Αν παρουσιάσει και  επιπλέον εισόδημα για το 2017 αυτό θα φορολογηθεί με 26% συν τον ΕΦΚΑ του.

Ένα άλλο παράδειγμα. Αν κάποιος παραγωγός παρουσιάσει τιμολόγια 50.000 ευρώ που είναι το ανώτερο όριο του μεσαίου αγρότη (θερμοκήπια) πληρώνει περίπου 1000 ευρώ το μήνα για ΕΦΚΑ (ασφάλιση) και στο καθαρό κέρδος,  φόρο 26%. Να σημειώσουμε εδώ πως από το καθαρό κέρδος αφαιρούνται τα 5000 ευρώ που είναι σήμερα  το αφορολόγητο.

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι το πρόβλημα της φτωχομεσαίας αγροτιάς δεν λύνεται με τη μείωση των εξόδων ή την αύξηση της τιμής του προϊόντος, διότι πληρώνεις περισσότερα για ασφάλιση και φόρους ώστε αυτό που μένει σαν εισόδημα εξακολουθεί να είναι χαμηλό και κατώτερο από τις ανάγκες επιβίωσης της αγροτικής οικογένειας. Το πρόβλημα είναι το τερατώδες ασφαλιστικό – φορολογικό. Με βάση αυτό από τις 600.000 κατά κύριο επάγγελμα αγρότες οι 430.000 θα πεταχτούν στο δρόμο. Το αίτημα που πρέπει να τίθεται στους αγρότες και σ’ όλους τους εργαζόμενους είναι « όχι στον εργασιακό μεσαίωνα- σύνταξη ασφάλιση για όλο το λαό». Και αυτό δε μπορούν να το προωθήσουν οι συμβιβασμένοι αγροτοπατέρες. Είναι υπόθεση της εργατικής τάξης να εκφράσει μαζί με τη φτωχομεσαία αγροτιά τα πραγματικά αιτήματα και τους στόχους πάλης στα πλαίσια του λαϊκού κινήματος. Με βάση την αδυναμία του λαϊκού κινήματος ν’ απαντήσει στα παραπάνω αιτήματα αναπτύσσονται διάφορες απόψεις για αδήλωτα κέρδη, «μαύρα λεφτά και άλλα. Το πραγματικό όμως ερώτημα για όλους τους εργαζόμενους και τους φτωχομεσαίους αγρότες είναι: θα τους χαρίσουμε τη ζωή μας; Γιατί πρέπει να είναι ξεκάθαρο  ότι όλος ο πλούτος παγκόσμια και στη χώρα μας παράγεται από την εργατική τάξη και τον εργαζόμενο λαό.

Τι στάση κρατάει η αριστερά μας σ’ όλα αυτά τα ζητήματα; Από το 1964 που η ΕΔΑ ζητούσε συνεργασία με την Ένωση Κέντρου ως σήμερα, στηρίζει τις επιλογές της αστικής τάξης είτε συνεργαζόμενοι ανοικτά μαζί της, είτε μπαίνοντας φραγμός στις αντιστάσεις που αναπτύσσει ο κόσμος της δουλειάς  Στην πραγματικότητα η αριστερά μας είναι για τα μπάζα.

Παρά τις δύσκολες συνθήκες, λόγω της ολομέτωπης επίθεσης σε δικαιώματα και κατακτήσεις που βιώνει ο λαός μας και οι λαοί του κόσμου, είδαμε στις πλατείες να αποδεσμεύονται πλατιά λαϊκά στρώματα από την επιρροή των αστικών κομμάτων και να αντιστέκονται στην επίθεση. Όμως δεν είχαν το ιδεολογικό και πολιτικό φορτίο για να συνεχιστεί η Αντίσταση. Από την αρχή της χρονιάς είδαμε επίσης 160 εκατομμύρια Ινδούς εργάτες να κατεβαίνουν στο δρόμο και να διεκδικούν τα δικαιώματά τους, καθώς επίσης και το λαό της Γαλλίας παρά την κατάσταση της έκτακτης ανάγκης να διαδηλώνει μαζικά. Στη χώρα μας, κατακαλόκαιρο, οι εργαζόμενοι στους ΟΤΑ έδιναν τη δική τους μάχη με απεργίες (8 μέρες) ζητώντας μόνιμη δουλειά. Ξανά οι Γάλλοι εργάτες ετοιμάζονται να κατέβουν στο δρόμο ενάντια στα αντεργατικά μέτρα της κυβέρνησης Μακρόν που είναι αντίστοιχα με τα δικά μας. Κατά τη γνώμη μου όπως φανερώνεται και από τα παραπάνω συντελούνται διεργασίες σε παγκόσμιο επίπεδο με βάση την επίθεση που δέχονται η εργατική τάξη και οι λαοί. Στην κίνησή τους οι εργατικές μάζες είναι υποχρεωμένες να συναντηθούν  με τις κομμουνιστικές και επαναστατικές απόψεις.

