Ο Ανδρέας Παπανδρέου υπήρξε ο κυρίαρχος μετά την μετεπολίτευση. Και αξιοποίησε στο έπακρο όλες τις σπάνιες, χαρισματικές πτυχές του χαρακτήρα του, για να απαλλοτριώσει την πολιτική και εκλογική δεξαμενή της Αριστεράς, προς όφελος της δικής του παράταξης. Σε επίπεδο συνθημάτων, οι Αριστεροί άκουγαν από τα χείλη του Ανδρέα, όσα ονειρεύονταν να εκστομίζουν οι δικοί τους ηγέτες. Και βέβαια, προσέφερε κάτι το οποίο οι Αριστεροί απώλεσαν με την ήττα τους στον Εμφύλιο: Τη δυνατότητα πρόσβασης στη νομή της εξουσίας. “Η πρώτη φορά σοσιαλισμός” έγινε γεγονός σα σήμερα, στις 18 Οκτωβρίου του 1981.
Η σαρωτική νίκη του ΠΑΣΟΚ στις 18 Οκτωβρίου 1981, στηρίχτηκε πρωτίστως στους μέχρι τότε και επί δεκαετίες απαξιωμένους Αριστερούς, τους πολίτες που είχαν βρεθεί εκτός για χρόνια. Εκείνοι ήταν που έδωσαν διαστάσεις ηγεμονίας στην πολιτική επικράτηση του Κέντρου. Και την ίδια στιγμή, απονεύρωσαν, αποψίλωσαν και αποδόμησαν το αυτόνομο πολιτικό μέλλον της Αριστεράς όπως πολύ ευστοχα έχει γραφτεί.
Ταυτόχρονα η προεκλογική περίοδος του 1981 υπήρξε ένα πραγματικό μαρτύριο για τον Γεώργιο Ράλλη. Σε επίπεδο ρητορικής είχε να αντιπαλέψει με τον λόγο του Ανδρέα Παπανδρέου, που σε μερικές περιπτώσεις άγγιζε τον μεσσιανισμό ή το λαϊκισμό ( συνθήματα όπως “ραντεβού με την Ιστορία”, “αλλαγή”, “η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες”, “ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο”κτλ), αλλά και μια υποσχεσιολογία που ικανοποιήθηκε σε μεγάλο βαθμό μετεκλογικά.
Ο ίδιος ο Ράλλης δέχτηκε επίθεση από οπαδούς του ΠΑΣΟΚ στην Κρήτη, ενώ οπαδοί του Ηρακλή σταμάτησαν το αυτοκίνητο του ενώ περιόδευε στην Βόρεια Ελλάδα ζητώντας επανόρθωση αδικίας εις βάρος της ομάδας τους (αγώνας μπαράζ του Βόλου). Παρά τις επικρίσεις που δέχονταν και μέσα από το κόμμα του, ο Γεώργιος Ράλλης έδειξε ανώτερο ήθος και μετριοπάθεια. Σε προεκλογική ομιλία του στο Ηράκλειο, είπε το περίφημο σύνθημα «δεν θέλω ου», ζητώντας μ’ αυτόν τον τρόπο από τους οπαδούς του κόμματός του να μην αποδοκιμάζουν τον αντίπαλό του Ανδρέα Παπανδρέου.
Οι εκλογές διεξήχθησαν με το σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής που είχε ψηφίσει η κυβέρνηση λίγο πριν τις εκλογές.
Το ΠΑΣΟΚ με 48,07% κατέλαβε 172 έδρες, η ΝΔ με 35,87% των ψήφων κατέλαβε 115 έδρες και το ΚΚΕ με 10,93% 13 έδρες. Τα υπόλοιπα κόμματα που συμμετείχαν δεν κατάφεραν να εκλέξουν κανένα βουλευτή.
