Του Γιάννη Γαλανάκη *
Ιάρδανος στην αρχαιότητα
Καιρίτης όταν αγριεύουν οι καιροί
Κερίτης από τα κεριά που καίνε στο ποτάμι
Όταν η ιστορία γίνεται θρύλος, εκεί που σμίγει η ιστορική εξέλιξη με τη φύση και την παράδοση, η ιστορία κεντά και φυτρώνουν δάφνες. Πικρές σαν το αίμα των θαμμένων ηρώων.
Μέτα απο αυτές τις γραμές, θα προσπαθήσουμε να σας δώσουμε το στίγμα μας μέσα στο χώρο και το χρόνο που κινούμαστε, που τείνει να γίνει ο χρόνος του μηδέν για την πορεία μας στο όνειρο και ο χώρος του πουθενά για την ιστορική μας πραγματικότητα.
Παρέα μέ το μεθυστικό άρωμα της πορτοκαλιάς την Άνοιξη και το βουερό κατέβασμα του ιστορικού Και(ε)ρίτη το χειμώνα, που χορτασμένος απο το λιωμένο χιόνι των Λευκών Ορέων κατεβαίνει ορμητικός παρασύροντας μαζί του τα υπολείματα της ανθρώπινης ασυνειδησίας για να τα θάψει οριστικά στα βάθη του Κρητικού πελάγους παρέα με τα ναυάγια αρχαίων πολιτισμών και θρύλων.
Παραδίδοντας μας πάλι τη γή των πατέρων μας καθαρή και αναζωογονημένη για την αυριανή σπορά, μέχρι την επόμενη καταστροφική επέμβαση του ανθρώπου που δεν έχει αρχή ούτε τέλος.
Ο ποταμός Κερίτης πηγάζει από το Χωριό Μεσκλά, διασχίζει το εύφορο λεκανοπαίδιο με την κοιλάδα του Αλικιανού και εκβάλει στη θάλασσα στο Χωριό Πλατανιάς. Κατά την αρχαιότητα ονομάζετο Ιάρδανος. Προς το τέλος της διαδρομής του ο Κερίτης ονομάζετο Πλατανιάς (από τους άφθονους πλατάνους).
Τα πλάγια που κατηφορίζουν απ’ τις κορφές και χύνουν τα νερά στα ρυάκια και κείνα πάλι σμίγουν και σχηματίζονται σε ποτάμια και ξανασμίγουν, στη συνέχεια, σε μεγαλύτερους σχηματισμούς και διασχίζουν χωριά και κάμπους στην πορεία τους προς τον γιαλό.
Περνούν τη Ζούρβα και τα Μεσκλά και διασχίζουν καταμεσίς τον Φουρνέ, καταλαγιάζουν στον κάμπο και αφήνουν τα υλικά που παρασέρνουν από τα βουνά και τα ξεφορτώνουν στην ήρεμη πορεία και συνεχίζουν τον αιώνιο δρόμο τους.
Αιώνες αμέτρητους, μαζί με τα υλικά που μεταφέρουν στην κοιλάδα του, μεταφέρουν και σκορπούν, στην ατμόσφαιρα του κάμπου, το άρωμα της μαλλοτήρας και του δίκταμου και σμίγουν τ’ αρώματα της Μαδάρας με τ’ αρώματα και τους λεμονανθούς του κάμπου.
Στην αρωματισμένη κοιλάδα του το κερί που άναψε και το λιβάνι που θύμιασε για τους 397 ανθρώπους που η γερμανική βαρβαρότητα εθανάτωσε, έδωσε στον τόπο και στο ποτάμι της κοιλάδας το όνομά του.
“Κερίτης” είναι το όνομα που πήρε πλέον το ποτάμι απ’ το κερί που άναψε για τη θυσία των ανθρώπων που κοίτουνται αιώνια στην κοιλάδα του και χρωματίζουν με το αίμα τους και με τη θυσία τους, αυτά τα κεριά που καίνε, στην ιερή τους μνήμη, την ταυτότητα του ποταμού με το ανεξίτηλο όνομα “ΚΕΡΙΤΗΣ”.
Σε άλλους καιρούς, σε κάθε μεγάλη κακοκαιριά, τα ορμητικά νερά άφηναν τα σημάδια τους στις καλλιέργειες που γειτονεύουν με τον ποταμό και καταστρέφουνε δέντρα, κήπους και χωράφια. Κάθε κακοκαιριά και νέες καταστροφές. Ο Κερίτης πάλι. Ο Καιρίτης!
Περβόλια και χωράφια πήρε μαζί του στη θάλασσα.
Τα γεγονότα αυτά, σαν κυρίαρχο πρόβλημα έδωσαν στον ποταμό την καινούργια ταυτότητα και ο Ιάρδανος της αρχαιότητας(όπως τον αναφέρει ο Όμηρος), έγινε “ΚΑΙΡΙΤΗΣ”.