Το καπιταλιστικό – ιμπεριαλιστικό σύστημα δε φοβάται τους «τρομοκράτες», αλλά την εργατική τάξη και τους λαούς. Δεν είναι τυχαίες οι δίκες των Τούρκων αγωνιστών της ΑΤΙΚ στη Γερμανία που δικάζονται όχι για κάτι που έκαναν, αλλά για τις απόψεις τους. Δεν μπορούμε να μιλάμε σήμερα για την εργατική τάξη και να μην αναφερόμαστε στον αντικομμουνισμό όπως αυτός εκφράστηκε ξανά στην πρόσφατη σύνοδο των φασιστών στη Λετονία. Η εργατική τάξη με ηγεσία τους κομμουνιστές όρθωσε το ανάστημά της και έκανε την Οκτωβριανή επανάσταση. Έθεσε δηλαδή τον άνθρωπο στο προσκήνιο και σταμάτησε την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Σε 20 χρόνια οι σοβιετικοί εργάτες μαζί με σύμμαχα στρώματα, κατάφεραν να κάνουν τη Ρωσία  από  καθυστερημένη χώρα – μεγάλη βιομηχανική δύναμη μαζί και τη σοβιετική επικράτεια, όπου το ηλεκτρικό ρεύμα έφτασε και στο τελευταίο σοβιετικό σπίτι. Και όλα αυτά με 8ωρο, κοινωνική ασφάλιση και σύνταξη και χωρίς κανένα άστεγο- άνεργο και πεινασμένο. Στην πορεία είναι ο σοβιετικός λαός που συνέτριψε  το ναζιφασισμό και την επιλογή των αστικών τάξεων της Δύσης να συντρίψουν την ΕΣΣΔ. Η Σοβιετική Ένωση εκείνη την περίοδο ήταν στο απόγειο της δόξας της. Με τη λήξει του Β’ παγκοσμίου πολέμου και την παράδοση της Ιαπωνίας η Αμερική ρίχνει την ατομική βόμβα στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι. Στην πραγματικότητα η βόμβα έπεσε πάνω στο αναπτυσσόμενο κομμουνιστικό κίνημα για να τρομάξουν οι κομμουνιστές και οι λαοί, και ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός να γίνει κυρίαρχος. Αυτό καταδεικνύει πόσο αδίσταχτοι και επικίνδυνοι είναι οι ιμπεριαλιστές των ΗΠΑ. Τα τελευταία χρόνια το επιβεβαιώνουν άλλωστε με τις επεμβάσεις τους και την καταστροφή σε μιας σειράς χωρών. Από τον Περσικό, τη Γιουγκοσλαβία, την Ουκρανία και αλλού. Ότι μας παίρνουν σήμερα είναι κατακτήσεις εκείνης  της περιόδου που οι κομμουνιστές ήταν στην ηγεσία του κινήματος που ανάγκαζε ακόμη και τον Τσώρτσιλ, τον μεγαλύτερο αντικομμουνιστή ως τότε να  ζητά ν’ αντιγραφούν το ασφαλιστικό, η παιδεία, η υγεία της Σ.Ε.

Δεν είναι τυχαίος ο αντικομμουνισμός των καπιταλιστών- ιμπεριαλιστών  όλου του κόσμου. Απαραίτητο για το αύριο των λαών η ανασυγκρότηση του εργατικού κινήματος σε αντικαπιταλιστική αντιιμπεριαλιστική βάση. Στη χώρα μας απαραίτητη προϋπόθεση η κοινή δράση όλων των αριστερών και επαναστατικών δυνάμεων για να στηριχτούν εστίες Αντίστασης και να δημιουργηθούν όροι Ανατροπής των συσχετισμών υπέρ της εργατικής τάξης.