· Εγγεγραμμένοι 7.319.070
· Εκλογικά τμήματα 18.478
· Ψήφισαν 5.753.478
· Αποχή 21,39%
Τα ποσοστά που κατέγραψε το ΠΑΣΟΚ στην Κρήτη ήταν συντριπτικά:
Χανιά
| ΕΓΓΕΓΡΑΜΜΕΝΟΙ | 101.761 | |
| ΨΗΦΙΣΑΝΤΕΣ | 80.667 | |
| ΕΓΚΥΡΑ | 79.906 | |
 |
ΠΑ.ΣΟ.Κ. | 55,26% |
 |
Ν.Δ. | 25,12% |
 |
Κ.Κ.Ε. | 11,96% |
 |
Κ.Φ. | 5,55% |
 |
Κ.Κ.Ε.(ΕΣ.) | 0,8% |
 |
Κ.Π. | 0,32% |
 |
ΚΟ.ΔΗ.ΣΟ. | 0,2% |
 |
Ε.ΔΗ.Κ. | 0,12% |
 |
ΛΟΙΠΑ | 0,67% |
| ΕΓΓΕΓΡΑΜΜΕΝΟΙ | 168.095 | |
| ΨΗΦΙΣΑΝΤΕΣ | 138.409 | |
| ΕΓΚΥΡΑ | 137.033 | |
Ηράκλειο
|
ΠΑ.ΣΟ.Κ. | 65,91% |
|
Ν.Δ. | 19,2% |
|
Κ.Κ.Ε. | 8,46% |
|
Κ.Φ. | 1,68% |
|
Κ.Κ.Ε.(ΕΣ.) | 0,85% |
|
Ε.ΔΗ.Κ. | 0,69% |
|
Κ.Π. | 0,16% |
|
ΛΟΙΠΑ | 3,05% |
Ρέθυμνο
| ΕΓΓΕΓΡΑΜΜΕΝΟΙ | 58.231 | |
| ΨΗΦΙΣΑΝΤΕΣ | 46.070 | |
| ΕΓΚΥΡΑ | 45.622 | |
|
ΠΑ.ΣΟ.Κ. | 51,15% |
|
Ν.Δ. | 24,68% |
|
Κ.Φ. | 17,38% |
|
Κ.Κ.Ε. | 5,59% |
|
Κ.Κ.Ε.(ΕΣ.) | 0,6% |
|
Ε.ΔΗ.Κ. | 0,27% |
|
ΛΟΙΠΑ | 0,33% |
| ΕΓΓΕΓΡΑΜΜΕΝΟΙ | 63.381 | |
| ΨΗΦΙΣΑΝΤΕΣ | 49.596 | |
| ΕΓΚΥΡΑ | 48.949 | |
Λασίθι
|
ΠΑ.ΣΟ.Κ. | 63,25% |
|
Ν.Δ. | 29,25% |
|
Κ.Κ.Ε. | 5,74% |
|
Κ.Φ. | 0,86% |
|
Κ.Κ.Ε.(ΕΣ.) | 0,42% |
|
Ε.ΔΗ.Κ. | 0,41% |
|
ΛΟΙΠΑ | 0,07% |
Οι πρώτες 100 μέρες
1η ΜΕΡΑ (18/10/1981): Οι πρώτες δηλώσεις Ανδρέα: «Θα σταθούμε στο συμβόλαιο τιμής με το λαό και θα προχωρήσουμε βήμα βήμα στο όραμα του σοσιαλισμού με εθνική ανεξαρτησία, λαϊκή κυριαρχία και κοινωνική απελευθέρωση… Θα είμαστε κυβέρνηση όλου του λαού που θέλει να οικοδομήσει στα λάθη του παρελθόντος και στην συμφιλίωση».
5η: Ο Ανδρέας συστήνει σε όλους τους υπουργούς να αρχίσουν την προεργασία για τη διάλυση των 2500 περίπου γραφειοκρατικών επιτροπών και συμβουλίων. Αναλαμβάνει ο ίδιος το υπ. Αμυνας.
6η: Εξαγγέλλεται η νομοθετική αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης. Με παρέμβαση του υπ. Δικαιοσύνης Αλεξανδρή λήγει η στάση κρατουμένων στις φυλακές Τίρυνθας. Θα ακολουθήσουν πολλές εξεγέρσεις για ανθρώπινες συνθήκες κράτησης. Ανακοινώνεται ο καθαρισμός των ρεμάτων.
