Από την 2η Αποκριά, την Κρέτινη, άρχιζαν οι διασκεδάσεις στα σπίτια, στις πλατείες και στους δρόμους της πόλης. Τότε δεν πωλούσαν στολές. Τις έφτιαχναν μόνες τους οι νοικοκυρές και οι μοδίστρες τους. Έβλεπες άνδρες ντυμένους κουρελόγριες ή μαθήτριες ή μπούλες με πιπίλες και απλά κορίτσια ντυμένα βασίλισσες. Έβγαζαν ελεύθερα το χιούμορ τους, τον σαρκασμό τους, την ειρωνεία σε τεκταινόμενα, αλλά και επιθυμίες απραγματοποίητες.
Όμως κι εδώ το ίδιο γιορτάζαμε τις Απόκριες και μέχρι πρότινος. Την Κυριακή την Τύρινη έφτιαχναν τυρόπιτες, μπουγάτσες, γαλακτομπούρεκα. Κι εδώ φτιάχναμε γαλακτομπούρεκα και μπουγάτσες, ίσως η μπουγάτσα να ήρθε από κει. Καλτσούνια του τηγανιού με ανθότυρο και μυζήθρα. Ίδια έθιμα, ίδιος λαός, Μικρά Ασία – Ελλάδα.
Την Καθάρια Δευτέρα, το ίδιο εκεί όπως κι εδώ. Επίκεντρο το τραπέζι, στρωμένο όλη μέρα με νηστίσιμες λιχουδιές. Και βέβαια χαλβά σμυρναίικο για γλυκό. Διατηρώ το έθιμο. Μου αρέσει! Μου θυμίζει τις γιαγιάδες μου, και την κρητικιά και τη σμυρνιά, την μάνα μου, τον πατέρα μου, τον αδερφό μου που τον ντύναμε ζορό, πρόσωπα πολυαγαπημένα που δεν υπάρχουν πια. Όμως υπάρχει η ανάμνηση τους που με γεμίζει συναισθήματα.
Κάποια παιδιά τα λυπάμαι! Χωρίς την θέλησή τους θα στερηθούν αυτά τα συναισθήματα. Μήπως αυτό προωθείται; Να δημιουργηθούν άνθρωποι χωρίς συναισθήματα; Αυτή η ανατροπή που θα μας οδηγήσει;
Και βέβαια τα τσερκένια – αετοί – της Σμύρνης ήταν μοναδικά. Από το κάθε δώμα και από τον κάθε ταρλά του κάθε μαχαλά της Σμύρνης αμολάρανε τσερκένια. Πήχτρα ο ουρανός. Και γέλια και χαρά, ανυποψίαστοι για τον δράκο που θα τους κατασπάραζε σύντομα. Τόσο φοβερός, που όταν μικρό παιδάκι ρωτούσα την γιαγιά μου, που μου τα διηγούταν, αν θέλει να ξαναγυρίσει στην Σμύρνη μου απαντούσε τρομαγμένη, ανοίγοντας διάπλατα τα μεγάλα της μάτια:
– Σε μια άλλη ζωή. Σε μια άλλη ζωή!
Τουρσιά
Απαραίτητα στο τραπέζι της Καθάριας Δευτέρα. Και εδώ τα τουρσιά ήταν και είναι απαραίτητα, και ελιές και λουμπίνες
Μύδια
Ένα κιλό ώριμες ντομάτες, δύο σακούλες μύδια κατεψυγμένα ή 50 φρέσκα. Ένα κρεμμύδι μέτριο ψιλοκομμένο, τρεις σκελίδες σκόρδο, μισό φλυτζάνι άσπρο κρασί, δύο φυλλαράκια δάφνη, αλάτι, πιπέρι, μαϊντανό ψιλοκομμένο, λάδι, λόγο αλεύρι.
Σοτάρομε το κρεμμύδι και το σκόρδο στο ελαιόλαδο. Αφαιρούμε τη φλούδα από τις ντομάτες και τις κόβομε ή τις τρίβομε. Βάζομε τα υλικά να βράσουν. Στη συνέχεια προσθέτομε τα μύδια και το κρασί. Αφήνομε να βράσουν για άλλα δύο λεπτά, βάζομε τη δάφνη, κοσκινίζομε δύο κουταλάκια αλεύρι, αλατοπιπερώνομε και ψήνομε μέχρι να δέσει η σάλτσα. Γαρνίρομε με ψιλοκομμένο μαϊντανό.