* συνταξιούχος αγρότης, μέλος του ΚΚΕ(μ-λ)

Γράφει ο Αρχιμανδρίτης Ιγνάτιος Θ. Χατζηνικολάου
Θεολόγος, τ. Λυκειάρχης

«Για κείνους
που δεν έχουν πείρα
είναι γλυκός ο πόλεμος
για όποιον όμως έχει πείρα
τον αποστρέφεται
με όλη την καρδιά του
όταν πλησιάζει»
(Πίνδαρος)

Η επέτειος της 28ης Οκτωβρίου μας φέρνει ζωντανά στην μακραίωνη ιστορία μας.

Ιστορία: μεσουρανίσματα στην Τέχνη και στα Γράμματα. Ένδοξοι πόλεμοι με το αξιότιμο ότι αυτοί δεν ήταν επιθετικοί όπως οι στυγνοί δανειστές και «εταίροι» μας και οι εξ Ανατολών «φίλοι» μας και «σύμμαχοι» μας, αλλά αξιοπρεπείς και αμυντικοί για την προάσπιση των εθνικών μας εδαφών. Και το «παράδοξο» για τους εξ Ανατολών είναι ότι κατά τις αναχαιτίσεις κανείς απ’ αυτούς δεν σκοτώθηκε, παρά μόνο δικοί μας! Αυτό λέει πολλά, που τα κρύβουν οι δικοί μας…

28η Οκτωβρίου: εορτάζομε το αθάνατο έπος πάνω στα βουνά της «φίλης» μας Αλβανίας, που οι ξένοι, που πάντα θέλουν μικρή και εξαρτώμενη την Ελλάδα, την μεγάλωσαν παραχωρώντας της την Ελληνικότατη Βόρειο Ήπειρο, που σήμερα στενάζει και διώκεται με πρώτον τον Αρχιεπίσκοπον Αλβανίας κ. Αναστάσιον.
Όσοι έζησαν τα τρόπαια του Ελληνικού Στρατού πάνω στα βουνά της Αλβανίας αισθάνθηκαν περήφανοι και μια Εθνική καύχηση και μήνυμα το τι μπορεί να επιτύχει ο Έλληνας όταν υπερασπίζεται την Πατρίδα του: Πίστη, Τιμή, Ελευθερία, Γλώσσα, Οικογένεια, Ήθη και Έθιμα, Ιδανικά και Αξιοπρέπεια.

Όλα αυτά, και τόσα άλλα συναφή, συνθέτουν την έννοια της Πατρίδας, που περιλαμβάνει σε ενιαίο σύνολο ομογένειας το στοιχείο που λέγεται «ΕΘΝΟΣ», αν και με την σημερινή πανσπερμία καταντήσαμε μια «πολυεθνική»χώρα με τον ορατό κίνδυνο της αλλοτριώσεως και της ταφής όλων των παραπάνω στοιχείων του Ελληνικού Έθνους.

Ξένοι κύκλοι, ξένα διευθυντήρια μέσα από την μέγγενη της «παγκοσμιοποίησης» και «παν-κυβέρνησης» τα μικρά και πτωχεύσαντα κράτη, όπως και η Ελλάδα, κυβερνούν και καθορίζουν την μοίρα του τόπου μας και των συνανθρώπων μας.

Φέρνουν τους λαούς όπως σε μεγάλο και αγιάτρευτο βαθμό χρεοκοπίας και αιωνίου δανεισμού εμάς, ώστε δεν μπορούμε να σηκώσουμε κεφάλι. Δεν κυβερνούν οι άρχοντές «μας», αλλά η τρόικα. Γινήκαμε πειθήνια όργανά της και οι ισόβιοι υποτελείς της. Τρώμε την μια καρπαζιά μετά την άλλη με μόνο θύμα τον φτωχό λαό, που καθημερινά των ξεζουμίζουν κι από πάνω τον κοροϊδεύουν. Κι κείνος όπως κι οι άρχοντες «του» σκύβουν ραγιαδίστικα το κεφάλι τους και τρώνε αλύπητα μαστιγώματα. Και μετά έρχονται ως ουρανόσταλτοι «σωτήρες» να μας σώσουν!. Αυτά και τόσα άλλα βλέπουν οι ανά την υφήλιο κάτοικοι και μας περιγελούν. Κατά τα άλλα «ζήτω το όχι». Κατά τα άλλα «πανηγυρικοί λόγοι». Κατά τα άλλα «μηνύματα των πολιτικών αρχηγών», κατά τα άλλα παρελάσεις!!!

