Αυτός ο πόλεμος δεν θα συνεχιστεί για πάντα», γράφει ο Ιβάν Κράστεφ στους New York Times για τον πόλεμο στην Ουκρανία. «Και είναι κατά την περίοδο της ειρήνης που θα ακολουθήσει, όχι κατά την περίοδο των μαχών, που οι εντάσεις στην Ευρώπη θα καταστούν ξεκάθαρες», σύμφωνα με τον επιφανή Βούλγαρο πολιτικό επιστήμονα.
Όταν η συζήτηση πάει στο πώς θα έπρεπε να τελειώσει αυτός ο πόλεμος, υπάρχουν τρία διαφορετικά στρατόπεδα στην Ευρώπη: οι «ρεαλιστές», οι «αισιόδοξοι» και οι «αναθεωρητές». Εκπρόσωποι κάθε στρατοπέδου μπορούν να βρεθούν στις τάξεις των πολιτικών και των ψηφοφόρων σε σχεδόν όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, χωρίς όμως τα αντίστοιχα ποσοστά να είναι ίδια παντού, γράφει ο Κράστεφ στους Τάιμς της Νέας Υόρκης.
Σύμφωνα με τον Βούλγαρο συγγραφέα, στη Δυτική και στη Νότια Ευρώπη το ντιμπέιτ γίνεται κυρίως μεταξύ «ρεαλιστών» από τη μια πλευρά και «αισιόδοξων» από την άλλη, ενώ στην Ουκρανία και σε ορισμένες από τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης μεταξύ «αισιόδοξων και αναθεωρητών».
Η γεωγραφία και η ιστορία εξηγούν τις διαφορές. Οι Δυτικοευρωπαίοι φοβούνται έναν πυρηνικό πόλεμο. Οι Ανατολικοευρωπαίοι, από την άλλη πλευρά, φοβούνται την επιστροφή των χωρών τους υπό μια ρωσική σφαίρα επιρροής σε περίπτωση ήττας της Ουκρανίας.
Οι «ρεαλιστές»
Οι λεγόμενοι «ρεαλιστές» πιστεύουν ότι στόχος της Ευρώπης πρέπει να είναι να μην κερδίσει η Ρωσία, να μην χάσει η Ουκρανία και να μην διευρυνθεί ο πόλεμος. Σύμφωνα με τον Κράστεφ, οι σχετικές δηλώσεις του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν είναι ενδεικτικές. Σύμφωνα με αυτήν την άποψη, η Ουκρανία θα έπρεπε να βοηθηθεί ώστε να μπορέσει να ανακτήσει / απελευθερώσει όσο περισσότερα γίνεται από τα ουκρανικά εδάφη, πλην όμως ακόμη και μια ουκρανική νίκη έχει τα όριά της διότι εάν πιεστεί πολύ η ρωσική πλευρά θα μπορούσε να απαντήσει κάνοντας χρήση τακτικών πυρηνικών. Σύμφωνα με την εν λόγω άποψη, η Κριμαία θα πρέπει να θεωρείται πια de-facto «ρωσική». Όλα τα άλλα εδάφη που ελέγχουν επί του παρόντος οι ρωσικές δυνάμεις εντός της Ουκρανίας θα μπορούσαν, θεωρητικώς, να απελευθερωθούν.
Οι «αισιόδοξοι»
Οι καλούμενοι «αισιόδοξοι» από την άλλη πλευρά ταυτίζουν το τέλος του πολέμου όχι μόνο με μια νίκη της Ουκρανίας αλλά και με το πολιτικό τέλος του ιδίου του Βλαντιμίρ Πούτιν. Σύμφωνα με το εν λόγω στρατόπεδο, ο χρόνος που έχει ο Ρώσος πρόεδρος στην εξουσία είναι πλέον περιορισμένος και ως εκ τούτου, ο Ουκρανός ηγέτης Βολοντίμιρ Ζελένσκι καλά κάνει και δεν θέλει να διαπραγματευτεί με τον Πούτιν. Οι υποστηρικτές αυτής της άποψης, συμπεριλαμβανομένων των Γερμανών Πρασίνων και των περισσότερων Ανατολικοευρωπαίων, υποστηρίζουν ότι μόνο η απεριόριστη υποστήριξη προς την Ουκρανία μπορεί να οδηγήσει σε μια ειρήνη που θα έχει διάρκεια. Στο ίδιο πλαίσιο, η Ρωσία δεν πρέπει απλώς να σταματήσει την εισβολή της αλλά και να ηττηθεί.