7η: Μέτρα μεταβολής της λειτουργίας της κυβέρνησης. Καταργείται το μικρό υπουργικό συμβούλιο, ορίζονται πρεσβευτές εκτός διπλωματικού σώματος και περιορίζονται οι σπατάλες των αποστολών. Θεσπίζεται το πενθήμερο για τα Σώματα Ασφαλείας.
9η: Συνέντευξη Ανδρέα στο αμερικανικό ABC για θέματα εθνικής κυριαρχίας. Ζητάει εγγυήσεις από ΗΠΑ και ΝΑΤΟ για τα ανατολικά σύνορα της Ελλάδας και αναβάλλει τη συζήτηση για τις βάσεις για μετά την Πρωτοχρονιά.
10η: Μετά από συνάντηση με Κυπριανού ο Ανδρέας δηλώνει ότι θα ανοίξει ο φάκελος της Κύπρου. Ανακοινώνεται η πρόθεση να καταργηθούν οι εξετάσεις για τα Λύκεια και οι Πανελλήνιες εξετάσεις για ΑΕΙ και ΤΕΙ. Δηλώνεται ότι σταδιακά καταργούνται τα ράντζα στα νοσοκομεία, ενώ οι κλινικές θα πάψουν να είναι τα δοβλέτια των καθηγητών. Ο υπ. Συγκοινωνιών Γιαννόπουλος δηλώνει ότι θα ριχτεί φως σε όλα τα σκάνδαλα που αφορούν παράνομες χορηγήσεις αδειών (φορτηγών, λεωφορείων, πρατηρίων).
13η: Πρόθεση της κυβέρνησης είναι η κατάργηση των ΜΑΤ, με πρώτο μέτρο την απομάκρυνση των ΜΑΤ από τον Αχελώο (όπου επρόκειτο να δημιουργηθεί πετροχημικό εργοστάσιο και ήταν σε εξέλιξη συγκρούσεις). Ο υπ. Εμπορίου Ακριτίδης δηλώνει ότι θα γίνεται αυστηρός κοστολογικός έλεγχος στα βιομηχανικά και εισαγόμενα προϊόντα. Ο υπ. Δημ. Εργων Τσοχατζόπουλος εξαγγέλλει εξυγίανση των δημοσίων έργων με έλεγχο από κοινωνικοποιημένους φορείς.
14η: Ο Ανδρέας δηλώνει ότι το έλλειμμα είναι 320 δισ. Θα εποπτεύει ο ίδιος το φορέα για την αντιμετώπιση του νέφους.
16η: Ο υπ. Δικαιοσύνης Αλεξανδρής σχεδιάζει την παροχή αδειών εξόδου σε γυναίκες κρατούμενες.
17η: Ο Ανδρέας υπόσχεται την κατάργηση του νόμου 1193/81 για τις πόρνες και απαντάει θετικά στα αιτήματά τους για περίθαλψη, κρατική προστασία κ.ά. Τον συγχαίρει το ΑΚΟΕ.
18η: Σκληρή μάχη δίνεται στην ΕΟΚ για τα αγροτικά προϊόντα και ο Σημίτης δηλώνει ότι οι ελληνικές θέσεις μέχρι τότε ήταν ανύπαρκτες. Ανακοινώνει την αναγνώριση των αγροτικών συλλόγων και τη συμμετοχή συνεταιριστικών οργανώσεων στη διοίκηση της Αγροτικής Τράπεζας. Ο υπ. Παιδείας Μώραλης ανακοινώνει την κατάργηση των επιθεωρητών εκπαίδευσης και την προαγωγή των Ακαδημιών στα ΑΕΙ. Ο Ακριτίδης ζητάει έλεγχο στις τιμές των φαρμάκων από ορκωτούς λογιστές. Ο Ανδρέας εξαγγέλλει εξυγίανση των τραπεζών.
19η: Με τηλεγράφημα Γεννηματά ματαιώνονται οι γιορτές μίσους (Δεκεμβριανά). Το οικονομικό συμβούλιο αποφασίζει άμεσα μέτρα για τον πληθωρισμό και τις επενδύσεις. Αυστηρό μήνυμα Κακλαμάνη να σταματήσουν οι απολύσεις έως ότου δημιουργηθεί νέο νομικό καθεστώς.