Ρεβίθια φούρνου
1 κιλό ρεβίθια, 4-5 κρεμμύδια, 1 κουτί χυμός ντομάτας ή ανάλογη φρέσκια, λάδι, πιπέρι, 6-7 σκελίδες σκόρδο, 1 μάτσο άνηθο.
Όταν θα έχουν απλώς βράσει τα ρίχνομε στο ταψί. Ρίχνομε το λάδι, την ντομάτα, το πιπέρι και το σκόρδο και τον άνηθο ψιλοκομμένο και βάζομε στο φούρνο. Όταν πιούν τα υγρά τους τότε τα βγάζομε.
Σημείωση: Το κρεμμύδι πρέπει να βράσει μαζί με τα ρεβίθια, ειδάλλως θέλει σοτάρισμα ή βράσιμο με λίγο αλάτι. Επίσης μπορούμε να ετοιμάσουμε τη σάλτσα χωριστά και την ενώνομε όταν βράσουν τα ρεβίθια. Ανακατεύομε και βάζομε στο φούρνο.
Ρεβιθοκεφτέδες
½ φλυτζάνι τσαγιού ρεβίθια, ½ φλυτζάνι αλεύρι, 5-6 κρεμμυδάκια φρέσκα ψιλοκομμένα, 1 ματσάκι άνηθο ψιλοκομμένο (ή μαϊντανό ή δυόσμο κατά προτίμηση), λίγο κοκκινοπίπερο καυτερό, αλάτι, λάδι για το τηγάνισμα, αλεύρι μαλακό για το αλεύρωμα.
Βράζομε τα ρεβίθια όπως και στις άλλες συνταγές αλλά με λιγότερο νερό και κατεβάζομε προτού λειώσουν. Σουρώνομε και τα περνούμε από τον μύλο των χορταρικών. Ρίχνομε το αλεύρι και όλα τα άλλα μυρωδικά και πλάθομε. Τηγανίζομε όπως τους κεφτέδες.
Σημείωση: Αντί για κοινό αλεύρι μπορούμε να ρίξουμε φρυγανιά τριμμένη ή φαρινάπ, ή και από τα δύο εξ ημισείας.
Ρεβιθοσαλάτα με ταχίνι
1 κιλό ρεβίθια, 3-4 λεμόνια, 250 γρ. ταχίνι, αλάτι, πιπέρι μαύρο, 3-4 σκελίδες σκόρδο λιωμένο, πιπέρι κόκκινο (προαιρετικώς), 350 γρ. ελαιόλαδο, 1 μάτσο μαϊντανό ψιλοκομμένο, ελιές μαύρες.
Προετοιμάζομε τα ρεβίθια όπως και στις άλλες συνταγές. Αφού βράσουν τα σουρώνομε και τα περνάμε από τον μύλο των χορταρικών. Χτυπάμε το ταχίνι με λίγο χλιαρό νερό και το λεμόνι. Προσθέτομε τον πολτό των ρεβιθιών και το λιωμένο σκόρδο, το αλάτι και το πιπέρι. Ρίχνομε σιγά – σιγά το λάδι μέχρι να δέσουν. Προσέχομε να μην γίνουν πολύ σφιχτά (αραιώνομε με λίγο χλιαρό νερό και λάδι). Σερβίρομε σε πιατέλα που έχουμε πασπαλίσει με τον ψιλοκομμένο μαϊντανό, το κοκκινοπίπερο και έχουμε γαρνίρει με μαύρες ελιές.
Σουπιές γιουβέτσι με κριθαράκι
1 κιλό σουπιές, ½ κιλό κριθαράκι, 1 κουταλιά της σούπας ντοματοπελτέ ή ανάλογη συμπυκνωμένη ντομάτα, 2 μέτρια κρεμμύδια τριμμένα, 1 μέτρια κουτάλα της σούπας λάδι, 1 κομμάτι μασούρι κανέλα, πιπέρι τριμμένο, ολίγον αλάτι.