Οι «αναθεωρητές»
Για τους «αναθεωρητές» από την άλλη πλευρά, που αποτελούν το τρίτο στρατόπεδο σύμφωνα με τον Κράστεφ, ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν είναι πόλεμος του Πούτιν αλλά πόλεμος της Ρωσίας. Για αυτούς, μόνη εγγύηση για την ειρήνη και τη σταθερότητα στην Ευρώπη μετά το τέλος αυτού του πολέμου θα ήταν η μη αναστρέψιμη αποδυνάμωση της Ρωσίας, συμπεριλαμβανομένης της διάλυσης της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Κατά την άποψη των «αναθεωρητών», ο πόλεμος που ξεκίνησε με τον ισχυρισμό του Πούτιν ότι η Ουκρανία δεν μπορεί να υπάρχει πρέπει να τελειώσει με την οριστική διάλυση της ρωσικής αυτοκρατορίας. Το σκεπτικό αυτό είναι περισσότερο δημοφιλές σε χώρες όπως είναι η Πολωνία, οι δημοκρατίες της Βαλτικής και, προφανώς, η ίδια η Ουκρανία.
Κάθε μία από αυτές τις σχολές σκέψης έχει τους επικριτές της. Οι επικριτές της ρεαλιστικής προσέγγισης επιμένουν ότι ο ρεαλισμός είχε ήδη δοκιμαστεί το 2015 μετά την εισβολή της Ρωσίας στην ανατολική Ουκρανία και δεν λειτούργησε. Η ανατροπή του Πούτιν που επιθυμούν οι «οπτιμιστές», από την άλλη πλευρά, θα είναι εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση στην πράξη. Ενώ και οι εκκλήσεις των «ρεβιζιονιστών» για διάλυση της Ρωσίας θα μπορούσαν να έχουν το αντίθετο από το ανεπιθύμητο αποτέλεσμα επιτυγχάνοντας εκεί όπου ο ίδιος ο Πούτιν απέτυχε: στο να συσπειρώσουν δηλαδή το σύνολο του ρωσικού λαού πίσω από έναν κοινό υπαρξιακό στόχο.
Ο πραγματικός κίνδυνος για την ευρωπαϊκή ενότητα είναι οι αποκλίνουσες απόψεις για το πώς πρέπει να τελειώσει ο πόλεμος και όχι οι απειλές του Πούτιν, γράφει ο Ιβάν Κράστεφ στους New York Times, υποστηρίζοντας ότι τους επόμενους μήνες θα αυξηθεί και η δημόσια πίεση για έναρξη διαπραγματεύσεων με τη Μόσχα.
Τα αποκλίνοντα ή ακόμη και αντικρουόμενα οράματα για το επιθυμητό τέλος του πολέμου είναι συναισθηματικά και ηθικά φορτισμένα. Ως εκ τούτου, οποιαδήποτε συμφωνία θα είναι οδυνηρά περίπλοκη. «Είναι αναγκαίο όμως να υπάρξει επειγόντως κάποιο κοινό πλαίσιο αναφορικά με το τέλος αυτού του πολέμου. Χωρίς κάτι τέτοιο, ο φόβος των Ουκρανών ότι θα προδοθούν από τη Δύση και ο φόβος του Πούτιν ότι η Ρωσία θα ταπεινωθεί στρατιωτικά οδηγούν την κλιμάκωση στα άκρα», καταλήγει ο Κράστεφ.
New York Times/Καθημερινή