20ή: Ο Σημίτης στις Βρυξέλλες πετυχαίνει ανώτερες τιμές για τους αγρότες. Καταργούνται οι χωματερές εσπεριδοειδών. Ο Τσοχατζόπουλος εξαγγέλλει το άνοιγμα του φακέλου Μόρνου με τα 14ετή σκάνδαλα και τη δίχρονη καθυστέρηση στο έργο. Με σειρά μέτρων τερματίζεται η εξαθλίωση στις φυλακές. Η Μελίνα εξαγγέλλει την ίδρυση εθνικού συμβουλίου κουλτούρας.
21η: Ο Πεπονής αρνείται να επικυρώσει τη συμφωνία να “δοθεί” ο Θερμαϊκός στη SHELL. Θα προωθηθεί η ΔΕΠ και όχι οι ξένες εταιρείες. Στοπ στα έργα βιτρίνας από τον Τσοχατζόπουλο (εννοεί τη Λ. Συγγρού με τις δεντροφυτεύσεις). Ο Κουτσόγιωργας δηλώνει για τη δημόσια διοίκηση «ότι ο σατράπης θα γίνει υπηρέτης για το λαό» και ανακοινώνει ενιαίο μισθολόγιο, εκμηχάνιση λειτουργιών, εκδημοκρατισμό, διαδοχική ασφάλιση, διαχωρισμό μισθού από βαθμό, συνδικαλιστικές ελευθερίες, τιμαριθμική αναπροσαρμογή (ΑΤΑ), πενθήμερο, αύξηση στεγαστικών δανείων και συνυπηρέτηση για τους συζύγους.
23η: Εξαγγέλλονται αυξήσεις μισθών κάθε τρίμηνο με την ΑΤΑ.
25η: Με εντολή Σκουλαρίκη εγκρίνονται οι αιτήσεις επαναπατρισμού πολιτικών προσφύγων. Υπόσχεση για οριστική ρύθμιση του θέματος με αυτόματο τρόπο.
26η: Ο Ανδρέας δηλώνει ότι τα πυρηνικά θα φύγουν από την Ελλάδα άσχετα με το τι θα κάνουν οι γείτονες. Θα δοθεί δυνατότητα οικονομικής αυτοδυναμίας στους Δήμους. Στη γραμματεία Τύπου σταματούν τα κονδύλια για 75 αργόμισθους. Ο Βερυβάκης καθιερώνει σχολική γιορτή την ημέρα του Πολυτεχνείου. Ο Τρίτσης υπόσχεται λύση για τα αυθαίρετα.
27η: Στον εισαγγελέα η διοίκηση της ΕΡΤ επί ΝΔ για οικονομικές ατασθαλίες. Εκπρόσωποι αστυφυλάκων συμμετέχουν για πρώτη φορά σε σύσκεψη στο Υπουργείο.
28η: Η κυβέρνηση αποφασίζει να γίνει η πορεία του Πολυτεχνείου μέχρι την Αμερικάνικη Πρεσβεία όπως είχε ζητήσει η ΕΦΕΕ. Ο Αλεξανδρής διατάσσει έρευνα για την απαράδεκτη κατάσταση στις φυλακές.
30ή: Ο Τσοχατζόπουλος αποκαλύπτει υπέρβαση κατά 800% στο Μόρνο.
31η: Ο Σημίτης επιμένει να γίνει δημοψήφισμα για την ένταξη στην ΕΟΚ. Ο Ανδρέας ανακοινώνει αυξήσεις 20-22% στα κατώτατα όρια των αμοιβών.
32η: Βέτο Χαραλαμπόπουλου στην ΕΟΚ υπέρ των Παλαιστινίων. Θα επιτραπεί ο συνδικαλισμός στα Σώματα Ασφαλείας. Ο Πεπονής εξαγγέλλει πρόγραμμα για τη μείωση του κόστους παραγωγής στη ΔΕΗ.
33η: Η κυβέρνηση ματαιώνει την επίσκεψη Χέιγκ (υπ. Εξ. ΗΠΑ) και αναγγέλλει επίσκεψη Αραφάτ.