Βράζομε τις σουπιές ως συνήθως και τις κόβομε σε μικρά κομμάτια. Βράζομε επίσης και το κριθαράκι με λίγο αλάτι (όχι όμως τελείως) και το σουρώνομε χωρίς να ρίξουμε κρύο νερό. Έχουμε ετοιμάσει εν τω μεταξύ την σάλτσα. Σοτάρομε το κρεμμύδι στο λάδι, λειώνομε στο ζωμό της σούπας την ντομάτα και ρίχνομε στην σάλτσα το πιπέρι και την κανέλα. Κατόπιν ρίχνομε και τα κομμάτια της σουπιάς και αφήνομε να βράσουν λίγο. Φροντίζομε ώστε η σάλτσα να είναι έτοιμη μόλις σουρώσουμε το κριθαράκι ώστε να το ενώσουμε αμέσως, πριν δηλαδή κρυώσει το ζυμαρικό. Το στρώνομε στο ταψί και ψήνομε σε προθερμασμένο φούρνο στους 200ο ως ότου σωθούν τα υγρά.
Σουπιές λεμονάτες
2 κιλά σουπιές, 4 κρεμμύδια 250-300 γρ., 2 πράσα, 10 σκελίδες σκόρδο, αλάτι πιπέρι, 4-5 λεμόνια αναλόγως μεγέθους και εποχής.
Καθαρίζομε τις σουπιές, τις κόβομε σε κομμάτια πριν τις βάλουμε να βράσουν. Κόβομε σε χοντρά κομμάτια τα κρεμμύδια, τα πράσα και τα σκόρδα. Τα ρίχνομε στην κατσαρόλα όλα μαζί, συγχρόνως με τις σουπιές. Χρειάζεται να έχουμε νερό βραστό έτοιμο. Όταν σωθεί το δικό τους το νερό τότε ρίχνομε βραστό νερό, όχι όμως πολύ. Έως ότου βράσουν ρίχνομε 2-3 φορές. Θέλουμε χαμηλή φωτιά. Όταν οι σουπιές είναι σχεδόν έτοιμες και σκόρδα, πράσα και κρεμμύδι έχουν λιώσει, τότε ρίχνομε το λάδι, την ρίγανη, το πιπέρι και το λεμόνι. Αφήνομε να μαλακώσουν οι σουπιές ακόμη και να πήξει η σάλτσα και κατεβάζομε. Σερβίρεται με πατάτες τηγανητές ή του φούρνου. Μπορούμε να σοτάρουμε πρώτα τα κρεμμύδια και τα πράσα.
Συμπεθεριό
¾ φλυτζανιού φασόλια μαυρομάτικα, ¾ φλυτζανιού κουκιά μικρά, ¾ φλυτζανιού φασόλες μέτριες, ¾ φλυτζανιού σιτάρι, ¾ κουταλιά της σούπας αλάτι, ¾ φλυτζάνι ελαιόλαδο, μισό φλυτζάνι χυμό λεμονιού ή ξύδι.
Οκτώ ώρες πριν το μαγείρεμα του φαγητού αυτού μουσκεύεται τα όσπρια σε διαφορετικά μπολ, με άφθονο κρύο νερό για να φουσκώσουν. Όταν τα όσπρια είναι έτοιμα τα ξεπλένετε με άφθονο κρύο νερό.
Σε μια μεγάλη κατσαρόλα βράζετε καταρχήν μόνο του το σιτάρι για 20 λεπτά. Το σουρώνετε και το βάζετε στην άκρη. Ανανεώνετε το νερό στην κατσαρόλα και όταν βράσει ρίχνετε τα κουκιά και βράζετε για 25 λεπτά. Τα σουρώνετε και τα βάζετε επίσης στην άκρη. Ανανεώνετε το νερό και βράζετε τα ρεβίθια μαζί με τις φασόλες για 25 λεπτά. Τα σουρώνετε και τα βάζετε επίσης στην άκρη. Γεμίζετε την κατσαρόλα με φρέσκο νερό και το αφήνετε να βράσει. Ρίχνετε το αλάτι και τα όσπρια όλα μαζί και επιπλέον τα μαυρομάτικα φασόλια. Βράζετε σε δυνατή φωτιά μέχρι να μαλακώσουν όλα τα όσπρια. Τα σουρώνετε και αφήνετε να στραγγίσουν σε σαλατιέρα και τα περιχύνετε με άφθονο ελαιόλαδο και χυμό λεμόνι ή ξύδι.