Τότε, 28 Οκτωβρίου 1940, είπαμε το ιστορικό «Όχι», τώρα μπορούμε να το πούμε στα ξένα αφεντικά μας; Μπορούμε πια να σηκώσουμε ως υποτελείς το κεφάλι μας σ’ αυτούς τους οποίους ζητιανεύομε;
Πώς αλήθεια κατάντησαν μια υπερήφανη και ξακουστή Ελλάδα του «Όχι» σε έναν περίλυπο διεθνή ζητιάνο!.

Οι Γερμανοί συνήθιζαν να κάνουν κατάληψη στα καλύτερα σπίτια και να μένουν αυτοί σ’ αυτά. Έτσι λοιπόν όταν πήγαν στην Χρυσαυγή Κισσάμου διάλεξαν το μεγαλύτερο και ωραιότερο σπίτι και το επίταξαν. Επειδή ήταν μεγάλο κατέλαβαν το ανώι δηλαδή όπως λέμε σήμερα τον Α’ όροφο και το ισόγειο (κατώι) το άφησαν και έμεναν οι ιδιοκτήτες του σπιτιού.

Οι ιδιοκτήτες στο σκοτεινό δωμάτιο είχαν ένα μεγάλο βαρέλι με κρασί μαρουβά. Μαρουβάς λέγεται το παλιό κρασί που έχει γίνει σε ξύλινο βαρέλι. Όσο πιο πολλών χρόνων το κρασί τόσο καλύτερο και λέγεται μαρουβάς.

Είχαν βάλει έπιπλα μπροστά απ’ το βαρέλι και το ‘χαν καμουφλάρει για να μην το δουν οι Γερμανοί και τους πιούν το κρασί (γνωστό ότι ήταν πότες οι περισσότεροι Γερμανοί). Με το σούρουπο ο ιδιοκτήτης του σπιτιού ο μπάρμπα – Νικόλας πάντα την ίδια ώρα πήγαινε στο βαρέλι και χτυπούσε τον πύρο του βαρελιού δεξιά – αριστερά να λασκάρει, τον τραβούσε απότομα έβαζε το ποτήρι από κάτω έπαιρνε το κρασί και ξανατοποθετούσε τον πύρο που τον χτυπούσε για να σφηνώσει να μη χύνεται το κρασί. Πήγαινε κάθε μέρα την ίδια ώρα γιατί εκείνη την ώρα ήθελε να το πιεί και έκανε πάντα τις ίδιες κινήσεις. Είχε το μεζεδάκι του, λουκάνικα, χοχλιούς, έκανε την κούπα του. Δηλαδή καθημερινά την ίδια ώρα οι χτύποι στο βαρέλι ντούκου – ντούκου ήταν όμοιοι και ρυθμικοί.

Διά, δυό από πάνω οι Γερμανοί, ψυλλιαστήκαν.

– Τι κάνει ο μπάμπα Νικόλας κάτω απ’ τη μύτη μας; Ασύρματο θα ‘χει και στέλνει σήματα. Κατεβαίνουν αγριεμένοι με τα όπλα στο κατώι.

Βουτάνε τον μπάρμπα Νικόλα, τον σημαδεύουν με τα όπλα και του λένε: «Μπρος, δείξε μας τον ασύρματο, τώρα θα πεθάνεις» Κόκκαλο ο μπάρμπα – Νικόλας.

– Μωρέ, ποιόν ασύρματο μου λέτε. Δε ξέρω εγώ από ασυρμάτους.