34η: Επαναπροσλαμβάνονται οι συνδικαλιστές της ΔΕΗ που απολύθηκαν μετά την απεργία του ’80. Ο Γιαννόπουλος ανακοινώνει κάθαρση στην Ολυμπιακή.
37η: Προγραμματικές δηλώσεις: α) Αυξήσεις μισθών και συντάξεων (76% οι αγροτικές συντάξεις). β) Μείωση φόρων. γ) Μείωση θητείας. δ) Ψήφος στα 18. ε) Πολιτικός γάμος. στ) Κατάργηση φακελώματος. Ανακοινώνεται η κατάργηση του αντεργατικού νόμου 330 και η καθιέρωση του πενθήμερου με 40 ώρες εργασίας.
38η: Οχι του Ανδρέα στον 6ο Στόλο. Δεκτά μόνο τα βοηθητικά πλοία. Λαμβάνονται τα πρώτα μέτρα για το νέφος και 63 βιομηχανίες θα μειώσουν την παραγωγή τους κατά 30%.
40ή: Ο Τρίτσης ανακοινώνει ότι οι βιομηχανίες θα φύγουν σταδιακά από την Αττική.
41η: Μέχρι να γίνει δημοψήφισμα θα υπάρχει ειδική συμφωνία με την ΕΟΚ, δηλώνει ο Ανδρέας.
46η: Ο Τρίτσης ανακοινώνει ότι όσα αυθαίρετα δεν είναι μόνιμη κατοικία θα γκρεμίζονται.
47η: Ο Δρεττάκης δηλώνει ότι δεν υπάρχει κανένας νέος φόρος. Ο Αλεξανδρής αποφασίζει να γράφονται οι νέοι νόμοι στη δημοτική.
49η: Δίνεται 6μηνη αναστολή στις εξώσεις και αύξηση 10% στα νοίκια. Δυνατότητα αναβολής αποκτούν όλοι οι σπουδαστές του εξωτερικού. Ο Μώραλης εξαγγέλλει αλλαγές στα βιβλία θρησκευτικών με στόχο να απαλλαγούν από μισαλλοδοξία και τυπολατρία.
52η: Εξαγγέλλονται μέτρα για τις προβληματικές ιδιωτικές επιχειρήσεις, ώστε μην πεταχτούν στο δρόμο 50.000 εργαζόμενοι. Η Μελίνα ανακοινώνει ότι ηθοποιοί θα συμμετέχουν στις επιτροπές επιχορηγήσεων. Νομοσχέδιο για την ψήφο στα 18.
54η: Δραματική νύχτα στο ΝΑΤΟ. Για πρώτη φορά δεν εκδίδεται κοινό ανακοινωθέν με βέτο Ανδρέα.
58η: Ο Ανδρέας ανακοινώνει μέτρα για ενίσχυση στο εισόδημα μικρών και μεσαίων στρωμάτων.
59η: Ο Αραφάτ στην Αθήνα. «Η Ελλάδα θα γίνει γέφυρα Ευρώπης και Μέσης Ανατολής», υπόσχεται ο Ανδρέας.
60ή: Ο Δρεττάκης ανακοινώνει αυξήσεις 22-48% στους δημοσίους υπαλλήλους.
63η: Ο Αλεξανδρής μελετάει την εγκατάσταση των δικαστηρίων στη σχολή Ευελπίδων.
66η: Δίνεται χάρη στους φυλακισμένους αναρχικούς Κυρίτση, Μοίρα, Σκανδάλη. Με εντολή Ανδρέα καταργούνται οι αντιδημοκρατικοί νόμοι περί Τύπου και αναστέλλονται οι αντίστοιχες ποινές. Προωθείται το αυτόματο διαζύγιο στο νόμο για τον πολιτικό γάμο και η αποποινικοποίηση της μοιχείας.
67η: Μέτρα Τρίτση: Κατάργηση του 947/76 για το ρυθμιστικό σχέδιο, αρχίζει η διαδικασία για το εθνικό κτηματολόγιο, η τοπική αυτοδιοίκηση γίνεται φορέας προγράμματος λαϊκής στέγης, ενώ επανεξετάζεται η δημιουργία μετρό και αεροδρομίου στα Σπάτα.
68η: Ο Αλεξανδρής ανακοινώνει μείωση όλων των ποινών. Παύουν οριστικά οι διώξεις για τα αδικήματα του Τύπου.