Αυτό μέχρι που το αίμα των 397 ανθρώπων, θυμάτων της γερμανικής θηριωδίας πλημμύρισε τον ποταμό και χρωμάτισε την κοιλάδα του με τη θυσία τους τα κεριά και οι λαμπάδες που άναψαν και το λιβάνι που καίει και θυμιάζει την ιερή τους μνήμη έδωσε το τελικό όνομα στον ποταμό που είναι ανεξίτηλα γραμμένο με το αίμα στη μαρμάρινη πλάκα της Ιστορίας “ΚΕΡΙΤΗΣ”
ΚΕΡΙΤΗΣ, όνομα φωτισμένο και με αίμα γραμμένο δεν σβήνει, δεν αλλάζει και δεν ξεθωριάζει γιατί το λαμπαδιάζουν οι λαμπάδες των 397 παλληκαριών που κοιτούνται στην κοιλάδα του, ως αγιάζουν τα τιμημένα χώματα της Κρήτης.
Στον Δήμο Μουσούρων, που είναι το δημοτικό διαμέρισμα της περιοχής, σύμφωνα με την απογραφή του ’40, ήταν 6.000 ψυχές και η γερμανική βαρβαρότητα θανάτωσε 397 παλληκάρια στο χωριά της κοιλάδας του Κερίτη. “Προς δόξα και τιμή του μεγαλείου του γερμανικού πολιτισμού…”.
Στην πτώση των Γερμανών έγινε το μετερίζι των ελευθέρων πολεμιστών και σαν άλλο τείχος της ‘Βέργας’ στην Καλαμάτα, που εκεί οι Μανιάτες γράψανε ξεχωριστή ιστορία στην επανάσταση του ?21, έτσι και στη Γέφυρα του Κερίτη, το ?41, οι Κρητικοί ελεύθεροι αγωνιστές, γράψανε κι εκείνοι μια ξεχωριστή ιστορία που εντυπωσίασε τον κόσμο ολόκληρο.
Εκεί στα θεμέλιά της και στους γύρω χώρους είναι θρονιασμένη η δόξα που ποτίζεται και θεριεύει με το αίμα που χύθηκε στην αντίσταση και στις θυσίες που ακολούθησαν. Εκεί το αίμα θα παραμένει πάντα ζεστό και θα τροφοδοτεί το δέντρο της λευτεριάς.
Φωνή και κλάημα άκουσα στη γέφυρα Κερίτη,
ποιες να ‘ταν απού κλαίγανε και τα δεντρά μαραίναν…
Δεν ήταν μια δεν ήταν δυο δεν ήταν τρεις και δέκα,
ήταν των εκατό οχτώ χαροκαημένες μάνες…
Μάνες γυναίκες κι αδερφές κακοθανατισμένων…
Η μια ‘κλαιγε τον άντρα της, η γι άλλη τον υγυιόν τζη,
οι αδερφές τους αδερφούς τη λεβεντιά της Κρήτης…
Το άρωμα των ιστορικών βουνών που μεταφέρει η κοιλάδα θα πλημμυρίζει τις καρδιές των ανθρώπων της περιοχής και της Κρήτης ολόκληρης.
Αυτά τα μυθικά βουνά με το ιστορικό τους βάθος, θα δίδουν πάντα, όπως και τόπε, κουράγιο και δύναμη στις ανηφοριές της ζωής.
Παντοτινό το χρέος μας σε κείνους που στέσαν βωμούς και ηρώα και χρωματίζουν τα χώματα της Κρήτης, τα βουνά και τους κάμπους της, τις κορφές και τα φαράγγια της.
27 του Μάη του ?41 η πρώτη εκτέλεση στην περιοχή επτά ανθρώπων. 2 του Ιούνη του ?41 σαράντα τεσσάρων ανθρώπων.
1η Αυγούστου του ?41 εκατόν οκτώ ανθρώπων εκεί στα θεμέλια της ιστορικής γέφυρας και δέκα ακόμη ανθρώπους την ίδια μέρα που εκτελέστηκαν κατά τη διάρκεια της κύκλωσης και της σύλληψης.
Εκεί στα αγιασμένα αυτά χώματα το δέντρο της λευτεριάς θα συγκλονίζει τις ψυχές και θα στένει ψηλότερα το μπόι του ανθρώπου
Η ιστορική γέφυρα του Κερίτη ποταμού, έγινε με τη φροντίδα του Ελευθερίου Βενιζέλου πριν από έναν αιώνα το 1908 και αποτελεί ξεχωριστό στολίδι του τόπου και της περιοχής.
Αρχιτέκτων της γέφυρας ήταν ο Αναστάσιος Λογοθέτης από τα Κύθηρα, γαμπρός της Αλικιανιώτικης Οικογένειας Κατζουρού.
Ο ίδιος αρχιτέκτων σχεδίασε και επέβλεψε την κατασκευή του ιερού ναού του Τιμίου Σταυρού στο κέντρο του χωριού το 1910. Η γέφυρα με τα τρία ευμεγέθη τόξα κατασκευάσθηκε με κυβοπλίνθους(νταμαρόπετρες), με την εργασία των κατοίκων του Αλικιανού και των γύρω χωριών.