– Άστα αυτά κυρ Νίκο, και μπρος, στον ασύρματο. Κάθε απόγεμα την ίδια ώρα ντάκα ντούκα, ντάκα ντούκα. Κάτω απ’ τη μύτη μας! Τι κάνεις ίδια ώρα;

Εε, παρά τον τρόμο του, παίρνει στροφές το μπάρμπα Νικόλας και σκέφτεται: «Λες να λένε το ντάκα – ντούκου που χτυπώ το βαρέλι και τον πύρο; Τι να κάνω ο κακομοίρης, πάει το κρασάκι μου, πρέπει να τους το δείξω»

– Ελάτε να σας δείξω τον ασύρματο μου τους λέει. Παίρνει και το ποτήρι του. Τους πάει στο βαρέλι, κάνει και τις ίδιες κινήσεις. Ίδιος ο χτύπος, ίδιος ο ήχος.

Γέεελια οι Γερμανοί και χαρές!

Τον σπρώξανε, το παραμέρισαν με τα όπλα.

Πέφτουν ανάσκελα κάτω απ’ το βαρέλι κάνουν τις ίδιες κινήσεις, ανοίγουν τον πύρο, ανοίγουν και το στόμα. Γίνονται τύφλα της μεθιάς αφήνουν και τον πύρο ανοιχτό, πάει το κρασί. Μέχρι τ’ αμπέλι έφτασε. Το κρασί εξετσιρούσε ένα μέτρο και χυνόταν.

– Πανάθεμά σας κερατάδες, μουρμούριζε ο μπάρμπα – Νικόλας, πάει το κρασάκι μου.

Άννα Κωνσταντουδάκη – Αγγελάκη

Οι Ιταλοί δεν ήταν ιδεολόγοι του Ναζισμού όπως ήταν οι Γερμανοί το 1940. Τον Χίτλερ τον είχε εκλέξει ο Γερμανικός λαός, ενώ ο Μουσολίνι ήταν δικτάτορας και είχε υποχρεώσει τους Ιταλούς να μπουν σε πόλεμο. Γι’ αυτό οι Ιταλοί ουσιαστικά δεν «πολέμησαν». Εκεί στα βουνά της Αλβανίας οι δικοί μας τους κατατρόπωσαν πολεμώντας για τα χώματα τα ιερά (βλέπετε τότε δεν τα πουλούσαν, πέθαιναν γι’ αυτά). Σε μια μάχη είχαν τρέψει σε φυγή τους Ιταλούς. Η κραυγή «αέρα» αντηχούσε στα βουνά και οι Ιταλοί όπου φύγει – φύγει. Έτσι μας διηγιόταν ο στρατιώτης – έχει πεθάνει πια – που πήρε μέρος σ’ αυτή τη μάχη και τα μάτια του έτρεχαν δάκρυα. Δάκρυα όμως για έναν εχθρό, για ένα Ιταλάκι όπως μας έλεγε όταν πηγαίναμε στο εργαστήρι του να μας επισκευάσει τα κρασοβάρελα.

– Το Ιταλάκι ήταν δεν ήταν 18 χρονώ. Μα έμοιαζε μικρότερο. Το χνούδι μόλις διαγραφόταν στο πάνω του χείλος. Ήταν αδέξιο, ή πολύ τρομαγμένο. Ξόμεινε, κουτουλούσε στους βράχους, στις πέτρες, έπεφτε. Το πιάσαμε αιχμάλωτο. Και κατηφορίζαμε στο στρατόπεδο. Βιαζόμαστε μη μας πιάσει η νύχτα. Μ’ αυτό απ’ το φόβο του σε κάθε βήμα έπεφτε και έκλαιγε, έκλαιγε ασταμάτητα. Δεν μπορούσαμε να τ’ ακούμε. Φοβόμαστε μην το ακούσουν οι Ιταλοί. Μην ανασυνταχθούν. Φοβόμαστε και μεις το κλάμα του, το σπαρακτικό κλάμα. Μας τρυπούσε τ’ αυτιά! Είπαμε να το βάλομε σ’ ένα τσουβάλι να το πάρομε στην πλάτη μας για να κατηφορίσομε πιο γρήγορα στο στρατόπεδο. Μη μας πιάσει η νύχτα, μην πέσομε σε ενέδρα. Πιάσαμε τα χέρια του και τα δέσαμε. Χέρια παρθένας. Πέρα απ’ το μολύνι δε θα ‘χε πιάσει τίποτ’ άλλο. Αυτό αρνιόταν να μπει στο τσουβάλι. Έκλαιγε γοερά και φώναζε μ’ όλη τη δύναμη της ψυχής του: «Μάμα μία, μάμα μία». Φώναζε στη μάνα του. Με απελπισία, με σπαραγμό, με απόγνωση. Τόσο δυνατά, λες και η μάνα του θα τον άκουγε απ’ την Ιταλία. Φώναζε τη μάνα του. Να σώσει το πολύτιμο παιδί της. Μονάκριβο για κάθε μάνα, πολύτιμο όσα παιδιά και αν έχει. Και μετά με ικεσία, με σπασμένη φωνή, με λυγμούς: «Μαντόνα μία, μαντόνα μία» Παναγία μου, Παναγία μου!