72η: Νέο μισθολόγιο για τους δημοσίους υπαλλήλους από τον Κουτσόγιωργα και ολική αναδιάρθρωση της δημόσιας διοίκησης.
73η: Αποφασίζεται το μέτρο μονών-ζυγών.
74η: Ιδρύονται διμερείς επιτροπές με συμφωνία Σεραφείμ-Ανδρέα για συζήτηση του νομοσχεδίου περί πολιτικού γάμου, μοιχείας και εκκλησιαστικής περιουσίας.
75η: Καταργούνται οι Πανελλήνιες και εξαγγέλλεται η εξαφάνιση της παραπαιδείας. Αποφασίζεται η εφαρμογή του μονοτονικού.
80ή: Απολύεται από τον Ανδρέα ο υφυπουργός Φωτήλας για τη στάση του στην ΕΟΚ. Συμφώνησε για μέτρα εναντίον της ΕΣΣΔ στο πολωνικό ενώ είχε αντίθετες οδηγίες. Το υπ. Γεωργίας ζητάει την παραπομπή Βαρδινογιάννη και άλλων 17 για «οικοπεδοφαγία». Ο Αυγερινός ανακοινώνει ότι μέσα στο 1982 θα εφαρμοστεί στους γιατρούς ο θεσμός της πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης.
82η: Η Ελλάδα ματαιώνει στην ΕΟΚ τις κυρώσεις κατά της ΕΣΣΔ με διευκρινιστική δήλωση Χαραλαμπόπουλου. (Αντέδρασε οργισμένα η Ουάσινγκτον).
83η: Εξαγγέλλονται μέτρα για την απασχόληση με νέα δάνεια-κίνητρα, διπλασιασμό πιστώσεων, μείωση κατά 2 μονάδες των επιτοκίων και επιδοτήσεις προσλήψεων νέων 18-30 ετών. Μελετάται η ίδρυση πρεσβείας της Κούβας στην Ελλάδα. Ιδρύεται Υπηρεσία Προστασίας του Καταναλωτή.
84η: Λάζαρης και Πεπονής ανακοινώνουν την ίδρυση κρατικών βιομηχανιών χάλυβα, αλουμινίου, νικελίου ώστε η Ελλάδα να περάσει από τη μεταπρατική στη βαριά βιομηχανία.
88η: Ο Ανδρέας ανακοινώνει την αποστρατιωτικοποίηση της ΥΕΝΕΔ μέσα στο 1982. Βίαιη επέμβαση των ΜΑΤ για την απομάκρυνση των καταληψιών σπιτιών.
91η: Οριστικοποιούνται τα μέτρα για την αντιμετώπιση του νέφους.
96η: Ο Κουτσόγιωργας ανακοινώνει 10 νέα μέτρα για τη δημόσια διοίκηση. Ο Τρίτσης ανακοινώνει τον τερματισμό των εγκαταστάσεων βαριών βιομηχανιών στο Θριάσιο. Ο Κακλαμάνης δηλώνει ότι λίγες μέρες απομένουν στον αντεργατικό νόμο 330. Ο Νικολάου ως αντιπρόεδρος της επιτροπής των Πανευρωπαϊκών Αγώνων δηλώνει ότι σε λίγους μήνες έγιναν όσα δεν είχαν γίνει στα 4 χρόνια από την ανάληψή τους.
97η: Μετά τη σύγκρουση στην Ιερά Σύνοδο μεταξύ Σεραφείμ και Αμβρόσιου για το νομοσχέδιο που αφορά τον πολιτικό γάμο και τη μοιχεία ο Αλεξανδρής δηλώνει ότι σταματάει η συζήτηση με την εκκλησία. Πρωταγωνιστεί ο Δημητριάδος Χριστόδουλος.
100ή: Ο Δρεττάκης ανακοινώνει αυξήσεις ως 88% στις συντάξεις δημοσίου με αυτόματη τιμαριθμική αναπροσαρμογή. Μέτρα χρηματοδότησης των Δήμων από τον Γεννηματά.
iospress.gr, istorikathemata.com, cretalive.gr, agonaskritis.gr