Λίγα μέτρα βορεινότερα, έμελε να γίνει και το θυσιαστήριο των 108 εκτελεσθέντων από τη γερμανική θηριωδία του 1940, που σήμερα μας τη θυμίζει το επιβλητικό ηρώο που βρίσκεται λίγα μέτρα πιο κει, στη διασταύρωση του επαρχιακού δρόμου από Χανιά προς Αλικιανό.
ΥΑ ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/1644/44519/27-8-1998 – ΦΕΚ 1052/Β/12-10-1998
Χαρακτηρισμός ως ιστορικού διατηρητέου μνημείου και έργου τέχνης της γέφυρας του ποταμού Κερίτη στον οικισμό Αλικιανός Ν. Χανίων.
“Χαρακτηρίζουμε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο και έργο τέχνης την γέφυρα του ποταμού Κερίτη στον οικισμό Αλικιανού Ν. Χανίων γιατί αποτελεί αξιόλογο δείγμα ειδικού τεχνικού έργου των αρχών του 20ου αιώνα, που συνδυάζει άριστη γνώση της τεχνικής κατασκευών και υψηλή αισθητική αντίληψη”.
ΚΝ 5351/1932, άρθρο 52, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 14 και 17 του ΝΔ 216/1943 και τροποποιήθηκε με το άρθρο 32 παρ. 5 του Ν 1337/1983 και ισχύει
Ν 1469/1950
Ν 2039/1992 (ΦΕΚ 61/Α/13-4-1992)
Παντα το άρωμα από αυτά τα ηρωικά βουνά θα εμπνέει και θα φωτίζει και θα καθοδηγεί τους ανθρώπους στο παρόν και στο μέλλον.
Εκεί σ αυτά τα μετερίζια της ιστορίας και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας πραγματοποιείται μέρα με τη μέρα η παραμόρφωση του τόπου, στο όνομα της ανάπτυξης, με αταίριαστες και βάρβαρες παρεμβάσεις. Εκεί δίπλα σε κεντρικούς δρόμους και στην ιστορική γέφυρα ορθώνουν την παρουσία τους γυάλινα και σιδερένια κατασκευάσματα (φωτοβολταϊκά) και παραμορφώνουν την εικόνα του τόπου και αλλάζουν και διαγράφουν τις ιστορικές καταβολές του.
Πολλά λόγια λέγονται από ψηλά και από παντού για το περιβάλλον και τις αξίες του και πως αυτό αποτελεί τα θεμέλια του αύριο. Ακόμη πιο πολλά από τους κύκλους εκείνους που αποτελούν και συνθέτουν τον κρατικό μηχανισμό.
Αλλά αυτά, σχεδόν πάντα, μένουν στα λόγια διότι η πραγματικότητα είναι διαφορετική.
Σχεδόν πάντα η συμπεριφορά μας, κράτους και φορέων, κινείται διαφορετικά. Κινείται, πάντα στο επιφανειακό, στο ατομικό και στο εφήμερο. Δεν υπάρχει σεβασμός και φερεγγυότητα ούτε στο παρόν ούτε και στο αύριο. Θέλουμε το γενικό να εξυπηρετεί το ατομικό. Θαρρούμε πως ο τόπος που βρήκαμε ανήκει μόνο σε μας και δεν έχουμε χρέος να τον παραδώσουμε σε άλλους, αλλά είναι μόνο δικός μας.
Παρατηρώντας τα γεγονότα γύρω μας σκέφτεσαι κι αναρωτιέσαι, αν έχουμε κράτος με σοβαρότητα και υπευθυνότητα και μηχανισμό που κινείται με νόμους που λειτουργούν για την εξυπηρέτηση της Πολιτείας και της κοινωνίας.
Αναρωτιέσαι, ακόμη, και για τους λογής – λογής εκπροσώπους, ψηλά και χαμηλά, αν εκπροσωπούν την κοινωνία ή τις προσωπικές τους επιδιώξεις.
Τα γεγονότα βάζουν τα ερωτήματα.
Η αναφορά στην ιστορία είναι καθήκον και τιμή, η λησμονιά της ιστορίας είναι ντροπή και προσβολή.
Από κάποιους εκεί στην άκρη του ποταμού γίνεται προσπάθεια να αλλάξουν τα ντοκουμέντα και να σφετεριστούν ιστορικές καταβολές με ανιστόρητους και αστείους τρόπους. Οι ενέργειες αυτές δεν δικαιώνονται και δεν διακρίνονται με σοβαρότητα απέναντι στα δρώμενα και στην Ιστορία.
Είναι πράξεις απαράδεκτες και το λιγότερο αστείες.
* Εισαγωγή, προσθήκες και φωτογραφικό υλικό Βυζαντινός Αντίλαλος