Δέσαμε το τσουβάλι σφιχτά, τον βάλαμε στην πλάτη μας και πηγαίναμε.

Αυτό συνέχιζε πιο δυνατά τώρα να κλαίει, να φωνάζει: «Μάμα μία, μάμα μία, μαντόνα μία»

Βάλαμε τα κλάματα κι εμείς. Κλαίγαμε όλοι. Όχι από λύπη για το παιδί. Το μισούσαμε! Γιατί μας έκανε να νοιώθουμε δειλοί. Γιατί κλαίγαμε σα γυναίκες και θέλαμε και μεις τη μάνα μας.

– Σκάσε, του λέγαμε.

Μ’ αυτό τίποτα! Και μεις, σαν σε παράκρουση κλαίγαμε όλοι γοερά. Θέλαμε τη μάνα μας. Θέλαμε να λιποτακτήσομε. Να το πετάξομε σε μια γωνιά, να το φάνε τα τσακάλια, το άχρηστο, που φωνάζει η μάνα του και μας κάνει να θέλομε και μεις τη μάνα μας. Θέλαμε να το βάλομε στα πόδια. Να φύγομε! Να γυρίσομε πίσω στα σπίτια μας, στη μάνα μας. Και αυτό συνέχεια: «Μάμα μία, μαντόνα μία»

– Να λιποτακτήσομε! Φωνάζει ένας από μας! Να γυρίσομε πίσω, πίσω στα σπίτια μας.

– Δε γίνεται: Φωνάζει ένας άλλος.

– Αυτός φταίει, φωνάζει ένας άλλος και του καρφώνει το μαχαίρι.

Μ’ αυτό δεν σταματά! «Μάμα μία, μάααμα μία, μαντόνα μία»

– Σκάσε, πανάθεμά σε, με την μάνα σου και την Παναγία στου του φωνάζει ένας άλλος και του καρφώνει κι αυτός το μαχαίρι. Μ’ αυτό συνέχιζε με κλάματα, με πόνο, με σπαραγμό. Το χτυπούσαμε όλοι μαζί απ’ το τσουβάλι μέχρι που σταμάτησε.

– Καταραμένος ο πόλεμος μας είπε και τα μάτια του καπετάνιου τρέχανε σα βρύσες.

– Δεν θα ξεχάσω ποτέ αυτό το Ιταλάκι. Την αμαρτία του θα την έχω πάνω μου μέχρι να πεθάνω. Την λέω για να φύγει από μέσα μου, από τους εφιλάτες μου στα όνειρά μου. αυτή τη κραυγή ποτέ δεν θα την ξεχάσω: «Μάμα μία, μαντόνα μία»

Αυτά μας διηγήθηκε κάποια μέρα πριν είκοσι τόσα χρόνια ο καπετάν Τρομάρας (έτσι τον φώναζαν οι σύντροφοί του). Έχει φύγει πια απ’ την ζωή. Και μεις σε λίγες μέρες θα γιορτάζουμε ένα ΟΧΙ που σήμερα είναι ΝΑΙ και μόνο οι ψυχές των νεκρών που χάθηκαν φτερουγίζουν θλιμμένες για το μάταιο του χαμού τους.

Άννα Κωνσταντουδάκη – Αγγελάκη